  
Şu borç takası dedikleri
Ekonomide son günlerin flaş konusu borç takası oldu. İhale dün yapıldı. Ama üzerinde daha çok konuşulacak. İşte gündemden uzak kalmak istemeyenlere temel takas bilgileri
* Neyin takası yapılıyor?
Bu işlemde Hazine, daha önce yatırımcılara sattığı TL cinsi bono veya tahvilleri vadeleri daha gelmeden geri alacak. Yerine daha uzun vadeli TL ve dolara endeksli tahvil verecek. Özetle, Hazine vadeleri yaklaşan TL iç borç ödemelerini daha uzun vadeli TL ve dolara "endeksli" tahvillerle değiştirecek. Yani dolar tahvili verilmeyecek.
* Neden böyle bir işleme ihtiyaç duyuldu?
İki önemli nedeni var. Hazine'nin yılsonuna kadar 46 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi var. Bunun 24.4 katrilyonu Ağustos sonuna kadar ödenecek. İki kriz geçiren mali sistem bu borcu çevirmekte zorlanıyor. Bu işlemle Hazine iç borcunun bir kısmını 1, 2, 3 ve 5 yıllık tahvil satarak ertelemiş olacak. Böylece bu geri ödemelerin yarattığı sıkıntı ortadan kalkacak, Hazine'nin iç borçlanma maliyeti düşecek. Buna karşılık, kur riski alacak.
* Bankaların bu işlemden kârı ne?
En önemli avantajları şu: Bankalar şu anda çok yüksek kur riski taşıyor. Yıllardır yurtdışından döviz borçlanıp, bunu TL'ye çeviriyor ve Hazine bonosu, tahvili alıyordu. Buna "açık pozisyon" deniliyor. Şimdi kurda dalgalı bir seyre geçtik. Piyasalar çok hızlı inip, çıkıyor. Risk çok yüksek. Bankalar açık pozisyonlarının bir kısmını kapatmak istiyor. Ama piyasada döviz az. Biraz taleple fiyatlar hemen yükseliyor. Dolayısıyla TL tahvillerini verip, dolara endeksli tahvil alarak, açık pozisyonlarını kapatmış olacaklar.
KUR ÖNEMLİ DEĞİL
* Takasın kuru 1 milyon 160 bin liradan yapılacak. Şu anda piyasada dolar daha yüksek. Bankalar kazançlı mı çıkacak?
Bankalar 1 milyon 160 bin liradan dolar alacak. Eğer işlemin yapıldığı gün, yani Pazartesi günü kur daha yüksekse, aradaki farkı kâr olarak yazabilirler. Ama bunun hiç önemi yok. Ertesi gün kur düşse, bu kez zarar yazacaklar. Açık pozisyonların tamamı kapanamayacağına göre, bankalar kurların yükselmesini de istemeyecekler. Bu nedenle bu tip sözlere kulak asmayın.
ÜÇ EŞİT PARÇALI SATIŞ
* Tahvilin faizi ne olacak?
İşte en önemli nokta bu. Zaten bankalar da kuru hiç önemsemiyor. Asıl dertleri faizle ilgili. Çünkü bu tahvillerin bir kısmının vadesi 3 yıl, bir kısmının da 5 yıl. Şu anda döviz mevduatlarının vadesinin 1-3 ay olduğu düşünüldüğünde, bankalar önemli bir vade riski alıyor diyebiliriz. Bu nedenle bu riskin karşılığını Hazine'den istiyorlar.
* Hazine ne kadar bono alıp yerine ne kadar TL, ya da dolara endeksli tahvil satacak, bu belli mi?
İhale dün yapıldı ama sonucu Pazar günü açıklanacak. Toplam takas tutarı belli olmasa da, dağılımı belli. Tüm satışın üçte biri kadar TL cinsi 1 veya 2 yıl vadeli tahvil verilecek. Üçte biri dolara endeksli 3 yıllık tahvil, üçte biri de 5 yıl vadeli olacak. Bu tahviller için altı ayda bir kupon faizi ödemesi yapılacak.
FİYAT BELİRLEYECEK
* Faiz nasıl belirleniyor?
Burası biraz karışık. Hazine şöyle bir açıklama yaptı: 3 yıl vadeli tahvilin kupon faizi Libor+2.85'tir. Libor, uluslararası piyasalarda doların faizini gösteriyor. Şu anda faiz yüzde 4'ün bir miktar altında. Yüzde 4'e yuvarlarsak, faiz oranı yüzde 6.85 oluyor. Yani Hazine altı ayda bir bu oranın yarısı kadar, yüzde 3.4 net faiz ödemesi yapacak. Bu faiz tahviller 100 bin lira nominal fiyattan satılırsa geçerli.
Ama dün bankalar ihaleye girerken, dolara endeksli tahvilleri hangi fiyattan almak istediklerini Hazine'ye bildirdi. Örneğin fiyat 87 bin 200 lira olarak belirlenirse, 3 yıllık tahvilin faizi yüzde 13.2'ye yükseliyor.
Yani bankalar 12 bin 800 lira daha az para ödeyip, 100 bin liralık tahvili alacaklar, aradaki fark da getiriyi artıracak. 5 yıllık dolara endeksli faizin getirisi de 3 yıllık tahvilin faizinin yarım puan fazlası olacak. Kısaca takas ihalesi bu fiyat üzerinde dönüyor.
Dövizdeki stres alınıyor
* Sonuç ne zaman açıklanacak?
İhale dün yapıldı. Sonuçlar da Pazar günü Hazine tarafından duyurulacak. Kağıtların değişimi de Pazartesi günü yapılıyor.
* Borç takası piyasaları nasıl etkileyecek?
Eğer başarılı bir ihale olursa, yani takas miktarı 5 milyar dolar veya üzerinde çıkarsa, piyasalarda önemli bir rahatlama sağlayacağı tahmin ediliyor. En önemli etki döviz piyasasında yaşanacak. Bankalar açık pozisyonlarını kapatmak için ihtiyaç duydukları dövizi toptan şekilde karşılamış olacak. Böylece günlük piyasada dövizin stresi ortadan kalkacak. Ayrıca yaz aylarında turizm nedeniyle döviz arzı da bol olduğu için piyasada daha rahat olacak.
Faizlere gelince: Hazine'nin kısa vadeli iç borcunun bir kısmını ertelemiş olacak. Ama buna karşılık bankalar da vadesi yaklaşan bonolarını Hazine'ye verip, yerine uzun vadeli tahvil alacakları için, likit varlıklar azalacak. Bu durumda piyasada fazla para olacağını söylemek zor. Yine de takas başarılı olarak algılanırsa, Hazine'nin iç borçlanması rahatlayacağı için, bono faizlerini düşürücü etki yapacak. Eğer diğer piyasalar iyi giderse, borsa da bundan olumlu yönde etkilenecek. Uzun vadeli olarak bakıldığında Hazine'nin iç borç yükünün ertelenmesi, yıl içinde yapılacak faiz ve anapara ödemesinin azalması, bütçe açısından olumlu etki yapacak.
|
Magazin
