Win-Türkçe
ASCII

BAKIÞ AÇISINI DEÐÝÞTÝRDÝ
Derviþ, yöneticilerin soruþturulmasýna neden izin vermediðini anlatýrken, kullandýðý gerekçelerle yargýya, "yolsuzluk soruþturmalarýnda" dikkate alýnmasý gereken temel bir bakýþ açýsý sundu. Önce olayý özetleyelim:

Ziraat Bankasý Genel Müdürlüðü Baþmüfettiþi Ömürhan Doðan 10 Ekim 2000 ile 10 Þubat 2001 tarihlerinde iki rapor hazýrlar.

BAKAN ONAYI ÞART
Bu rapora göre, banka yöneticileri, Aslan Gemicilik ile Meksan Makine þirketlerine, haklarýnda olumsuz istihbarat ve deðerlendirme notlarý olmasýna raðmen, usulsüz kredi kullandýrýldýðý iddia edilir.

Bu rapor üzerine savcýlýk makamý, yöneticiler hakkýnda soruþturma (devlet memuru olduklarýndan baðlý bulunulan bakanlýktan izin alýnmasý gerekiyor) baþlatýlabilmesi için 22 Haziran 2001 tarihinde Derviþ'ten onay ister.

CEVAP OLUMSUZ
Prosedür gereði, Baþbakanlýk 9 Temmuz 2001 tarihli 014-1383 sayýlý onay ile Baþbakanlýk Baþmüfettiþi Hüsnü Yýlmaz, Baþbakanlýk Müfettiþi Harun Tuncer ve Sami Kalaycý tarafýndan ön inceleme yapýlýr ve "ön inceleme raporu" 6 Aðustos 2001 tarihinde Derviþ'e teslim edilir.

Derviþ bir ay sonra, 3 Eylül 2001 tarihinde Baþbakanlýk Hazine Müsteþarlýðý anteti taþýyan ve T.C. Ankara Cumhuriyet Baþsavcýlýðýna "gizli" kaydýyla gönderilen bir yazý ile "soruþturma izni" vermediðini bildirir.

Dört dörtlük firma olmaz
ÝÞte Derviþ'in ders niteliðindeki gerekçeleri: Raporu inceledim;

1- Ýki firmaya kullandýrýlan, yenilenen veya süreleri uzatýlan krediler, bankada deðiþik zamanlarda görev alan deðiþik yöneticilerin kararlarýyla oluþmuþtur. Deðiþik zamanlarda çalýþan deðiþik görevlilerin ayný niyet ve kasýtla hareket etmeleri düþünülemez. Dolaysýyla yöneticiler kasýtlý davranmamýþtýr.

TEMÝNAT KRÝZE KURBAN
2- Kredilere karþýlýk alýnan teminatlar yeterlidir. Ancak, alacaklar dövizden TL'ye çevrilirken kur artýþlarý oluþtu. Kredi ve faiz miktarlarý yükseltildi, teminatlarda ise ayný artýþ saðlanamadý. (Derviþ bu noktada gerek devalüasyon gerekse anormal faiz oranlarýnýn yeterli teminatlarý, yetersiz hale getirdiðinin altýný çizerken þu notu eklemeyi de unutmuyor: Döviz üzerinden teminat ve ipotek konmasý hem Türk Ticaret Kanunu'na hem de Türk Medeni Kanunu'na aykýrý... Yani kredi verilirken teminat ve ipotekler TL üzerinden hesaplamak zorunda. Derviþ, bir yönetici hakkýnda verdiði kredi için bir yargý oluþtururken, kredinin verildiði tarihte teminat ile kredi arasýndaki dengenin korunup korumadýðýnýn incelenmesi gerektiðine dikkat çekiyor.)

ÖNGÖRÜLMEYEN RÝSKLER
3- Dünyada ve ülkemizde yaþanan krizler hem kredi veren bankalarý, hem de kredi alan firmalarý zor duruma düþürdü. Bu kuruluþlar kendilerinden kaynaklanmayan ve önceden bilinmesi mümkün olmayan risklerle karþý karþýya kaldý. (2001'de ÝMKB'de iþlem gören þirketlerin büyük bölümünün özsermayesini yitirmesi, kur artýþý nedeniyle finansman giderlerinin patlamasý Derviþ'in bu saptamasýný doðruluyor.)

YÖNETÝCÝNÝN YASAL ÝZNÝ VAR
4- Ziraat Bankasý ana statüsüne göre Yönetim Kurulu, zamanýnda tahsil edilemeyen alacaklarda faiz oranýný indirmek veya artýrmak, gerekirse anaparanýn bir kýsmýndan vazgeçmek, taksitlendirmek yetkisine sahip. Hatta 11 Ocak 1998 tarih ve 23227 sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlanan 97/10497 sayýlý karar ile ek kredi bile açabilir.

DÖRT DÖRTLÜK FÝRMA OLMAZ
5- Bir firmaya kredi açýlýrken son 3 yýllýk bilançolarýndaki serbest varlýk, mali rasyolar, ülke ekonomisine katký, teminat miktarý gibi unsurlara bakýlýr. Bunlardan bir veya birkaçýnýn eksik olmasý Bankacýlýk teamüllerine göre kredinin açýlmayacaðý anlamýna gelmez.

DEVLETTEN KAYNAKLANAN RÝSK
6- Kredi açýlmaya deðer bulunan bir firmanýn mali durumu, gerek kendisine baðlý, gerekse küresel ve ulusal ekonomik geliþmelere baðlý nedenlerle bozulabilir. (Derviþ zor duruma düþmüþ firmalara yönelik evrensel bir kriterin bu tür soruþturmalarda mutlaka dikkate alýnmasýný istiyor.)

EKSTRA YARDIM GEREKÝR
7- Krizin etkilerini hafifletmek amacýyla Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý'nca ihracatçý ve döviz kazandýrýcý firmalar için çýkarýlan tebliðlerin ve bu konuda Merkez Bankasý'nca bankalara yazýlan mektuplarýn bu firmalara verilen kredilerin sürelerinin, teþvik belgelerindeki sürelere uygun olarak uzatýlmasýnda etkili olduðu unutulmamalý.

ÞAHSÝ TEMÝNATLAR YOK SAYILDI
8- Ayrýca Meksan'a kullandýrýlan kredide alýnan "Þahsi Teminatýn" teminat miktarýnýn hesaplanmasýnda göz ardý edildiði anlaþýlmýþtýr. Derviþ bir firmaya kredi verilirken, tüm dünyada geçerli önemli bir noktayý ise þöyle anlatýyor: Meksan'a kredi açýlmasýnda, firmanýn Rusya'da açmayý öngördüðü 20 adet benzin istasyonu projesinin desteklenmeye deðer bulunmasýnýn da rolü var.
Ayrýca firmanýn ikinci baþvurusunda mali yapýsýnýn iyileþtiði ve söz konusu edilen projenin de varlýðý tespit edilmiþtir. Bu nedenle banka ilgilileri hakkýnda "soruþturma izni verilmesine gerek bulunmadýðý" sonucuna varýlmýþtýr.

Bilgilerini ve gereðini arz ederim.