8 milyon dolar nasıl uçtu?

Aslında 8 milyon dolar değil , bunun çok fazlası uçtu. Üst üste koyunca, milyarlarca dolar uçtu. Yazımıza konu olan, bu uçanlardan sadece birisi...

Nasıl uçtuğuna gelince, normal yollardan yani geldiği yolu izleyerek uçtu. Gelirken banka aracılığıyla Türkiye'ye gelmişti, giderken de yine banka aracılığıyla Türkiye'den gitti...

Niye geldi niye gitti?
Bu yılın başlarında, yabancı bir yatırımcı , yatırım yapmak amacıyla Türkiye'ye 8 milyon dolar getiriyor ve yatırımla ilgili ön çalışmalarına da başlıyor. Aradan belli bir zaman geçtikten sonra , mali müşaviri 8 milyon dolar civarındaki döviz nedeniyle, kazanç bildirip vergi ödemeleri gerektiğini belirtiyor. Yabancı yatırımcı hayretle soruyor;

* Biz bir kazanç sağlamadık ki... Daha henüz yatırımın başındayız. Getirdiğimiz 8 milyon doların da , büyük bir kısmı aynen duruyor...

* Tamam efendim , getirdiğiniz dolarlar aynen duruyor ama kur farkı geliriniz var.

* Nedir o ?

* Doları getirdiğiniz tarihteki TL karşılığı ile belli bir tarihteki TL karşılığı arasındaki fark "kur farkı" oluyor. Vergi yasalarımıza göre de, sizin getirdiğiniz 8 milyon doların kur farkı, şirketin vergiye tabi kur farkı kazancı oluyor.

* Bir dakika, senin bu söylediğine göre, l Ocak 2000'de 540 bin lira olan 1 Dolar, 31 Aralık 2000' de örneğin 680 bin lira olduğunda, biz 1 dolarda 140 bin lira hesabıyla, duran paramızdan yani 8 milyon dolarımızdan, kur farkı nedeniyle, 1 trilyon 120 milyar lira kazanmış mı oluyoruz ?

* Evet efendim.

İşte bu "Evet efendim"den sonra olanlar oluyor ve parası durduğu sürece , devamlı kur farkı kazancı beyan edip vergi ödemesi gerektiğini öğrenen yabancı yatırımcı,Türkiye'de yatırım yapmaktan vazgeçiyor ve getirdiği dolarları da geri götürüyor.

Duran sermayeye vergi
İster inanın ister inanmayın, yürürlükteki yasalara göre yapılan uygulama böyle...Yabancı sermayeli yatırımcının,Türkiye'ye döviz olarak getirdiği sermaye, kasada ya da bankada aynen dursa dahi, her üç ayda bir "kur farkı" nedeniyle geçici vergisi alınıyor.2000 yılında yüzde 20 olan geçici verginin oranı, 2001 de yüzde 25'e yükseltildi. Her yılın sonunda da, kur farkı geliri, o yılın kazancı olarak ayrıca beyan ediliyor. Bu kez yüzde 33 üzerinden kurumlar vergisi hesaplanıyor. Daha önce ödenen geçici vergi mahsup edildikten sonra da, kalan kısım ödeniyor.

Görüldüğü gibi, Türk parasının yabancı ülke paraları karşısından kaynaklanan olumsuz gelişmenin faturasını, yabancı yatırımcılara da ödettiriyoruz...

Hemen belirtelim, yukarıdaki uygulamanın tek istisnası, Vergi Usul Kanunu'nun 280. maddesinin son fıkrasında yer alıyor. Buna göre; 3096 Sayılı Yasa ve 3996 sayılı Yap-İşlet-Devretle ilgili yasa çerçevesinde yapılan yatırımlar da, kur farkları gelir gösterilmiyor. Demek ki, küçük bir yasa değişikliği ile "Kur farkı" sorunu çözümlenebiliyor. Bu uygulamayı, tüm yabancı yatırımcılara yaygınlaştırırsak, kur farkından kaynaklanan önemli bir sorun ortadan kalkar.