Trilyonluk vergiler nasıl uçtu?

Kupürde, 12 Mayıs 2000 tarihli yazımızın klişesi var. "Bono ve borsaya 2000 de vergi yok" başlıklı bu yazımızda, enflasyondan arındırma oranının yüzde 100' ün üzerine çıkacağını, bunun da bono ve borsadan elde edilen kazançların tümünü vergi dışı bırakacağını belirterek, ilgilileri yasadaki hatalı maddeyi değiştirmeleri konusunda uyardık. Hemen ardından, Güngör Uras da, 13 Mayıs 2000 tarihli Milliyet'de, Sabah'daki bu yazımızdan sözederek aynı uyarıyı tekrarladı.

Sonra ne mi oldu? Ne olacak, Maliye, hiç sesini çıkarmadan ve en ufak bir girişimde de bulunmadan, yılın sonunun gelmesini bekledi. Ekim sonu itibariyle ortaya çıkan enflasyon ve faiz oranları da belli olunca bir tebliğ ile açıklama yaptı. Maliye'nin, 23 Aralık 2000 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 240 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yaptığı açıklamaya göre; 2000 yılında elde edilen Hazine bonosu, tahvil ve borsa kazançları , tutarı ne olursa olsun vergiye tabi olmayacak.

Biz demiştik
Şimdi "biz demiştik" dersek, herhalde haksız olmayız. Zamanında yani bundan tam 8 ay önce gereken uyarıyı yapmışız ve trilyonlarca liralık Hazine bonosu, tahvil ve borsa kazancından dahi bir kuruş vergi alınamayacağını belirtip, hatalı yasa maddesinin düzeltilmesi konusunda ilgilileri uyarmışız. Bu arada birkaç kez yasa değişikliği yapıldığı halde nedense, bu hatalı madde düzeltilmemiş. Düzeltilmeyince de olanlar olmuş ve enflasyondan arındırma oranı yüzde 151 çıkmış.

Enflasyondan arındırma oranı yüzde 151 çıkmış demek, 2000 yılı enflasyonunun yüzde 35 mi yoksa yüzde 40 mı çıkacağının tartışıldığı şu günlerde, tahvil, bono faizi ile borsa kazancının yüzde 151 oranına göre enflasyondan arındırılması anlamına geliyor. Zaten oran yüzde 100' ü aşınca ortada ne faiz geliri kalıyor ne da kazanç...

Diyeceksiniz ki, nereden çıktı bu yüzde 151'lik enflasyon? Haklısınız, izninizle açıklayalım. Gelir Vergisi Kanunu'nun 76. maddesinde "indirim oranı" adı altında enflasyondan arındırma oranına yer verilmiş. Bu oranın hesaplanması da; yeniden değerleme oranının, devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi şeklinde tanımlanmış. Yeniden değerleme oranı yüzde 56, diğeri de yüzde 37 olunca, enflasyondan arındırma oranı yüzde 151 olarak çıkmış.

Nasıl iyi mi ? İster iyi deyin ister kötü. Rantiyenin geliri, yüzde 151 oranı uygulanarak enflasyondan arındırılıyor. Böyle olunca da, beyana tabi bir kazanç ve vergi de çıkmıyor. Hatta 51 puanlık enflasyon fazlalığından dolayı alacaklı bile çıkıyorlar.