İnternet üzerinde yapılanlar internet ortamına göre mi, yoksa var olan hukuk kurallarına göre mi değerlendirilmeli?

Yılmaz Yazıcıoğlu: Şayet suç, klasik suçların kapsamında ise yani hakaret, sövme, pornografi, bayrağa hakaret gibiyse var olan kanunlar uygulanır. Burada iş, bir kitap veya yazılı basın yayını yerine internet aracılığı ile yapılmış demektir. Ama bilişim ya da bilgisiyar suçları olarak tanımlanan suçlar daha farklı. Mesela bir bilgisayardaki veriye girmek gibi. Bir forum ortamında yapılan bir hakaret söz konusu ise, bu klasik suçlara girer. Burada da tartışma bu yazıyı yazan kişi ile birlikte internet hizmet sağlayıcısının suçunun olup olmadığıdır.

Yani tıpkı 'yasadışı' görülen bir kitabın yazarı ile yayıncısının birlikte yargılanması gibi mi?

YY: Anayasamızda bu konuda bir boşluk var ve Basın Kanunu da bu durumu karşılamıyor. Ama bu durum, işlenen suçta internet hizmet sağlayıcısının suçu yok anlamına gelmez. Ceza Kanunu'muza göre suça katılanlar da suçludur. Şayet internet hizmet sağlayıcısı forum bölümünde yazılanların suç olduğunu öğrendikleri halde bunu kaldırmamışlarsa suç işlemiştir. Almanlar bu konuda bir düzenlemeye gitti ve internet hizmet sağlayıcılarının hangi hallerde işlenen suçlardan sorumlu olacaklarını düzenlendiler.

Serdar Kuzuloğlu: Kanun koyucuların internetin anlamını bilmemesinden şikayetçiyim. İnternet 100 yıllık bir ütopyanın sonucudur ve gazete, radyo, televizyon gibi bir yayın aracı değildir. İnternet akademik bir bilgi ağıdır. Bu noktada buna Ceza Hukuku'yla müdahale edilmesini doğru bulmuyorum. Bu bilgiye sınırlama getirir. Forum sayfasına yazılan yazıdan ötürü hizmet sağlayıcıda çalışan birinin ceza alması ürkütücü bir şey. Mesela, internette forum bölümü olan tek gazetenin o bölümünden sorumlu kişiyim ve alınan bu kararı üzerimde hissediyorum. Burada da sormak gerek, iyi de suç ne? Çünkü internet uluslararası bir alan. Türkiye için suç olan bir şey, İspanya için olmayabilir. Adamın biri bu yazıyı İspanya'daki bir erişim ağı üzerinden yaparsa ne olur? Aslında bu konuda alınacak tavır belli ve uluslararası şirketler bunu ırkçılığa ve çocuk pornografisine izin vermeyen bir anlayışla bir protokole çevirdi. Daha fazlası ne kadar doğru? Burada evrensel düşünmek gerek. Çünkü internet aynı zamanda bir sokak duvarıdır, dileyen dilediğini yazar. Ama bu duvar anayasa ile belirlenmeye kalkışıldığı an, internet kendi anlamını kaybeder. Zaten bu forumlarda da ne bir tarikat kuruluyor, ne de örgüt.

Bu tür evrensel kriterler internet ortamını düzenlemek için yeterli olur mu?

YY: Serbestliğin sınırı olmalı. Alabildiğine özgürlük olursa, biri de bir gazetenin sitesine girer ve manşetteki fotoğrafa bıyık yapar. Bu, tıpkı birinin Taksim meydanında sizin aleyhinize yalan yanlış propaganda yapması gibi suç olmalı.

SK: İnternet tüm dünyada bir özgürlük alanı olarak görüldü. Muhalefet de kendi varlığını bu alanda gösterebildi. Çünkü sistemin içinde farklı sesler kendine yer bulamıyor ama internet buna bir olanak. Zaten bugün internet o kadar hızlı değişen bir alan ki, her an yeni bir olay ve yeni bir suç oluşabiliyor. FBI bunu 'hukuk interneti iki sene geriden takip ediyor' diye özetler.

YY: İnternetin yeni faydalar doğurduğunu tartışmaya bile gerek yok. Ama her yeni fayda yeni sapmaları yanında getirir. FBI'ın tespitine katılıyorum. Ama olaylar oldukça hukuk düzenlenir. Hırsızlık gerçekleşmeli ki kanun koyucu da hırsızlığı tanımlayabilsin. Düne kadar, hacker'lara sempatiyle bakılıyordu, ne zaman ki insanların canı yanmaya başladı iş anlaşıldı. Espirili de olsa can yakabiliyor. Örneğin, Papa'nın meşhur el sallayışı internette burun karıştırır gibi yapılmıştı. Popülaritesini yüzde 40 düşürdü. Papa bundan şikayetçi.

SK: Tabii, durum Papa'nın muhafazakarlığı içinde çok farklı! Ama ABD'de Monica Lewinski olayı patladığında Bill Clinton'la ilgili internette sayısız film, çizgi film, oyun yapıldı. Kimse de çıkıp "Başkana bunu nasıl yaparsın!" demedi. Bu, biraz da devletlerin kendi vatandaşlarına tanıdıkları özgürlükle ilgili. Suudi Arabistan ve İran'da seks sitelerine giriş yasak. Onlar da Kuveyt üzerinden bir internet hesabı ile bu sitelere girebiliyorlar.

* Yani demokrasimiz kadar mı internette özgür olacağız? O zaman siber dünya değil de siber uzantı diyelim buna...

YY: Yayın, eleştirme, ifade özgürlüğü denilen kavramlar o ülkenin demokrasi anlayışı ile sınırlıdır. Bu ne kadar üst düzeyde ise özgürlükler de o kadar geniş olur. Mesela Amerika 95'te internet servis sağlayıcıları için bir yasa çıkarmıştı. Buna göre açık ve yakın tehlike arz eden bölücü yayınlar engellenecekti. Ama Yüksek Mahkeme ifade özgürlüğü daha önemlidir diyerek bu yasayı iptal etti. Tabii bu arada ifade özgürlüğü başka bir şey; Atatürk'e hakaret etmek ayrı...