  
Kayıtdışı istihdamın kaybı 5 katrilyon lira
SSK primine esas tutulan kazancın, alt ve üst sınırlarının yükseltilmesi ile birlikte, kayıtdışı istihdamın doğurduğu kayıp da 5 katrilyon liraya ulaştı.
Nisan 2001 tarihinden itibaren, SSK primine ve işsizlik sigortası primine esas tutulan kazançtaki alt sınırın aylık 150 milyon liradan 210 milyon liraya yükseltilmesi sonucu, sayısı 4,5 milyon olan kayıt dışı istihdam nedeniyle ortaya çıkan SSK primi, işsizlik sigortası primi, Gelir (Stopaj) Vergisi ve Damga Vergisi kaybının tutarı, sadece 2001 yılı için 5 katrilyon lirayı buluyor.İsterseniz, bu tutarı nereden bulduğumuzu, rakamlarla açıklayalım.
PRİM KAYBI
1- 2001 Yılının İlk 3 Ayı:
2001 yılının ilk 3 ayında ; SSK primi işçi hissesi yüzde 14, işveren hissesi 21,5 İşsizlik Sigortası primi işçi hissesi yüzde 2, işveren hissesinin de yüzde 3 olduğu gözönüne alınarak bir hesaplama yapıldığında, primlerin toplamı yüzde 40,5'i buluyor.
Bu dönemde, SSK ve İşsizlik Sigortası primine esas kazancın alt sınırı aylık 150 milyon TL. Bunun primi ise, 60 milyon 750 bin TL. Aylık primi 4,5 milyon civarındaki kayıtdışı istihdam sayısı ile çarptığımızda, aylık kayıp 273 trilyon 375 milyar liraya ulaşıyor.
2001 yılının ilk üç ayı itibariyle prim kaybı ise 820 trilyon 125 milyar lirayı buluyor.
2- 2001 Yılının Son 9 Ayı:
2001 yılının Nisan ayından itibaren SSK Primine esas tutulan kazancın alt sınırı, ayda 150 milyon liradan, 210 milyon liraya yükseltildi. Buna göre hesaplama yapıldığında;
-210 milyon TL'nin aylık prim tutarı 85 milyon 050 bin TL,
-Kayıt dışı istihdam edilen 4,5 milyon kişiden doğan prim kaybının aylık tutarı 382 trilyon 725 milyar TL.
- 9 aylık prim kaybının tutarı ise 3 katrilyon 444 trilyon 525 milyar TL.
Buna göre, kayıt dışı istihdam nedeniyle 2001 yılı prim kaybının 12 aylık tutarı 4 katrilyon 264 trilyon 650 milyar TL.yi buluyor. Bir kez daha tekrar edelim bu tutar, SSK primi ve İssizlik Sigortası priminden doğan kayıp. Olayın bir de, vergi boyutu var.
VERGİ KAYBI
Daha önce de yazdığımız gibi, sigorta primine esas kazancın alt sınırı 210 milyon liraya yükseltildi ama asgari ücret tutarı yine aynı, yani aylık 139 milyon 950 bin lira. 1 Temmuz 2001'den itibaren de, asgari ücrette yaklaşık 5 milyon TL artış yapılacak ve brüt 146 milyon 947 bin 500 lira olacak.
1- 2001 yılının İlk 6 Ayı:
Asgari ücretten kesilen gelir vergisinin tutarı 14 milyon 348 bin 700 TL, Damga Vergisi kesintisinin tutarı ise, 839 bin 700 TL, yani toplam 15 milyon 188 bin 400 TL.
Kayıt dışı istihdam edilenlerin tümünün, asgari ücretten istihdam edildikleri varsayımına göre hesaplama yaptığımızda;
- Aylık vergi kaybı 68 trilyon 347 milyar TL.
- Altı aylık vergi kaybı ise 410 trilyon 82 milyar TL ediyor.
2- 2001 Yılının Son 6 Ayı:
Yeni asgari ücretin Gelir vergisi 15 milyon 230 bin 385 lira, Damga Vergisi de 881 bin 685 lira olmak üzere, toplam vergi kesintisi 16 milyon 112 bin 070 lira oluyor. Buna göre;
- Aylık vergi kaybı 72 trilyon 504 milyar 315 bin TL,
- Altı aylık vergi kaybı ise 435 trilyon 26 milyar TL ediyor,
Buna göre, kayıt dışı istihdam nedeniyle ortaya çıkan vergi kaybı (kayıt dışı istihdam edilenlerin tümünün asgari ücret aldıkları varsayımına göre) 845 trilyon 108 milyar TL ediyor.
Görüldüğü gibi, kayıt dışı istihdam nedeniyle ortaya çıkan kayıp, 5 katrilyon lirayı da aşmış durumda.
Sigorta priminin artması, kayıt dışılığın boyutlarını da tırmandıracak. Çıkartılmak istenen İş Güvencesi Yasası da mevcut şekliyle kayıt dışılığı körükleyeceğe benziyor. Özellikle l0 kişiden fazla işçi çalıştıranlara getirilmek istenen ilave yükümlülükler, bazı işletmeleri 10 kişinin altında işçi beyan etmeye zorlayacak. SSK müfettişlerinin denetim yetkisinde ortaya çıkan gerileme de, kayıt dışılığı daha çok artıracağa benziyor...
|
Magazin
