BANKNOT 23 YILDA 29 BİN KAT BÜYÜDÜ

20 milyonluk banknot yarın Merkez Bankası tarafından kamuoyuna tanıtılacak. 23 yılda 20 bin kat büyüyen yeni banknot eski ekonomi yöneticileri tarafından tepkiyle karşılandı
Lira'dan sıfır atmayı yıllardır düşünen Türkiye, bunun yerine bol sıfırlı üzücü rekorlara imza atıyor. 1978 yılında yeni görünümü ile mor binlikleri basan Türkiye, 23 yıl içinde banknot değerini 20 bin kat büyütmek zorunda kalacağı bir süreç yaşadı. Her yeni paranın ön ve arka yüzlerine basılan resimler de ilginç bir değişim çizgisi izledi.

Türkiye Cumhuriyeti, ilk parasını 1927 yılında en büyük kupürü 1.000 TL olarak piyasaya sürdü. Atatürk portreleriyle başlayan Türkiye Cumhuriyeti banknotları, İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı döneminde onun portreleriyle basıldı. Menderes döneminde yeniden Atatürk resimlerine dönüldü ve bugüne kadar gelindi. Ayrıca Menderes döneminde, paraya ilk kez cami görüntüsü girdi. 1953 yılındaki 500 binliklerin arka yüzünde Sultan Ahmet Camii manzarası vardı.

YARIN TANIŞIYORUZ
23 yıl önce, Türkiye'nin gururu Boğaz Köprüsü'nü paraya taşıyan Türkiye, 20 milyonluk yeni banknotun arka yüzü içinse Efes Antik Kenti'nin görüntüsünü tercih etti. Yeni banknot, kamuoyunun kaşısına ilk kez yarın Merkez Bankası'nca yapılacak tanıtım toplantısında çıkacak. Nereden nereye?

Bir dönemin efsane parası sayılan mor binliğin basıldığı 1978'den bugüne, TL'nin itibar kaybeden ancak sıfırları büyüyen öyküsü özetle şöyle:

YENİ PARAYA TEPKİ
Merkez Bankası, 20 milyon liralık yeni banknotun basımına hazırlanırken, ekonominin eski patronları kararı eleştirdi. DYP-SHP Hükümeti Dönemi'nde bakanlık yapan ve 1995 yılında TL'den üç sıfır atılması için Merkez Bankası'ndaki uzmanlarla proje hazırlayan Onur Kumbaracıbaşı, "Parayla oynamasınlar" dedi.

Kumbaracıbaşı, TL'den üç sıfır atma çalışmasının hükümet ortağı parti yöneticileri ve bazı iktisatçılar tarafından yeterli desteği görmediği için tamamlanamadığını hatırlatarak şunları söyledi: "Bu operasyon, enflasyonu düşürmek için yapılmayacaktı. TL'yi kullanılır hale getirmeyi amaçlıyordu. Ancak 'enflasyon düşmüyor, yeni para olmaz' diye kaşı çıkıldı. Bu mantıkla Türkiye Guinnes Rekorlar Kitabı'na girer. 20 milyonluk değil 30-35 milyonluk da bassınlar. Türkiye'yi alay konusu yapmasınlar. Bu kriz ortamında parayla oynamasınlar. Daha sonra 6 sıfır atılması gerekecek."

TANER DESTEKLEDİ
Hazineden Sorumlu Devlet eski Bakanı Güneş Taner, 20 değil 50 milyonukların bile çıkarılması gerektiğini söyledi. Taner, bir büyük kupürün doğrudan doğruya ihtiyaçtan kaynaklandığını belirtti ve "Para hızla eskiyor. Bugün 500 bin TL hatta 1 milyon lira kullanan kalmadı. Aslında 20 değil 50 milyonluk basmaları lazım. Tabii ideali ülkedeki para sistemini düzeltip yeni TL'ye geçmek" dedi.

SIFIR ATMAK GEREKECEK
Devlet eski Bakanı Işın Çelebi ise krizin derinleştiği bir ortamda TL'ye güven duyulmadığına işaret ederek, "20 milyon liralık banknot ekonomiyi yönetenlerin karnesidir. Bugün sivil toplum kuruluşları ekonomik programın başarı şansının azaldığını söylüyor, Seçim ve Siyasi Partiler Yasaları'nda değişiklik talebini dile getiriyorlarsa, bu taleplere verilecek yanıt yeni banknot basımı ile hataları tescil etmek olmamalı" diye konuştu.

Merkez Bankası eski Başkan Vekili Zekeriya Yıldırım, dolaşımdaki kupür dengesine göre yeni para basılmasının teknik zorunluluk olabileceğini söyleyerek "Benim gönlüm TL'den sıfır atılmasından yana" dedi.

Enflasyonla birlikte başımızı döndürdüler

22 yıl önce cüzdanlarımıza en büyük banknot olarak giren 10 lirayı hâlâ kullanıyor olsaydık, yanımızda büyük bavullar taşımak zorunda kalacaktık.

Örneğin, bugün 200 bin lira olan bir ekmeği alabilmek için tam 20 bin tane 10 liralık banknot gerekecekti.

Enflasyonu düşürmeye beceremeyen siyasi iktidarlar, paranın yanına bol sıfır koyarak, bizi en azından bavul taşıma derdinden kurtarıyor!

Osmanlı'nın ilk parası 'Kaime' idi
Osmanlı Devleti'nde ilk kağıt para, "Kaime" adı altında Abdülmecit zamanında tedavüle çıkarıldı ve 1915'te adı "Evrakı Nakdiye"ye dönüştürüldü. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra, Cumhuriyet döneminin ilk banknotları basıldı. 7 ayrı değerdeki banknot 15 Aralık 1927 tarihinde tedavüle çıkarıldı ve Evrakı Nakdiye ile değiştirildi. Ancak banknotlar 1958 yılında Merkez Bankası Banknot Matbaası'nın kuruluşuna kadar yurt dışında basıldı.

OKAN MÜDERRİSOĞLU