İngiliz yazar David Stafford'un kaleme aldığı Gizli Ajan adlı kitap, 1940-50 arasında İstanbul'u üs haline getiren Batılı istihbarat servislerinin inanılmaz öykülerini anlatıyor

ATİNA BAĞLANTISI
Özel Operasyonlar Dairesi'nin tarafsız topraklardaki operasyonların merkezi İstanbul'du. II. Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin tarafsız kalması SOE için biçilmiş kaftandı. Ajan ve sabotaj timleri İstanbul'a yerleşti. İstanbul hem Almanlar'dan kaçan Yahudiler, hem de savaştan kaçan mülteciler ve azınlıkları barındırması nedeniyle ajanların kolaylıkla çalıştığı bir kent olmuştu. İstanbul'un Asya ve Avrupa kapısında bulunması hem Avrupa'daki hem de Afrika ve Asya'daki ajanların kontrolünü kolaylaştırdı. Yunanistan'a olan yakınlığı, İzmir'den Yunan adalarına kayıkla geçilebilmesi, Yunan adalarından Yunanistan'daki Alman hedeflerinin tahrip edilmesi çok kolay oldu. Avrupa'dan gelen ajanlar İzmir üzerinden İstanbul merkezine ulaşıyor burada Londra merkezinden yeni talimatlar aldıktan sonra tekrar aynı yoldan Avrupa'ya giriyordu. İzmir yolu havadan paraşütle yapılan müdahalelerden ve irtibatlardan daha güvenliydi. İstanbul'da imal edilen sabotaj malzemeleri ve kamuflaj malzemesi, telsiz ve radyo cihazları İzmir yolundan Yunanistan'a gönderildi.

KESKİN TÜRK POLİSİ
Ajanların tek korkusu keskin Türk polisiydi. Onları gölge gibi takip ediyor her hareketlerini gözledi ancak görmemezlikten geldi. İstanbul geleneksel olarak tarih boyunca mütefik ordularına ve dost ülkelere yardım etti. Ajanları barındırdı. İstanbul ve İzmir yıllar sonra Agatha Christie romanları ve filimlerine konu olacak, James Bond filimlerinde kahramanlaşan karakterleri 1940-1950 yılları arasında gerçek olarak yaşadı ve ölümsüzleştirdi.

İstanbul'un ünlü gece kulüpleri Taksim meydanı, ünlü Abdullah Lokantası, Beyoğlu ve Pera Palas Oteli heyecanlı olduğu kadar hareketli günler geçirdi. Casuslar, teröristler, ajan avcıları, tüm SOE ekibi İstanbul'da cirit attı.

İngiltere'nin İstabul Konsolosluğu'nun Galatasaray'da olması ajanlar için ayrı bir güvenceydi. İngiliz İstihbarat Teşkilatı'na bağlı Gizli İstihbarat Bölümü (SIS: Secret Intelligence Service) içinde kurulan "D Sabotaj Bölümü" (D: 'Destruction': İmha) İstanbul'a zaten daha önce yerleşmişti. Savaşın kızışmasıyla bu bölümün başına Basil Davidson isimli bir gazeteci getirildi. Davidson gazeteci olarak Balkanlar'da ve İtalya'da büyük tecrübe kazanmış, macera ve ideoloji kendisini İstanbul'a sürüklemişti.

NEDEN KURULDU?

Hedef: Hitler!
Hitler'in acımasız savaş yöntemleri ve tüm İngiltere'yi işgal planı Churchill'in eline geçtiği 16 Haziran 1940 günü İngiliz Savaş Kabinesi başbakanlıkta çok özel bir toplantı düzenledi. Başbakan Churchill, Savaş Bakanı Hugh Dalton ve üst düzey generallerin katıldığı toplantıda, konvansiyonel savaş yöntemleri dışında yepyeni bir savaşın başlaması zarureti gündeme geldi. Churchill askeri harekatın yanısıra Hitler'in ancak sabotaj ve terörist eylemleri desteğiyle dize getirilebileceği görüşünü açıkladı. Gerilla savaşı yapılacaktı! Amaç düşman hatları içine sızarak düşmanı en can alıcı yerinden vurmaktı. Kabine 9 saat süren toplantı sonunda Churchill'in "Avrupayı ateşe ver" kod adıyla bilinen planını kabul etmesiyle Avrupa'daki ilk resmi sabotaj örgütü kuruldu: "Özel Operasyonlar Dairesi" (SAE: Special Operations Executive)...

YARIN
*"Bölüm D"nin ajanlarının hedef aldığı ünlüler arasında kimler vardı?

*İngiliz ajanı gazeteci Basil Davidson özel şifre çözüm makinelerini nereye kurmuştu?

* İngiltere Başbakanı Winston Churchill neden özellikle bu ajanları kutlamıştı?

JAN DEVLETOĞLU