S A B A H O N L I N E 23.11.2000

Şu an 23 Kasım 2000 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

23.11.2000

Anasayfa

Win-Turkce US-Ascii

© Copyright 2000
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

Hayat standardına dönüş
Sayıları 2.7 milyonu bulan esnaf, tüccar ve serbest meslek sahiplerini ilgilendiren Hayat Standardı Esası, dün Meclis'te kabul edildi

2000 yılında faaliyete başlayanların istisna tutulduğu Hayat Standardı ile 400-700 trilyon lira arasında ek gelir bekleniyorDün Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilen, halk arasında "Hayat Standardı Vergisi" olarak adlandırılan "Yumuşatılmış Hayat Standardı Esası" en çok merak edilen konulardan biri. Basında yeralan ilk haberler, A'dan Z'ye herkesin böyle bir vergiyi ödeyeceği şeklindeydi. Oysa gerçek durum böyle değildi. İşin doğrusunu, konunun birinci derece yetkilisi olan, Maliye Bakanı Sayın Sümer Oral ile görüşüp, Pazar günü Sabah'ta yazınca, gerçek durum ortaya çıktı. Özellikle, ücretlilere yönelik bir ek vergi yoktu. Getirilmek istenen vergi, "Yumuşatılmış bir Hayat Standardı Vergisi" idi.

Şu aşamada, getirilmek istenen verginin adı belli olmuş durumda. Ancak, ayrıntıları hakkında bugüne kadar hiçbir açıklama yapılmadı. Yüzbinlerce esnaf, tüccar, serbest meslek erbabı ve basit usule tabi olan kişiler, bu yumuşatılmış verginin ayrıntıları merak ediyorlar.

Hayat Standardı Esası'na göre "İstikrar Programı Süresince" alınması öngörülen vergiler, mükellef grubuna ve mükellefiyet türüne göre değişiyor.

Hemen belirtelim, tasarıda büyükşehir belediyeleri, normal yöreler ve kalkınmada öncelikli yörelere göre ayrım yapılıyor. Kalkınmada öncelikli bölgelerde ve normal yörelerde ödenecek vergi diğerlerine kıyasla düşük tutuluyor.

Hayat Standardı Esası ve Götürü Usul yürürlükten kalkmasaydı 2000 yılı için;

* Birinci sınıf tacir yıllık 1 milyar 265 milyon, aylık 105 milyon,

* İkinci sınıf tacir yıllık 682 milyon, aylık 56.8 milyon,

* Serbest meslek erbabı yıllık 1 milyar 130 milyon, aylık 94 milyon,

* Basit usule tabi mükellef sınıfına göre yıllık 302-100 milyon, aylık 25-8.3 milyon, vergi ödeyecekti.

Bu nedenle, önerilen rakamların, "Yumuşatılmış Hayat Standardı" yaklaşımına uygun düşük rakamlar olduğu göze çarpıyor.

Yumuşatılmış Hayat Standardı Esası ile ilgili düzenlemenin eski uygulamadan farkı, bazı kolaylıkların getirilmiş olması:

* Hayat Standardı göstergeleri 1999 yılında uygulansaydı ne olacak idiyse, o kadar artırılıyor. 2000 yılı için artış yapılmıyor.

* Aile reisi beyanı kaldırılmış olmasına rağmen, aile bireylerinden birinin geliri diğer bireylerin hayat standardı tutarının izahında kabul edilmektedir. Yani ailede çalışan ve gelir elde eden bireyler varsa, bunların elde ettiği gelir, mükellef lehine gözönüne alınarak, daha düşük bir matrah üzerinden vergi hesaplanabilecektir.

* Önerilen düzenlemede yeniden değerleme oranında artış öngörülmekte ve Bakanlar Kurulu'na ayrıca bu tutarı artırma veya azaltma yetkisi verilmekte.

Ek göstergeler
Otomobili olana katmerli vergi

HAYAT Standardı Vergisi'ne tabi olan tüccar, serbest meslek erbabı ve basit usule tabi olan kişilerin, sahip oldukları otamobiller, evlerinde çalıştırdıkları kişiler gibi standartları için vergi matrahlarına eklemeler yapılacak. Maliye Bakanlığı'nın Hayat Standardı Vergisi için kullanacağı Hayat Standardı göstergeleri şöyle olacak:

1 Vergi mükellefinin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobillerinin her biri için (işletmelerinde kayıtlı olanlar dahil),

a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 450 milyon

b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc'den 2000 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 700 milyon

c) Silindir hacmi 2000 (dahil) cc'den fazla olanlarda 1 milyar 200 milyon lira

2 Mülkiyeti mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait ve bunlar tarafından bizzat kullanılan birden fazla binalardan (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil) her biri için yıllık emsal kira bedelinin yüzde 25'i,

3 Mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait (işletmeye kayıtlı olanlar dahil) her bir;

a) Hava taşıtı, yat, kotra, süret teknesi için 4 milyar 600 milyon

4 Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştırılan

a) Şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçıvan ve benzerlerinin herbiri için 900 milyon

b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin herbiri için 4 milyar 600 milyon,

5 Mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait her bir yarış atı için (taylar dahil) 1 milyar 200 milyon,

6 Turistik amaçlı yurtdışı seyahatlere katılan mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilerden her birinin her seyahati için 900 milyon lira.

