  
Devleti küçültmenin zamanı doğru mu?
Ekonomide yaşanan çöküşün durması için IMF ile yeni bir anlaşmaya doğru gidiyoruz. 2002 yılına ait makro ekonomik büyüklükler ve bütçe rakamları önümüzdeki günlerde Türkiye ile IMF arasında uzlaşmaya varılarak belirlenecek. Bunun karşılığında Türkiye yaklaşık 10 milyar dolarlık mali yardım bekliyor. Yeni bir anlaşma ve dış kredi için Türkiye'nin yapacağı ev ödevleri zor da olsa imkansız değil.
Hedef doğru ama
Hem IMF tarafı hem de Türkiye tarafı yeni bir anlaşma için "devleti küçültme" konusunda kararlı görünüyorlar. Ekonomiden sorumlu bakan Kemal Derviş tarafından dile getirilen devletin küçülmesine son olarak Başbakan Ecevit de destek verdi. Ecevit "Devleti küçültelim derken, özel sektörü küçülttük. Hem devlet atıl durumda, hem özel sektör küçüldü" açıklamasını yaptı.
Başbakan'ın bu tesbitlerine katılmamak mümkün değil.
Bu büyümenin tersine çevrilmesi gereği artık ortada. Bu çok doğru bir hedef. Ancak şimdi zamanı mı? Devlet zamanında küçülmediği için özel sektör küçülüyor. Son krizde yaklaşık 1 milyon yeni işsiz yarattı. Şimdi talep diye bağırıyor. Devletin de, maaş düşürmeden, işten çıkartmadan veya özelleştirme yapmadan, KİT kapatmadan küçülmesi zor.
Önce canlanma
Bunları yaptığımız zaman özel sektörün küçülmesinin yanına bir de devlet sektörünün küçülmesini ekliyoruz. Milli gelirde 60 milyar dolarlık kayıp beklediğimiz bir yılda nasıl canlanmaya geçeriz diye tartışırken, eğer devleti hemen küçültmeye başlarsak toplamda ekonomiyi daha da zora sokabiliriz. Üstelik talep daralması olacağı için özel sektör bir süre sonra yeniden küçülmek zorunda kalacak.
Bu açıdan bakınca kamu kesimini küçültmenin yolları toplam ekonomiyi küçültmeden bulunmalı. Bu da özel sektörün büyümesinden geçer. Onun yolu da talep artışında yatıyor. Yani önce canlanma olacak ki, sonra devlet küçültülebilsin.
Sonuç Ğ "Çürük dişe gevrek çörek (gerek)" Türk Atasözür
Grafikten izlenebileceği gibi, devlet zamanında küçülemediği için bugün krizin içinde kıvranıyoruz. Rakamlar Maliye Bakanlığı'nın. 1984 yılından bu yana alınmasının nedeni iç borçlanmanın Özal tarafından hızlandırılması. Bütçe geliri 16 yılda milli gelirin yüzde 12.5'i oranında artmış. Giderlerdeki artış ise milli gelirin yüzde 21.3'ü düzeyinde.
Denilebilir ki, giderlerdeki bu artış borç faizlerine yapılan ödemelerden kaynaklanıyor. Bütçe giderlerinden faiz ödemeleri çıkıldığında bile bütçe giderlerindeki artış milli gelirin yüzde 7'si düzeyine ulaşmış. Yani 16 yılda hem vergiler artırılmış hem de borçlanmayla devlet büyütülmüş.
|
Magazin
