S A B A H O N L I N E 23.11.2000

Şu an 23 Kasım 2000 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

23.11.2000

Anasayfa

Win-Turkce US-Ascii

Piyasaya hayat öpücüğü
Dedikodularla başlayan tedirginlik dün depreme dönüştü. Piyasadan 1.5 milyar dolar döviz talebi geldi. 1 günde piyasadan çıkan 1 katrilyon lira gecelik faizi yüzde 250'ye fırlattı, Ankara olağanüstü toplantı yaptı. Rahatlatan açıklamalar ve Merkez Bankası'nın 11 ay sonra ilk kez gecelik repo ile para vermesi, sistemi rahatlattı

Piyasalar, enflasyonla mücadele programının uygulanmaya konmasından beri en büyük krizi yaşıyor. Dedikodularla geçen hafta başlayan ve Pazartesi günü derinleşen sarsıntı, dün şiddetli bir depreme dönüştü. Birkaç saatte gelen 1.5 milyar dolara yakın döviz talebi piyasaları felç etti. Döviz karşılığında Merkez Bankası, zaten para sıkıntısı çeken sistemden yaklaşık 1 katrilyonluk para çekti. Gecelik faizler yüzde 250'ye kadar fırladı.

Bu olağanüstü durum karşısında ekonominin tepe yönetimi dün bir araya geldi. Başbakan Ecevit, Hazine Müşteşarı Demiralp, Merkez Bankası Başkanı Erçel, ardarda açıklamalar yaparak bu sorunun giderileceğini ve piyasalarda paniğe gerek olmadığını belirten konuşmalar yaptı. Kapalı kapılar ardından yapılan hazırlıkların ilk kokusu dün öğle saatlerinde alındı. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kapsamındaki bazı bankalar kanalıyla piyasaya para verileceği duyuldu.

Bir miktar likidite girişinin sağlanacağını gösteren bu haber, tansiyonun daha fazla yükselmesini frenledi. Bankacılara göre BDDK, Fon kapsamındaki bankalara saat 15.00'ten sonra kaynak aktardı.

Asıl likiditeyi ise Merkez Bankası sağladı. IMF programında belirtilen "borç para verme" hedeflerini esneten Merkez Bankası piyasaya 1.3 katrilyon verdi. Böylece sistem dengesini buldu.

Haftanın ilk iki günü yüzde 12 gerileyen borsa, dün sabah güne yüzde 7 düşüşle başladı, kapanışı yüzde 2.13 artışla kapattı. Bono faizleri ise yüzde 51'e kadar yükseldikten sonra yüzde 46'ya kadar indi. Bono ve borsadaki bu rahatlama Ankara'dan yapılan "Gereken yapılacak" şeklindeki açıklamalarla gerçekleşti.

NEDEN BÖYLE OLDU?
Mali sistemdeki deprem ilk sinyallerini Kasırga Operasyonu sonrasında yaşanan tedirginliklerle verdi. Bankalar hakkında çıkarılan dedikodular, sistemde para akışını kilitledi. Bunun üzerine yabancı yatırımcıların vadesi gelen işlemlerini yenilemeyip döviz almayı tercih etmeleri, son üç günlük olayların ateşleyicisi oldu. Yerli bankalar da açık pozisyonlarını kapatmaya başlayınca döviz talebi yoğunlaştı.

NE OLACAK?
Mali sistem dün Merkez Bankası'nın piyasaya verdiği likidite ile kapanabildi. Bankacılar dün bir gecelik verilen 1.3 katrilyonun bugün nasıl yenileneceğini merak ediyor. Dün BDDK'nın Fon'daki bankalara 500 trilyon para aktardığı, bugün de 800 trilyonluk bir kaynağın beklendiği belirtiliyor. Ayrıca Hazine'nin de bir geri alım ihalesi açabileceği tahmin ediliyor. Bugün ABD piyasalarının tatil olması nedeniyle dövizin sakin seyretmesi bekleniyor.

BONO FAİZİ YÜZDE 250'Yİ GÖRDÜ
MALİ piyasalardaki panik sonucu dövize gelen talep dün repo faizini yüzde 250'ye fırlattı. Bu şok maliyet bonoda satış getirdi. Geçen hafta yüzde 39 olan tahvil faizi Pazartesi günü yüzde 44'e, Salı günü yüzde 48'e, dün de yüzde 51'e kadar fırladı. Daha sonra Ankara'dan gelen açıklamaların etkisiyle yükseliş frenlendi. Faiz gün sonunda yüzde 46'ya indi.

Piyasadaki likidite ise Merkez Bankası'nın bu yıl ilk kez yaptığı gecelik repo ihalesiyle verildi.

Merkez Bankası, 9 Aralık 1999'da yaptığı açıklama ile artık gecelik repo piyasasından çekildiğini belirtmişti. Ancak olağanüstü durum nedeniyle, Merkez Bankası diyetini bozdu. Haftalık repo ihalesinin yanı sıra dün gün sonunda saat 16.40 ile 17.00 aralığında bir gecelik repo ihalesi açtı ve yüzde 210 faizle 1.3 katrilyon para verdi. Bu para gün sonunda hesabını kapatamayan ve bazı yükümlülüklerini tamamlayamayan bankaları doyurdu.

Yüzde 250'lik faizin anlamı şu: Bankalar repo ile fonladıkları tahvilleri ortalama yüzde 33 civarından satın aldı. Bu faizle zarar etmemeleri için gecelik ortalama faizin yüzde 30 civarında olması gerekiyor.