BAYRAM HARÇLIĞI
Merkez Bankası mali sistemle alacak borç ilişkisini belirten, yani piyasaya vereceği para miktarını sınırlayan NİV rakamını uzun süredir eksi 1.2 katrilyonun etrafında yer alan dar bir bantta tutuyordu. 22 Kasım'da bu tavan delindi. Merkez Bankası akşam hesaplarını kapatamayan bankalar için ilk gün piyasaya fazladan 3 milyar dolar verdi.

Daha sonraki günler NİV 2 katrilyona doğru tırmandı ve donduruldu.

Merkez Bankası bayram sırasında bu hedefi tutturmak zorunda değil. Normalde dönem sonlarında son 5 iş gününün ortalaması olarak tutulan NİV, 2.3 katrilyonun üzerinde. Bu artış, kriz zamanındaki gibi bir nedenden değil, geleneksel bayram ihtiyacından kaynaklanıyor. NİV, ilerki günlerde mali sistemden çekilecek para artışına bağlı olarak da yükselecek. Bu arada 22 Aralık'ta Hazine'ye gelecek toplam 1.4 milyar dolar Merkez Bankası'na sisteme TL verme serbestliğini sağlayacak.

Gün gün net iç varlıklar

17-Kasım-2000	-1.051
20-Kasım-2000	-1.216
21-Kasım-2000	-1.160
22-Kasım-2000	474
23-Kasım-2000	-518
24-Kasım-2000	346
27-Kasım-2000	323
28-Kasım-2000	1.080
29-Kasım-2000	2.007
30-Kasım-2000	2.018
01-Aralık-2000	1.945
04-Aralık-2000	2.686
05-Aralık-2000	2.563
06-Aralık-2000	2.450
07-Aralık-2000	1.952
08-Aralık-2000	1.900
11-Aralık-2000	1.840
12-Aralık-2000	1.823
13-Aralık-2000	2.189
14-Aralık-2000	2.337
15-Aralık-2000	2.356

Demirbank'sız piyasaya a la carte mönü
Kriz öncesinde iki ayda 11 milyar doları aşan iç borç geri ödemesi sorun olmayabilirdi, ancak şimdi endişe yaratıyor. Ocak programı daha hafif. Ama yılın hemen başında 8 Ocak'ta 2 milyar dolara yakın bir ödeme var. Hazine'nin 22 Aralık'ta alacağı 1 milyar dolarlık borcu da bu ödeme için rezerv görevi yapacak. En yüklü ödeme de 22 Şubat'ta. Bu dönemde hangi vadede ve ne kadar borç alacağı cuma günü açıklanması beklenen iç borçlanma programı ile ortaya çıkacak.

Bu dönemde Demirbank'sız bir piyasanın da test edileceğini göreceğiz. Bazı ihalelerde satılan tüm tahvilleri aldığı bilinen, iç borç stokunun yaklaşık yüzde 20'sine sahip olduğu belirtilen en agresif borç verici Demirbank, artık yok. Yeni yönetim bu aşırı riski vadesi geldikçe likide edecek. Bu durumda borç vermek diğer bankalara kalacak.

Ama faiz riskinin nelere yol açacağını gören mali sistemin iştahı kapanmış durumda. Bankaların bazıları satılması daha kolay olduğu için kısa vadeli kağıt istiyor. Bazıları faizde verim eğrisinin devamının sağlanması için iskontolu ve uzun vadede ısrar ediyor. Likiditesi olmadığı için değişken faizli tahvil istenmiyor.

Ancak Hazine iç borç stokunun bir kısmını bu tahvillere değiştirmek istiyor. Yani 2001 yılının ilk aylarında her telden vade ve tahvil satışı olacak gibi duruyor.

Son İhale pas geçildi
Kriz sonrası ilk ihalede Hazine hiç satış yapmama opsiyonunu kullanarak pas geçti. Likidite sıkıntısının yaşandığı piyasadan 357 gün vadeli tahvil ihalesine sadece 86.2 trilyon liralık teklif geldi. Tahvil ihalesinde net sıfır ile 100 trilyon lira arasında satış yapılması öngörülmüştü. İkinci el bono piyasasında faizlerin yüzde 80'lerin üzerinde seyretmesi, ihalede de tekliflerin yüksek faizden geldiğini, Hazine'nin de bir gösterge olmaması için satış yapmadığını gösteriyor.

NADİN TAŞCIOĞLU