Win-Türkçe
ASCII

METİN MÜNİR(mmunir@sabah.com.tr )

Koşu bandında bir rica kredisi

1994 yılının ekonomik krizinde battıklarında Impexbank, Marmara Bank, ve TYT Bank yabancı bankalara yüz milyonlarca dolar borç taktı.

Yabancı bankalar biraraya gelip bir ortak hareket grubu kurdular ve alacaklarının Merkez Bankası tarafından ödenmesi için hükümete baskı yaptılar. Yirmi civarında bankayı içeren grupta dünyanın en büyük bankaları da vardı. Türkiye ayak diretti ve parayı ödemedi. Çünkü kredi ile ilgili risk yabancı bankalara aitti. Merkez Bankası'na ait değildi. Merkez Bankası yabancı bankaların kredi sigortacısı değildi.

Hiçbir ülke kendi bayrağını taşıyan özel bankalarının denizaşırı ülkelerde kurdukları bankalardaki faaliyetlerinden sorumlu değildir. Uluslararası hukuk ve teamülde böyle bir sorumluluk yoktur. İç hukuk da böyle bir yükümlülük yüklemez. Her devlet kendi egemenlik çerçevesinde bulunan bankaları denetlemek ve düzenlemekle sorumludur. Bir devlet, yabancı bir girişimciye bankacılık lisansı verdiğinde, o bankanın faaliyetlerinden doğabilecek riskleri (batmak dahil) kabul etmiş sayılır.

Türk hükümeti bu gerçekleri hiçe sayarak 1999'da bir devlet bankası aracılığı ile Kamuran Çörtük adlı iş adamına ait, Romanya'da faaliyet gösteren Banca Turco Romana adlı bankayı kurtarma girişiminde bulundu.

Resmi kaynaklardan öğrendiğimize göre, Vakıflar Bankası, Çörtük'ün Romanya'da dara düşen bankasını kurtarmak amacıyla 118 milyon dolarlık bir kolaylık sağladı.f93 milyon dolarlık borcu silindi. Romanya'da darda bulunan bankaya 25 milyon dolar nakit havale etti.

Bu, dünya finans tarihinde bir ülkenin başka bir ülkedeki bir bankayı batmaktan kurtarmak üzere yaptığı ilk girşim olabilir mi? Mümkündür. Kendisi iflas halinde olan bir ülkenin yabancı bir ülkede iflas halinde olan bir bankayı kurtarma girişiminde ilk olduğu ise kesin.

Üstelik Banca Turco Romana iflas etmekten kurtulamadı.

Cumhurbaşkanı'nın denetçileri Vakıflar kredisini hukuka aykırı buldu. Başbakan'ın denetçileri ise yasal buldu. Cumhurbaşkanı, Vakıflar Bankası'nda krediyi düzenleyen yöneticiler aleyhine dava açılması istemiyle savcılığa başvurdu.

Başbakanlık "Vakıflar Bankası'nın yaptığı işlem, dost ülke Romanya'nın bu ülkedeki bir Türk bankası ile ilgili olarak karşılaştığı sorunun çözümüne, hükümetimizin ricası ile ve iyiniyetle katkıda bulunmaktan ibarettir," diye açıklamada bulundu.

Ama hükümetin "ricası" böyle bir kredi için yasal bir gerekçe teşkil etmez. Bankacılık yasa ve teamüllerinde "rica ve iyiniyet" kredisi diye bir finansal ürün yoktur.

Olan, hükümetin keyfi bir hareketle bir devlet bankasının fonlarını, borç geri ödeme yeteneği kalmamış bir kişi aracılığı ile yabancı bir ülkeye transfer etmesinden ibarettir.

Hukuk devleti olma özelliği yatalak bir ülkede hükümetlerin keyfi hareketlerini denetime veya yargıya tabi tutmak, bir türlü bir koşu bandında koşmaktan farksızdır. Çok enerji harcarsınız ama bir yere gitmezsiniz.