  
İşten çıkartılanın yasal hakları
Yaşanan ekonomik kriz, onbinlerce işyerinin ve yüzbinlerce işçinin, işten çıkartılmasına neden oldu. Maalesef, işyeri kapatma ve işten çıkarmalar halen devam ediyor. İşten çıkarma olayında, işverenin bazı yükümlülükleri, işçilerin de birtakım yasal hakları var. İş Yasasında, işten çıkarmalar iki şekilde düzenlenmiş.
1) Olağan İşten Çıkarma : İşveren, herhangi bir neden bağlı olmaksızın, bildirim öneline uymak koşuluyla, işçisini her zaman işten çıkartabilir (İş Yasası Md.13).
2) Olağanüstü İşten Çıkarma : İşveren, belirli nedenlere bağlı olarak, işçisini bildirimsiz olarak işten çıkartabilir (İş Yasası Md.17). Sağlık nedenleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller, buna örnek gösterilebilir.
Ekonomik nedenlerle işçi çıkartılması, olağan işten çıkarma sayılıyor ve işverenin de, işçiye olan yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekiyor.
İhbar tazminatı
Ekonomik kriz nedeniyle, işçi çıkarmak zorunda kalan işverenlerin, işten çıkaracağı işçilere bu durumu önceden bildirmeleri gerekiyor. Buna göre, çalışma süresi;
* 6 aydan az olan işçiler için 2 hafta,
* 6 ay ile 1,5 yıl arasında olan işçiler için 4 hafta,
* 1,5 yıl ile 3 yıl arasında olan işçiler için 6 hafta,
* 3 yıldan fazla olan işçiler için, 8 hafta,
önceden bildirimde bulunulması gerekiyor. İşveren, sadece bildirimde bulunmakla kalmayacak ayrıca işçiye, yukarıda belirtilen süre zarfında, günde iki saat iş arama izni vermesi gerekecek. İşveren önceden bildirimde bulunmadan ve iş arama izni verme yoluna gitmeden, işçiyi hemen de işten çıkartabilir. Bu gibi durumlarda, işçilere, kıdem tazminatının yanısıra ayrıca ihbar tazminatı da ödenmesi gerekiyor. Örneğin, beş yıl hizmeti olan bir işçiye "yarından itibaren işine son verildi" denilmesi, bu işçiye hem 5 yıllık kıdem tazminatı ödenmesini hem de 8 haftalık ücretinin "ihbar tazminatı" olarak ödenmesini gerektiriyor. Hemen belirtelim, ihbar tazminatı, normal ücret gibi gelir vergisi ve damga vergisi kesintisine tabi tutuluyor. Ancak, SSK primi ve işsizlik sigortası primi kesintisine tabi değil.
Kıdem tazminatı
İşçinin, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller dışında işten çıkartıldığı durumlarda, hizmet süresi bir yıldan fazla olanlara "kıdem tazminatı" ödenmesi gerekiyor. Bir yıldan az hizmeti olan işçiye kıdem tazminatı ödenmez.
Kıdem tazminatı, işçinin işe başladığı tarihten itibaren geçen her tam yıl için 30 günlük ücreti esas alınarak hesaplanır. Bir yıldan artan süreler yani aylar için de, kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin en son brüt ücreti esas alınıyor. İhbar tazminatının aksine kıdem tazminatı, gelir vergisine tabi değil. Aynı şekilde, SSK primi ve işsizlik sigortası primi kesintisi de yapılmaz sadece damga vergisi kesintisine tabi tutulur.
Bu arada belirtilmesi gereken bir başka durum da, "kıdem tazminatı tavanı" ile ilgili. İşçiye ödenecek kıdem tazminatının yıllık tutarı için tavan belirlenmiş olup, bu tutar 646 milyon 560 bin liradır. Başka bir anlatımla, işten ayrıldığı sırada aylık brüt ücreti 900 milyon lira olan işçiye, her yıl için 900 milyon lira üzerinden değil, kıdem tazminatı tavanı olan 646 milyon 50 bin lira üzerinden kıdem tazminatı ödenebilir.
|
Magazin
