2001'de ücretlerin vergisi
2000 yılında sabit kıymetlerin değerlemesinde kullanılacak yeniden değerleme oranı % 56 olarak ilan edilmiştir. Yeniden değerleme oranı, sadece iktisadi kıymetlerin değerlemesinde değil, vergi kanunlarında yer alan pek çok parasal değerin tespitinde de kullanılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu'nda, bu kanundaki bazı tutarların Maliye Bakanlığı'nca açıklanan yeniden değerleme oranında artırılacağı hükmü yer almaktadır. Bu hükmün yanında ayrıca Bakanlar Kurulu'na yeniden değerleme oranındaki artırım sonucu elde edilen tutarı belli sınırlar dahilinde indirme veya artırma yetkisi verilmiştir. Bakanlar Kurulu bu yetkisini ekonomik politikalar çerçevesinde kullanmaktadır. Bu nedenle vergi kanunlarında yer alan bir çok parasal değer yeniden değerleme oranında değil hedeflenen enflasyon oranında artırılarak, artışların enflasyonu körükleyici etkisi azaltılmaya çalışılmış aynı zamanda da vergi gelirlerini artırmak amaçlanmıştır. Buna göre, ücretlilerin 01.01.2001 tarihinden itibaren elde edecekleri ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde kullanılan parasal tutarlardaki artışlar ve brüt ücretten net ücret hesaplanmasına ilişkin örneğimize aşağıda yer verilmiştir.
1. Hizmet Erbabına İşyeri ve Eklentileri Dışında Verilen Yemek Bedeline İlişkin İstisna Tutarı
Gelir Vergisi Kanunu'nun 23. maddesi gereğince, hizmet erbabına işyeri ve müştemilatında yemek verilmediği durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedeli için 2000 yılında, 2.100.00 0lira olarak uygulanan istisna tutarı, 01.01.2001 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere % 12 oranında artırılarak 2.350.000 liraya (KDV hariç) yükseltilmiştir.
2. Özel İndirim Tutarı
Ücret üzerinden hesaplanacak Gelir Vergisi'nin belirlenmesi sırasında her yıl için belirlenen özel indirim tutarı brüt ücretten indirilebilmektedir. Bir başka deyişle, ücretin özel indirim tutarı kadar olan kısmı üzerinden Gelir Vergisi hesaplanmamaktadır. Bakanlar Kurulu, gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde uygulanan özel indirim tutarını, 2001 yılı için yaklaşık % 7 oranında artırmıştır. Bakanlar Kurulu, ayrıca kanunun verdiği yetkiye istinaden, kalkınmada birinci ve ikinci derecede öncelikli yörelerde çalışanlar için farklı indirim tutarları belirlemiş bulunmaktadır. Buna göre, 2001 yılında uygulanacak özel indirim tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
İndirim Kalkınmada Öncelikli Yöreler Diğer Yöreler
Özel indirimden ayrı olarak bedensel özürlülerin ücretlerinin hesaplanmasında kullanılan sakatlık indirimleri de özel indirimdeki değişikliğe paralel olarak artmış bulunmaktadır. Bu indirim sakatlığın derecesine göre özel indirimin iki ila sekiz katı arasında uygulanmaktadır.
3. Gelir Vergisi Tarifesi
Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde, vergiye tabi gelirler için uygulanacak vergi tarifesi yer almaktadır. Sadece ücret gelirlerine uygulanan bu tarifenin dilimleri % 2 artırılarak aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir. Ücret gelirleri dışındaki gelirlerin vergilendirilmesinde, yukarıda yer verilen tarifedeki oranlar 5 puan artırılarak uygulanmaktadır.
Günlük | 1.020.000 | 730.000 | |
Aylık | 30.600.000 | 21.900.000 | |
Yıllık | 367.200.000 | 262.800.000 |
GELİR VERGİSİ TARİFESİ
2.8 milyar liraya kadar | | | %15 |
7 milyar liranın | 2.8 milyar lirası için | 420 milyar lira | fazlası %20 |
14 milyar liranın | 7 milyar lirası için | 1.260 milyon lira | fazlası %25 |
35 milyar liranın | 14 milyar lirası için | 3.010 milyon lira | fazlası %30 |
70 milyar liranın | 35 milyar lirası için | 9.310 milyon lira | fazlası %35 |
70 milyarın fazlasının | 70 milyarı için | 21.560 milyon lira | fazlası %40 |
ÖRNEK
İstanbul'da bir işyerinde çalışan ücretli (A) 2001/Ocak ayında 4.000.000.000 TL brüt ücret almıştır. İşsizlik sigortası kapsamında olan bu kişinin net ücreti aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. (Vergi tarifesinin uygulanmasını daha iyi anlatabilmek için yüksek bir ücret dikkate alınmıştır.)
Brüt Ücret | 4 milyar |
SSK Primi İşçi Payı | (600 milyon x %14)*84 milyon | |
Özel İndirim | 21.900.000 |
İşsizlik Sigortası İşçi Payı | (600 milyonx% 2)*12 milyon |
Gelir Vergisi Matrahı | 3.882.100.000 |
[4 milyarĞ(84 milyon+ 21.9 milyon+12 milyon)] |
Hesaplanan Gelir Vergisi | 636.420.000 |
Damga Vergisi (4 milyarx%0,6) | 24 milyon |
Kesinti Toplamı | 756.420.000 |
Net Ücret (4 milyar Ğ 756.420.000) | 3.243.580.000 |
* Ücretli (A) nın elde etmiş olduğu ücret SSK primi tavan tutarı olan 600 milyon TL'den fazla olduğundan, SSK primi ve işsizlik sigortası işçi hissesinin hesabında tavan ücret dikkate alınmıştır. SSK primi ve işsizlik sigorta primine esas tavan (600. milyon TL) ve taban (150 milyon TL) ücretler her yılın Nisan ayında değişmektedir.
ŞABAN ERDİKLER
|