20 milyon lira geliyor
1999'da 10 milyon liralık banknotlar piyasaya sürüldüğünde 'Bu son büyük para olacak' dendi. Lira'dan sıfır atılacaktı, olmadı. Şimdi 20 milyon liralık banknotlarla tanışacağız
9 Aralık 1999'da büyük umutlarla başlanan ekonomik program 21 Şubat 2001'de iflas edince, TL'den sıfır atma operasyonu da rafa kalktı ve Merkez Bankası, 20 milyon liralık banknotun basımına karar verdi. 20 milyon liralıkların kasım ayında tedavüle çıkması bekleniyor.
5 Aralık 1927'de Türkiye Cumhuriyeti'nin en büyük banknotu 1.000 TL idi ve o günkü kurla değeri tam 1.110 dolar ediyordu. Şu andaki en büyük küpur olan 10 milyon liralık banknot 1999 yılında ilk kez tedevüle çıktığında 20 dolar alabiliyordu. Oysa Kasımda piyasaya sürülmesi beklenen 20 milyon lira ise ancak 12.5 dolar edecek. 20 milyon liranın tedavüle girmesiyle asgari ücretli bir ay boyunca 7 banknot karşılığı çalışacak. Genel müdür maaşı ise 75 banknota denk gelecek.
Enflasyonun Türk Lirası'nda yarattığı tahribatın bir başka göstergesi de, kağıt paraların zaman içerisinde madeni paraya dönüşmesi. Örneğin 2 Kasım 1981'de ilk kağıt 5 bin lira piyasaya sürüldü. 11 yıl sonra 4 Kasım 1992'de ise madeni 5 bin lira piyasaya sürüldü. Merkez Bankası yetkilileri, Lira'dan sıfır atma operasyonunun, enflasyonun tek haneye indiği ekonomik yapıda mümkün olabileceğini belirterek yıllardır tartışılan sıfır atma operasyonunun bu dönemde gerçekleştirilemeyeceğini ifade ettiler.
NEDEN BASILIYOR?
Yeni banknotların basımıyla ilgili yetkililer, şu bilgiyi verdi:
"Tedavüldeki en yüksek banknotun toplamı, dolaşımdaki banknotların yüzde 75'ini aşması halinde bir üst değerde banknot çıkarılması gerekiyor. 10 milyon liralık banknotların dolaşıma çıktığı Kasım 1999'dan bu yana geçen 2 yıllık süre içinde bu banknotun payı yüzde 80'i buldu.
Ayrıca, nakdi ödemelerin en üst değerde banknotta yoğunlaşması nedeniyle sıkıntılar başlıyor, bankaların vezne işlemleri zorlaşıyor, taşıma, sayım ve saklama masrafları artıyor. Bu sıkıntıları gidermek ve banknot basım giderlerinde tasarruf sağlamak amacıyla 20 milyon liralık banknotların tedavüle çıkması zorunluluk halini aldı."
ARKA YÜZÜNDE EFES ANTİK KENTİ OLACAK
Kasım ayında çıkarılacak 20 milyon liralık banknotun ön yüzünde Atatürk, arka yüzünde "Efes Antik Kenti" röliyefinin bulunacağı öğrenildi. 20 milyon liralık banknotta sahte paraya karşı çok sayıda güvenlik önlemi de yer alacak.
Türk parası pul oldu
Cumhuriyet döneminin ilk banknotları 5 Aralık 1927'de 1. Emisyon Grubu olarak Osmanlı Bankası tarafından Eski Türkçe ve Fransızca olarak basıldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın kurulmasının ardından ilk Türkçe yazılı banknot 2. Emisyon Grubu adı altında 15 Ekim 1937'de tedavüle sunuldu. Türk Liraları, Banknot Matbaası'nın kurulmasından sonra ilk kez 1957 yılında Türkiye'de basılmaya başlandı. 1994 yılına kadar banknot basımını kısmen kendi imkanlarıyla sürdüren Türkiye,1, 5 ve 10 milyon liralık banknotun tasarım, kalıp ve baskı işlemlerini Banknot Matbaası uzmanları tarafından gerçekleştirdi. Şimdi sırada 20 milyon lira var.
NEREDEN NEREYE?
Tarih | En büyük | Dolar |
| banknot | karşılığı |
5 Aralık 1927 | 1.000 | 1.110 |
18 Kasım 1940 | 1.000 | 769 |
24-Nisan1946 | 1.000 | 357 |
15-Nisan1953 | 1.000 | 111 |
10-Haziran1981 | 1.000 | 9.1 |
31-Mart1986 | 1.000 | 1.3 |
16-Ocak1995 | 1.000.000 | 25 |
06-Ocak 1997 | 5.000.000 | 27 |
05-Kasım 1999 | 10.000.000 | 20 |
Kasım 2001 | 20.000.000 | 12.5 |
Okan MÜDERRİSOĞLU
|