2000'de Türkiye'ye yeni giren yabancı sermayenin 100 milyon doları aşmadığını belirten Erdikler, '2001 beklentim toplam 1.5 milyar dolar' dedi

Dünyanın en büyük beş danışmanlık şirketinden biri olan Arthur Andersen'ın Türkiye patronu Şaban Erdikler, geçen yıl "2000 yılında Türkiye'ye en fazla 800 milyon dolar ile 1 milyar dolar arasında yabancı sermaye girişi olur" demişti. 2000 yılının sonundaki gerçekleşmelere bakıldığında bu tahminin tuttuğu görülüyor. "Türkiye 15-20 milyar dolar yabancı sermaye girişi beklememeli" diyen Erdikler, yabancı sermayeyi kazanmanın, laiklik gibi bir devlet politikası haline getirilmesi gerektiğini söyledi. Türkiye'deki vergi oranlarının çok yüksek olduğunun altını çizen Erdikler, "Gerekli vergi avantajları ve teşvikler sağlanmazsa yabancı sermayenin gelmesi hayal olur" dedi. Erdikler, sorularımızı şöyle yanıtladı.

* 2001 yılında yabancı sermayeyi Türkiye'ye çekmek için hangi koşullar sağlanmalı?

Mali kriz yaşanmadan önce ben 2001 yılının ikinci yarısı için biraz da olsa ümitliydim. Bunun için iki tane önemli koşul vardı; birincisi Türkiye-AB ilişkileri rayında gidecek, ikincisi ekonomik program uygulanmaya devam edecek. Çünkü Türkiye ancak bu iki şart yerine gelirse rakibi sayılan ülkelerle kıyaslanabilir bir durumda oluyor. Nispeten idare edilebilir bir enflasyon oranı, nispeten öngörülebilir bir gelecek, siyasi istikrar var, belirli bir hedefe doğru kilitlenilmiş olarak ağır aksak da olsa gidiliyor diyebilirsek, aynı alanda bizden daha başarılı olmuş ülkelerle altyapı itibarıyla aynı duruma gelebiliriz. Yabancı sermaye bu koşullar altında Türkiye'ye gelebilir.

*Geçen yıl 800 milyon dolar ile 1 milyar dolar yabancı sermaye beklediğinizi söylemiştiniz, bu rakam tuttu. 2001 için ne bekliyorsunuz?

Şu dönem böyle bir öngörüde bulunmak için fazla belirsiz bir dönem. Ama çok kabaca bir varsayımda bulunursak, ilk altı ayda başımıza bir facia gelmemesi halinde 1.5 milyar doları geçer diye bekleyebiliriz.

* Bu yıl gerçekleşen yabancı sermaye yatırımları arasında "bıyıklı yabancıların" oranı ne kadar?

Tahminim, bu yılki 800 milyon dolarlık girişin yaklaşık 600 milyon dolar kadarı gerçekten yabancı sermaye.

* Bu rakamın ne kadarı yeni gelen yabancı sermaye, ne kadarı mevcut yatırımların geliştirilmesine yönelik?

Burada durum pek iç açıcı değil. Benim görüşüm, yeni sermaye girişinin yaklaşık 80-100 milyon dolar arasında gerçekleştiği şeklinde. Kalanı ya mevcut yatırımların sermayelerinin artırılması ya da ufak tevsi yatırımları.

* Yabancı sermayedeki bu olumsuz tabloyu düzeltmek için ne yapmak lazım?

Türkiye'nin bu vergi kanunlarıyla yabancı sermayeyi cezbetmesi, altyapı tamamen sağlam olsa bile çok zor. Türkiye'de normal olarak enfyasyona göre düzeltilmiş bilançolara göre, bir imalat şirketinin ödediği vergiler yüzde 44'ler falan değildir, yüzde 75-80'lerdir. Adam elde ettiği kârın sadece yüzde 20'sini götürebiliyorsa neden gelsin ki Türkiye'ye? Vergi incelemelerinde denetim bacağı da yabancı sermaye konusunda gaddar. Birçok yabancı kökenli firmanın vergi denetimleri nedeniyle ciddi sorunlar yaşadıklarını görüyoruz. Kazanamıyor, kazandığının da kârını transfer edemiyor.