SOKAKLAR BOMBOŞ
Tekstilin kalbi Sultanhamam ve Yeşildirek, konfeksiyon toptancılarının odaklandığı Mahmutpaşa, elektronik eşyanın merkezi Tahtakale ve Doğubank, baharat ve kuruyemişçilerin yoğun olduğu Mısır Çarşısı, hırdavatçıların bulunduğu Karaköy, kasetçi ve manifaturacılar çarşısı İMÇ'yi dolaştık. Her gün binlerce kamyonun mal yükleyip Anadolu'ya yola çıktığı bu merkezlerde ilk gözümüze çarpan, trafiğin eski yoğunluğunu yitirmiş olması.

Eminönü, gündüz 3 milyon, gece 300 bin nüfusuyla sanki İstanbul'un en kalabalık ilçesi değil. Bölgeye gelen araç trafiği yüzde 60 azalmış. Günde 10 kamyon kuruyemişin kotarıldığı Mısır Çarşısı'na 1 kamyon mal bile çok gelmeye başlamış. Hamallar boş boş oturuyor. İğne atsan yere düşmeyecek kalabalıktaki Tahtakale ve çevresinde insanlar artık parmakla sayılıyor. Eskiden her gün silinip temizlenen mallar, bir kenara itilmiş. Anadolu'nun toptancısı Sultanhamam ve Yeşildirek'te işlerin kesatlığından esnaf perakendeye dönmüş. Elektronik eşya satan Cevdet Dudaksız'ın da anlattığı gibi, "gül değerindeki mallar", şimdi esnafa 'diken' gibi batıyor.

İFLASLAR YOLDA
Durumlarını, 'çıkmaz sokak' olarak nitelendiren esnaf, enflasyonla mücadeleden vazgeçmek istemiyor, ama bu kadar yükün iflasların kapıda olduğunun habercisi olduğunu biliyor. Satışların yüzde 60'a varan oranlarda düştüğünü söyleyen esnafı Ramazan Bayramı ve yılbaşı da sevindirememiş. Eski bayramlarda dolup taşan dükkanlar, bu sefer tam anlamıyla sinek avlamış. Anadolu'dan gelmeyen siparişler de hanların depolarını tıka basa doldurmuş.

Kuyumcu Ali İhsan Yalçın'la konuşuyoruz. "Çeyrek altının fiyatını sorup almadan gidiyorlar. Oysa her yerde aynı. Eskiden gelen 50 kişiden yarısı altın alırdı. Şimdi ancak 5'i" diyor. Esnafın en büyük sorunu ise karşılıksız çekler. Bankalar da kredileri kesince piyasada nakit sıkıntısı iyice had safhaya çıkmış.

Ticaretin kalbi teklemeye başladı
* Tüm Anadolu'ya mal gönderen Sultanhamam, Mercan, Yeşildirek ve Tahtakale'nin aylık ticaret hacmi 3 milyar dolara (2 katrilyon lira) ulaşıyor.

* Sayıları 60 bine ulaşan toptancı esnafın günlük cirosu krizden önce ortalama yaklaşık 1.1 milyar liraydı.

* Mali krizin ardından satışlar % 0 azalınca günlük ciro da 445 milyona indi.

* Bölgeye eskiden yaklaşık 1 milyon kamyon gelir, mal yüklerdi. Ancak durgunluk trafiği de yarı yarıya azalttı.

Sultanhamam kan ağlıyor
Sultanhamam'da manifaturacılık yapan Buldanlı Mehmet Coşkunel, "İstikrar paketi işleri azalttı" diyor. Coşkunel de toptancı iken perakendeye yönelenlerden. Kâr marjlarını düşürdüklerini, işçi çıkarttıklarını söyleyen Coşkunel, "Bizler çekle, açık hesapla çalışıyoruz. Buldan kumaşlarının metresi 1 milyon lira, en pahalısı 6 milyon. Ne kazanacağız da dükkan dönecek? Tek şansımız kendi malımızı pazarlamamız" diye dert yanıyor. Bülent Konfeksiyon da Mahmutpaşa yokuşunda çocuk giysileri satan bir dükkan. Dükkan küçük olduğu için malların yarısı dışarıda. Çocuk kabanları, montları renk renk, çeşit çeşit. Ama kimsenin bir şey aldığı yok. Dükkanın sahibi Ömer Kızılaslan, "Pazarı andıran bir hava vermek için malın yarısını dışarı çıkarıyoruz ama yine de işler kesat" diyor ve malın fiyatını sorup alamadan giden anne-babaları görünce içinin acıdığını söylüyor. Kızılaslan, eski günleri yad etmeden de geçemiyor: "Eskiden müşteriyi kovar gibi iş yapıyorduk. Bu caddede karşıya geçemezdik kalabalıktan. Günde 40 parça manto-mont satardık, şimdi inanın 3'e 5'e düştü. Ben satıcı olmama rağmen alıcılara acır hale geldim."

TEZGAHI ARTIK BOZAN YOK
Ahmet Çakır, küçük bir manifaturacı. Raflarda basmalar, pazenler, şifonlar... İnsanın aklına, "Her şey bu kadar konfeksiyon olmuşken kim bunları alıp da diker ki" diye geliyor. Zaten Yusuf Manifatura'nın sahiplerinden Ahmet Çakır da öyle söylüyor. Eskiden raflara sığabilsin diye kumaş toplarını bir kitap gibi dizerken şimdi yatay koymaları da satış olmamasından. Ahmet Çakır, "Tezgahın üzerini ancak akşamları toplayabilirdik. Toplar hep açık olurdu. Şimdi görüyorsunuz, hiç dağılmıyor" diyor. Metresi 1 milyon liraya basma, 20 milyon liraya kadife satan Çakır, da Vakıflar'ın kiracısı ve o da kiralardaki yüksek artıştan yakınıyor.

'3.5 milyarlık çek geri döndü'
MahmutpaŞa'da hem üretim yeri hem de perakende dükkanı bulunan Tekin Gömlek'in sahibi Hüseyin Tekin'in sorunu da, çeklerin karşılıksız çıkması. Çekmecesinden üç ayrı çek çıkarıp masanın üzerine koyan Tekin, "Bugün toplam 3.5 milyarlık bir çek geri döndü. Yarın ne olacağını, bu işin ne kadar süreceğini bilmiyorum. En azından belli bir süre insanların çek yasağına girmelerini önleyecek bir karar bekliyoruz" diyor ve anlatıyor: "Bayram ve yılbaşında iki gün iş oldu. Mahmutpaşa, Sultanhamam böyleyse diğerlerini düşünemiyorum. Son bir senedir durum zaten parlak değildi. Geçen seneye kadar 2-3 kişi mal yetiştiremiyorduk müşteriye. Şimdi günde bir-iki kişi ya geliyor, ya gelmiyor. Bu vergi ve kiralar nasıl ödenecek? Mallar bekliyor. Çünkü mal gönderdiklerimiz parasını ödeyemiyor. Bir yıl önce günde 200 gömlek satardık. Şimdi gün geliyor, kasayı sıfırla kapatıyoruz. İşçilerimizi çıkarıyoruz. Eskiden ayda 700 milyon kazanırken şimdi 200 milyon ancak kazanıyoruz. "

YARIN!
* Mısır Çarşısı bademi unuttu

* Esnaf çorbaya talim ediyor

* Toptancı perakendeci oldu

* Dikiş makinaları da sustu

* İndirim bile giysi sattırmıyor

Leyla ŞEN- Esen PİŞİRİCİ