13 Mart'ta kullandığımız "Göle su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlar" atasözü gerçek oldu. Krizin 47'nci gününü tamamlamasına karşılık henüz ortaya bir ekonomik paket çıkarılamaması, finansal sistemin kilitlenmesinin ardından ekonominin çarklarını iyice durdurdu. İşvereninden işçisine ve esnafına kadar değişik katmanlar derin bir bunalım içinde. Toplum patlama noktasına doğru hızla yaklaşıyor.
* Esnaftan başladı- Bu patlama, normalde toplumun farklı gelir kesimleri arasında çimento görevi üstlenen esnaftan başladı bile. Örgütsüz biçimde İstanbul'dan başlayan gösteriler yurdun büyük bölümüne yayıldı.
Patlama esnaftan başladı, çünkü Türkiye'de her şeyin temel belirleyicisi olan dolar 1.5 aydır dalgalanıyor. 685 bin liradan çıktığı yolculuğunda 1.300-1.400'e kadar tırmanarak 1.200 bin liraya vardı ve 45 günde yüzde 75 arttı. Artış bir yana, dalgalanması büyük bir sorun. Türkiye gibi vadeli tasarruflarının yüzde 40'ı yabancı para olan, kiraların ve pek çok malın dolar üzerinden el değiştirdiği, fiyatlamanın dolar üzerinden yapıldığı bir ülkede, bu belirsizlik tüm alışverişi kilitledi. İthalat büyük ölçüde durdu ve bu arada bazı hayati ilaçlar bile ithal edilemiyor.
* Tuş etme taktiği- Eğer Merkez Bankası'nın güreşteki tuş taktiği gibi bir taktiği varsa, yani önce karşı tarafın atak yapmasını ve bu ataklar sonucunda yorulmasını bekliyorsa, arkasından atağa karşı atakla cevap verip tuş etmeyi planlıyorsa, yine de umutlu olabiliriz.
Bu durumda gelecek hafta açıklanacak olan programla kilitlenmeyi aşmaya başlayabiliriz.
* Bilinmedik ne var?- Ancak bu programın pek çok tarafı da önceden biliniyor. Yapılacaklar zaten sürpriz değil. Geçmiş programda da olan şeyler. Çok daha farklı bir program ortaya çıkmayacak. Büyüme, enflasyon hedefi, bütçe büyüklükleri, parasal büyüklükler revize edilmiş haliyle açıklanacak. Kamu bankaları sorununun çözümü gibi konular daha önce açıklandı. Belki biraz daha detaylandırılabilir. Bunun dışında IMF ile yeni bir anlaşmayı hedefleyen ekonomik programın detaylarını ise IMF yönetiminin onayının ardından açıklanacak niyet mektubunda görebiliriz. Bunun tarihi de 15 Nisan değil, 23 Nisan.
* Güçlü başlangıç için- Eğer pakette bilinmedik bir önlem gelmezse, açıklandığı gün fazla bir etkisi olmayabilir. Çünkü piyasalar paketin içinde yer alacak önlemleri önceden fiyatlara yansıtmaya, satın almaya başladı. Paket açıklandığında da eğer ekstra bir şey yoksa satışa geçebilir. Bu nedenle de, piyasaların tepkisini "dağın fare doğurduğu"na değil, şok etkisinin olmamasına yorumlamak gerekir.
Ancak bu aşamadan sonra güçlü bir başlangıç için şok etki de gerekir. Yoksa 50 gündür paketi bekleyen, bu büyük dalgalanmayı yaşayan toplumun tepkisi de sert ve büyük olabilir. Bu tepki ekonomideki dalgalanmayı daha da büyütebilir.
Bu anlamda Bakanlar Kurulu'nun sayısının yarı yarıya düşürülmesi iyi bir öneri olabilir.
* Sonuç- "Geçen senenin yuvasına bu senenin kuşu gelmez" İngiliz Atasözü n
Bugünlerde borsa yatırımını riskli görenler için bu başlığı kullandık. 18 Ocak 2000 tarihindeki 3.79 centlik düzeyine göre borsa endeksi geçen hafta 0.61 cente inerek yüzde 83 değer kaybetti.
Borsa yer yarılıp yerin içine girmeyeceğine ve işlem gören 300'ün üzerindeki şirketin tümü batmayacağına göre, kısaca borsa ile birlikte şirketlerin çoğu da ayakta kalacağına göre, borsaya asıl yatırım zamanı şimdi. Normal yatırımcılar için en büyük kazançlar, herkesin hisse senedinden kaçtığı ve fiyatların dibe vurduğu zamanlarda yapılan alımlarla mümkün olabilir.
Hisse senedine yatırım yapmamak için belki 10'larca gerekçe sıralanabilir. Hisse senedi fiyatlarının biraz daha gerileme olasılığı, faizlerin artma, kurların yeni bir patlama yapma riski, yatırım yapılan şirketin kriz nedeniyle batma ihtimali gibi bir çok önemli ve haklı gerekçe sayılabilir. Ancak bir malın fiyatı bu ölçüde düşmüşken "zamanlama gerçeği" değişmez.
Magazin