Maliye neden gerek duydu?
Hayat Standardı'nın yeniden getirilmesinin çok sayıda nedeni bulunmasına rağmen ikisi oldukça önemli. Birincisi, 2001 yılı bütçesinde yeralan gelir hedeflerinin tutturulabilmesi, vergi toplanmasına bağlı. Özellikle de, yeni vergi kaynaklarına ihtiyaç var. İkincisine gelince, iki yıl önce "Hayat Standardı Esası" kaldırılınca, bunu fırsat bilen yüzbinlerce esnaf, tüccar ve serbest meslek erbabı ya zarar beyan ettiler ya da çok düşük kazanç... Öyle ki, gözde meslek sahipleri yaptıkları beyana göre memurdan az kazandıklarını beyan edip, az vergi ödediler.
Bazı meslek sahipleri, asgari ücretlinin dahi altında aylık gelir beyan etti. Daha önce götürü usule tabi olup da basit usule geçenler, götürü usule ödedikleri verginin yarısını bile ödemediler.

BU YIL KİM, KAÇ LİRA GELİR BİLDİRDİ?

Meslek Beyan ettiği Yıllık ort.

grupları yıllık gelir vergi

Diş protezcisi 314.261 65.844

Deri eşya imalatçıları 635.173 159.015

Süpermarket 856.637 187.238

Ayakkabıcılar 745.237 174.050

Mobilya 683.419 173.750

Konfeksiyon 889.642 223.395

Lokantalar 720.823 188.639

Kuyumcular 1.676.590 426.590

Otel-motel 1.753.309 532.861

Fırıncılar 1.654.088 398.551

Diş hekimleri 1.118.093 261.691

Turizm acentaları 1.295.599 391.270

Bina inşaatçıları 2.918.147 754.377

İnşaat 1.412.327 365.670

Doktorlar 2.773.538 759.544

Mükellefin dörtte biri beyanname vermedi
Malİye Bakanı Sümer Oral, Türkiye'de gelir vergisi mükellefi olan 2 milyon kişinin dörtte birinin, ticari kazanç elde edenlerin ise üçte birinin bu yıl hiç beyanname vermediğini açıkladı. TBMM Genel Kurulu'nda bir konuşma yapan Oral, Türkiye'de toplam gelir vergisi mükellefi sayısının 1 milyon 980 bin olduğunu belirterek, "Bunların 1 milyon 557 bini ticari kazanç elde edenler. Bu mükelleflerin 500 bini, 1999 gelirlerine ilişkin olarak 2000 yılında hiç beyanname vermedi" dedi.

Oral, "Meslek grubunun adını vermeyeceğim, ama en iyi gelir sağlayan bir grup, yıllık ortalama olarak 354 milyon lira, bir başka grup ise 325 milyon lira vergi verdi. Lokantacılar yıllık ortalama 94 milyon lira vergi ödedi. Oysa asgari ücretlinin yıllık olarak ödediği vergi ortalaması 146 milyon lira" dedi.

Oral, hayat standardı vergisinin ücretlileri kapsamadığını da belirterek, "Bu sadece ticari kazanç sahibi ile serbest meslek kazancı sahiplerinden alınan hayat standardı esası. Program süresince, 2002 yılına kadar devam edecek bir uygulama." diye konuştu. Oral, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Birinci sınıf tacir, yıllık 750 milyon lira, ikinci sınıf tacir yılda ortalama 400 milyon lira, serbest meslek erbabı yıllık 640 milyon lira vergi ödeyecek. Kalkınmada öncelikli bölgelerde bu rakamlar yüzde 50 indirimli, Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ise yüzde 25 artırımlı olarak uygulanacak." Üst düzey bir Maliye Bakanlığı yetkilisi, "Hayat Standardı Vergisi"nden yaklaşık 400 trilyon lira kaynak beklendiğini açıklarken, DSP milletvekili Masum Türker, toplam 700 trilyon lira kaynak hedeflendiğini bildirdi.

ŞÜKRÜ KIZILOT