Ücretsiz izin işçinin onayı olmadan uygulanamıyor

İşverenin, işçinin hiçbir talebi ya da onayı olmaksızın, "ben sana iki ay zorunlu ücretsiz izin vereyim" demesi hukuken imkânsız

Son ekonomik krizle birlikte zor durumda kalan işletmeler, ayakta durabilmek için çeşitli yollara başvuruyorlar. Bunlardan biri de işçi çıkartmak ya da işçilere ücretsiz izin vermek.

İşverenler, yıllardır birlikte çalışıp, ciddi bir problem yaşamadıkları işçilerini, ekonomik kriz nedeniyle işten çıkartmak zorunda kaldıkları için, adeta bunalıma giriyorlar. Ancak başka alternatif de bulamadıkları için, işçilerin kıdem ve ihbar tazminatlarını ödeyerek, işlerine son vermek zorunda kalıyorlar.

İş yasası ve ücretsiz izin
Bu arada, "piyasa belki birkaç ay sonra düzelir" diye düşünen bazı işverenler de, işçilerin hiç değilse bir bölümüne "ücretsiz izin" verme yoluna gidiyorlar.

1475 sayılı İş Yasasında, zorunlu ücretsiz izin uygulaması konusunda, herhangi bir düzenleme yer almıyor. Daha doğrusu iki düzenleme var ama bunların konumuzla ilgisi yok. İş Yasası'nın 52. maddesine göre, işverenler, yıllık izne gidenlere 7 güne kadar ücretsiz izin vermek zorundalar. Aynı yasanın doğum yapan kadın işçilerle ilgili 70. maddesine göre de, istemesi halinde doğumdan 6 hafta sonra, kadın işçiye 6 aya kadar ücretsiz izin verilebiliyor.

Bunun dışında, işverenin işçiye, işçinin talebi ya da onayı olmaksızın, "Ben sana bir ay ya da iki ay zorunlu ücretsiz izin verdim" demesi, hukuken mümkün değil. Ancak, işçiye önceden bildirilerek iş arama izni vermek suretiyle ya da doğrudan "ihbar tazminatı" ve "kıdem tazminatı" ödemek suretiyle, işçiyi işten çıkarması mümkün.

İşverenin ekonomik nedenlerle, işçiyi işten çıkardığı durumlarda ayrıca "kötüniyet tazminatı" ödemesi gerekmez. (Kötü niyet tazminatı alabilmek için çalışanın mahkemede işverenin kötü niyetli hareket ettiğini ispatlaması lazım) Ancak, bu durumda işverenin aynı işçinin yerine, altı ay süreyle; başka bir işçi alması mümkün değil. Bu süre içinde, işyerine aynı nitelikteki iş için, yeniden işçi almak isteyen işveren, durumu daha önce işten çıkardığı işçinin bildirdiği adresine, noter aracılığıyla duyurmak zorunda. Tebliğ tarihinden itibaren, 15 gün içinde bu işçinin başvurmaması halinde, tekrar işe girme hakkı kaybolur (İş Yasası Md. 24). İşveren de bir başka işçiyi aynı işe alabilir.

SSK ve ücretsiz izin
Ücretsiz izin kullandırma olayının, Sosyal Sigortalar Yasası'yla da ilgisi var.

Onayı alınmak ya da talebi kabul edilmek suretiyle ücretsiz izin kullandırılan işçilerin, "Dört Aylık Sigorta Primleri Bordrosu" ekinde verilecek bir form ile SSK'ya bildirilmesi gerekiyor (SSK Md.79). Dört aylık bordro ve form ile birlikte, ücretsiz izin kullandıran işçi ile ilgili belgenin de verilmesi zorunludur.