T.C. tarihinde ilk kez bir Devlet Tiyatroları Genel Müdürü yolsuzluk iddiasıyla cezaevine kondu. Göreve geldiğinden beri tiyatro çevrelerinde tartışılan Rahmi Dilligil'in 'Giysilerim Nerede' oyunu yabancı bir oyundan aynen alınmıştı

Rahmi Dilligil'in DT Günlüğü
DT eski genel müdürü Lemi Bilgin Avrupa turnesindeyken, Eylül 99'da yerine vekaleten Rahmi Dillgil getirildi. Kısa süre sonra da bu göreve atandı.

Tiyatro çevrelerinde Rahmi Dilligil'in bu göreve getirilmesi, Kültür Bakanı'yla aynı sosyal kulübün üyesi olmasına bağlandı. Bakan onayıyla bir genel müdürün alt kadrosunun değişmesi, DT oyuncuları arasında tepkiyle karşılandı.

Rahmi Dilligil'in Devlet Tiyatroları'ndaki ilk icraatı Lemi Bilgin zamanında hazırlanan repertuvarda değişikler yapmaktı. Değişiklikler oyuncular arasında tartışmalara neden olurken, kimi oyuncular bazı oyunlarda görev almamak için rapor aldı.

İkinci icraatı kendini DT'nin yönetmen kadrosuna aldırmaktı.

Murathan Mungan'ın yazdığı, Mustafa Avkıran'ın yönettiği Geyikler Lanetler isimli oyun Dünya Tiyatro Festivali'ne davet edildi. Ama oyun Kültür Bakanlığı'nın emriyle repertuvardan çıkartıldığı için festivale katılamadı.

DT sanatçıları 'Devlet tiyatrosu Hükümetin Tiyatrosu Değildir' başlıklı bir bülteni basına ulaştırdı. Bültene imza atan 180 sanatçı hakkında Kültür Bakanlığı'na hakaret suçlamasıyla soruşturma açıldı.

Azizname, Mutlu Son isimli oyunların sahnelenmesine son verildi. Kararın gerekçeleri net değil. İki oyunun ortak özelliği Yücel Erten imzasını taşıması.

DT, 2000 yılında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın (İKSV) düzenlediği Tiyatro Festivali'ne katılamadı. DT yönetimi festivale kendi istediği oyunları vermek istedi. Vakıf yönetimi kabul etmeyince festivale katılamadı.

DT oyuncusu Ali Sürmeli Patron isimli oyunun galasında 'beni zorla oynattılar' diye bağırınca ortalık yeniden karıştı. Oyunun repertuara neden alındı anlaşılamadı, Sürmeli görevinden istifa etti.

Kültür Bakanı Patron'da yaşananlar hakkında şöyle konuştu: "Beğenmeyen gitsin. Özel tiyatrolar ve TV'ler var."

Yayınlanan bir genelgeyle, DT bünyesindeki personelin başka kurumlarda çalışması katı bir izne tabi tutuldu. Bu yüzden genç oyuncular tiyatrodan ayrılmak zorunda kaldı.

Dilligil, yeni bir atak yaparak bu kez de mafyanın konu edildiği televizyon dizilerinde rol alan oyuncuların izinlerini iptal etme yoluna gideceğini söyledi.

Ankara Devlet Tiyatrosu'nun müdürü Murat Atak'ı görevinden alarak yerine Ferdi Merter getirildi. Söylenenlere göre oyuncularla işçilerin yemekhanelerinin ayrılmasını istemeyen Murat Atak, bir öğlen yemeğini işçilerle yiyince görevinden alınmıştı.

Rahmi Dilligil'in yazdığını söylediği Giysilerim Nerede isimli oyunun Pantolonumu En Son Ne Zaman Gördün isimli İngiliz oyundan aynen alındığı ortaya çıktı. Dilligil halen 'yalan beyan' suçundan Ankara 10. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılanıyor. Bu olay için Dilligil'in 'resmi evrakta sahtecilik' suçundan yargılanması konusunda bakanlıktan izin istendi. Ancak Bakanlık 'olay ilgililerin bilgisi dahilinde, yargıya intikaline gerek yoktur' dedi.

Cuma Boynukara'nın yazdığı ve Orhan Kurtuldu'nun yönettiği Çok Geç Olmadan isimli oyun Dillgil tarafından 'teknik yetersizlikler' nedeniyle iptal edildi. TOBAV, oyunun yeterli sebep gösterilmeden kaldırıldığını duyurdu.

Devlet Tiyatroları Edebi Kurul Başkanı Refik Erduran hakkında 'kendi oyunlarını olumsuz dramaturji raporları aldığı halde kuruldan geçirdiği' şeklindeki söylentiler kulaktan kulağa yayıldı.

Tuncer Cücenoğlu ve Recep Bilginer'in çok sayıda oyununun da repertuvara alınması tartışıldı.

İstanbul DT Müdürlüğü'ne olaylı 'Patron' oyununun yönetmeni Zafer Karaokay getirildi.

Devlet Tiyatroları'nda yeni sezon iyi başlamadı, yeterli para olmadığı için tiyatroların aylık programları hatta biletleri basılamadı, ucuz prodüksiyonlara ağırlık verildi.

DT'nin yurtdışı turneleri iptal edilirken, Ankara DT, İstanbul'a turneler gerçekleştirdi. Parasız DT'nin İstanbul'daki otel ve yol masrafları kabarıktı.

Ankara Devlet tiyatrosu Müdürü Murat Atak görevden alındıktan sonra, Ankara DT Satın Alma Komisyonu lağvedilerek, direkt olarak Genel Müdürlük'e bağlandı. Bu karar yasalara uygun değildi.

