Kamuoyu araştırmalarında, özellikle şubat ayından itibaren hızla artan, haziran ayında yüzde 50'lere ulaşan bir "oran" var. Bu, "mevcut partiler içinde hiçbirine oy vermem" diyenlerin oranı. Diğer bir deyişle, "hiçbiri oranı".
Kimi kamuoyu araştırmacıları, hiçbiri oranını, "hiçbiri iktidarı" olarak tanımlar hale geldi. Nitekim sanılanın tersine, AK Parti'nin devreye girmesi de bu eğilimde büyük bir değişikliğe yol açmadı, "partisizler" yüzde 40'lar dolayında kaldı. Tayyip Erdoğan'ın yeniden siyasi yasaklı durumuna düşme ihtimalinin bu oranı da arttırarak eski düzeyine yükseltme riski taşıması da cabası...
Bu tablo, sıkça ve haklı olarak mevcut siyasi partilerin erimesi, siyasi zeminin yeni oluşumlara uygun bir hale gelmesi olarak değerlendiriliyor. Ve yeni oluşum arayışları da her geçen gün hız kazanıyor. Tantan, Mehmet Ali Bayar ve İnönü'yle, Derviş'e yönelik bitmeyen beklentilerle yeni oluşum tartışmaları hız kazanıyor.
Ancak yapılarına bakılacak olursa, bu oluşumların mevcut tabloyu biraz karmaşık ve bölük pörçük hale getirmeleri, siyasete hareket katmalarından çok daha yüksek bir ihtimal gibi görünüyor.
"Değişim, katılım, yenilenme" ihtiyacı arttıkça, doğal olarak "fikir, program, vizyon, değişim projesi, sivil alana yayılacak kolektif eylem ve hareket" arayışlarının da artması gerekir. Ne var ki, tersi oluyor; bunların yerine tek tek kişilerin isimleri öne çıkıyor, köhne siyasetin dış çevresinden, dışlanmışlarından, kıyıda kalmışlarından siyaset umudu üretilmeye çalışılıyor.
Görünen o ki Türkiye, yeni bir "içi boş karizmalar" dönemiyle tanışmaya hazırlanıyor. "Siyasetten alabildiğine şikâyet eden, ancak elini taşın altına sokmadan mevcut siyasi yapıyı eleştiren ve zımnen hâlâ bu yapıdan medet uman" işadamlarından aydınlara, sendikacılardan akademisyenlere uzanan "diğer siviller" hareket etmedikçe; Doğu cephesinde büyük bir değişiklik olmayacak.
Bu madalyonun bir yüzü...
Diğer yüzünde ise toplum var. Onun da pek dikkate alındığı yok. "Seçmen kitlesi mevcut siyasi partileri istemiyor" tespiti, yola çıkmak için yeterli değil. Başka bir deyişle, siyaset için toplumun ne istediği ne istemediğinden her zaman daha önemlidir.
Siyasete karşı öfkeli olan toplumsal kesimler nerede duruyor? Örneğin her kamuoyu araştırmasında "hiçbiri" şıkkını işaretleyenler kim? Mevcut siyaseti reddetmeleri dışında siyasi beklentileri açısından kendi içlerinde tutarlı bir duyarlılığı mı oluşturuyorlar?
"Siyasallaşmanın depolitik baskıya tabi olduğu" bir ortamda, "seçmenin siyaset tarafından yönlendirilme beklediği" kriz ortamında bu soruları yanıtlamak da kolay değil.
Yine de ipucu bulmaya çalışanlar var. "Hiçbiri oranı"na, "hiçbiri iktidarı" adını veren araştırmacılardan oluşan Küreyel, İstanbul bölgesinde, hiçbir siyasi partiye oy vermeyeceğini söyleyen kişilerle yaptığı bir araştırmada şu ilginç sonuçlara ulaşmış:
'Şu an için Türkiye'nin en önemli sorunu hangisidir' sorusuna sırasıyla şu yanıtları vermiş denekler:
Ekonomi (63.6), yolsuzluklar (16.7), demokrasi-insan hakları (7).
Kendilerini şöyle tanımlıyorlar:
Demokrat (32.4), Milliyetçi (16.7), Atatürkçü (15.3), İslamcı (9.2), Sağcı (5.2), Muhafazakâr (5.1), Liberal (2.1).
Son seçimlerde kime oy vermişler?
Oy kullanmadım (22), DSP (20), MHP (16.6), CHP (10.6), FP (10), ANAP (9.2), DYP (5.4).
Genel olarak bir partiden beklentileri açısından bakıldığında, 5 üzerinden yapılan değerlendirmede ortaya çıkan ilk beş husus şöyle:
İyi bir ekonomik programı olmalı (4.51), toplumun her kesimine hitap etmeli (4.49), dış politikada etkin olmalı (4.48), eğitim kalitesi konusunda programı olmalı (4.46), insan haklarına duyarlı ve demokratik olmalı (4.45).
Peki, bu rakamlar nasıl yorumlanmalı?
Yarına...
Magazin