İstanbul DT ile Bakırköy Belediye Tiyatroları (BBT) arasında oyun değişimi anlaşması gereğinde BBT'nin bir oyunu DT sahnelerinde perde açtı. Bir sonraki hafta BBT yapımı olan, Kenan Işık'ın yönettiği İvan İvanoviç Var Mıdır, Yok Mudur? isimli oyun perde açacaktı. Ancak Rahmi Dilligil, Kenan Işık'la aralarındaki özel problemler nedeniyle bu anlaşmayı iptal etti.

Devlet Tiyatroları'na inşaat malzemesi satan Ulu Ticaret'in sahibi Hasan Ulu'nun ihbarı üzerine başlatılan operasyonda, Müdür Yardımcısı Celal Bıyıklı gözaltına alındı. Vurgunun başkente uzadığı tespit edildi.

Olay üzerine Kültür Bakanlığı'nın Rahmi Dilligil'in açığa alınması kararı, Tiyatro dergisi aracılığıyla basına sızdı. Medyada Dilligil'in yatı ile yazlığının harcamalarını kurumdan karşıladığı haberleri yayımlandı. Avukatı Ceyhan Mumcu, müvekkiline yönelik operasyonun asıl nedeninin Yıldız Yargılanması adlı oyunun engellenmek istenmesi olduğunu açıkladı.

Bakan Talay, 'izine ayırdığı' Dilligil'in yerine Devlet Tiyatroları'ndan Faruk Günuğur'un vekalet edeceğini açıkladı. Bu arada Bursa olayında 'gerekli işlemi yapmamakla' suçlanan Dilligil ile birlikte sekiz DT görevlisi çıkarıldıkları nöbetçi mahkemece tutuklandı.

Ne dediler?

Uzaklaştırmak için her şeyi yaptı
Kenan Işık (Emekli DT sanatçısı, İstanbul Şehir Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni)

Bir sanat kurumu böyle olaylarla gündeme gelmemeli. DT'deki birçok problem demokratik yönetimlerle çözülebilir. Benim de DT ile bir hukuk davam var. DT sanatçısı olduğum dönemde özel bir izinle Şehir Tiyatroları'nın Genel Sanat Yönetmenliği'ne getirildim. Ancak Dillgil, iznimi iptal etti. Ve beni Konya'da bir oyun sahneye koymak için görevlendirdi. Beni uzaklaştırmak için elinden geleni yaptı. Yücel Erten de uzaklaştırılmaya çalışıldı. Mehmet Baydur'un oyunu, Cumhuriyet gazetesinde yazdığı yazı nedeniyle iptal edildi. Gençlerin yolu tıkandı. Bu insanların diktatörlüklerini hem kendilerine söyledim, hem de birçok kez basına anlattım. DT'de haksızlığa uğramış tüm genç oyunculara Şehir Tiyatroları'nın kapısı açık.

Kapısında yedi saat bekledim
İnci Türkay (Eski DT oyuncusu)

Lemi Bilgin zamanında, Tiyatro İstanbul'da DT'den izin alarak Slyvia'da sahneye çıkmaya başladım. Amacım adımı duyurup DT'ye dönerek yedi yıldır emek verdiğim kurumda görevime devam etmekti. Bu dönemde DT'de görev değişikliği oldu. Benim iznim 2000 yılının sonuna kadar devam ettiği halde Tiyatro İstanbul, yönetim değişikliği nedeniyle izin belgelerimi yeniden DT'ye yolladı. Bana hiç haber verilmeden iznim iptal edilmiş. Ve ben Altındağ Tiyatrosu'nda Ali Ayşe'yi Seviyor isimli oyunda görevlendirilmişim. Rahmi Bey'in kapısında yedi saat bekledim, benimle görüşmediler. Ben DT'de yetiştim ve hocalarım bana bir oyunun yarım kalmayacağını öğrettiler. Ama istifa etmek zorunda kaldım. Bu oyundaki rolümle ne gariptir ki Rahmi Bey'in babası Avni Dilligil adına verilen ödülü aldım. Ve ne acıdır ki Rahmi Bey yüzüme bile bakmadı. Kişisel nedenlerden dolayı DT'den ayrılmak beni çok üzmüştü.

Dingilligil bile gelse yapmam
Yücel Erten (Emekli DT yönetmeni)

Geçen yıl ani bir kararla rotasyon gereğince Konya'da 'bilmem ne oyununu sahneye koyacaksın' denildi. Ben kurumun 32 yıllık elemanı ve 25 yıllık yönetmeni olarak karşı çıktım elbette. Türkiye'nin her bölgesinde oyun sahneye koyarım. Ama istediğim oyunu seçerim. Konya'da sahnelemem için seçtikleri oyunu bana sormadılar bile. Ben 25 yıldır istemediğim oyunu sahneye koymadım. Değil Rahmi Dilligil, Dingilligil bile gelse sahneletemezdi o oyunu bana. Görüşmek istedim. Ama bana bir yanıt verme gereğini bile duymadılar. Emekliliğimi istedim. Ve 2001 yılına emekli olarak girdim. Olayları görünce, 32 yılını DT'ye vermiş bir insan olarak çok üzülüyorum.'

Babalarının çiftliği mi?
Serhat Nalbantoğlu (Eski DT oyuncusu)

Devlet Tiyatroları'nı yönetenler, buraları babalarının çiftliği sanıyor. Bakan, 'ben emir veririm, herkes bunu uygulamak zorunda' gibi bir zihniyete sahip. Bakana yakınlığıyla bilinen Rahmi Dilligil'de de aynı zihniyet var. Yücel Erten'in oyunlarıyla benim 'Özgürlük Oyunu'mun repertuvardan çıkarılmasını bu çerçevede değerlendiriyorum.

PINAR ÇELİKEL