Gelirler politikası ihmal mi edildi?

Önce konuya fazla aşinalığı olmayanlar için açıklama yaparak başlayalım: İstikrar programları genellikle para ve maliye politikalarına dayanıyor. Ayrıca, bazı programlarda klasik parasal ve mali tedbirlerin yanında "gelirler politikası" deyimi ile ifade edilen önlemlere de yer veriliyor. Devletin özel sektör ile sendikalar arasındaki ücret görüşmelerine müdahil olması veya bazı fiyat artış mekanizmaları üzerine sınırlamalar getirmesi, gelirler politikasına verilebilecek örnekler.

Burada amaç, parasal ve mali politikalarla makroekonomik dengeler yeniden oluşturulurken uzun yıllar enflasyon ile yaşamış olmanın yarattığı geriye yönelik indeksleme mekanizmalarının kırılması. Bu yolla aynı zamanda enflasyonist bekleyişlerin aşağı çekilmesi ve psikolojik olarak ileriye yönelik yeni bir sayfa açılması da hedefleniyor. İşçilerin ve memurların aldığı maaşları, tabipler odasının belirlediği muayene ücretlerini, özel okul ücretlerini, kiraları vs. geçmiş enflasyona göre otomatiğe bağlayarak artıran mekanizmalar enflasyonun düşürülmesinin önündeki en önemli engellerden birisi olarak görülüyor. Bunun nedeni, geriye yönelik indeksleme nedeniyle geçmiş enflasyonun sürekli geleceğe taşınması ve böylece enflasyonun kendini besleyen bir süreç olarak varlığını devam ettirebilmesi.

Bir saptama
Uygulanmakta olan üç yıllık ekonomik programla ilgili olarak IMF'ye iletilmiş olan niyet mektubu oldukça hacimli bir döküman. Aslında mektup demek için fazlaca uzun çünkü ekleriyle birlikte neredeyse 50 sayfalık bir kitapçık. Ancak ilginç bir şekilde bu mektubun gelirler politikası başlıklı bölümü diğer bölümlerine göre son derece kısa tutulmuş. Yarım sayfadan bir iki satır daha fazla. İçerik de aynı ölçüde kısıtlı. Gelirler politikası başlığı altında yalnızca memur maaşlarının hedeflenen enflasyon ölçüsünde artırılacağı ve asgari ücret için de aynı yönde çaba harcanacağı belirtilmiş.

Ancak yukarıdaki bir saptama. Programın gelirler politikası ayağının çok sınırlı tutulmuş olmasına yönelik bir eleştiri değil. İyi tasarlanmış ve iyi uygulanan bir klasik para ve maliye politikası bileşimi ile de enflasyonu düşürmek mümkün. Gelirler politikasının görevi, geçmişten gelen enflasyonist ataletin kırılmasını biraz ikna yoluyla ama zaman zaman da zora başvurarak hızlandırmak. Dolayısıyla, bir hükümetin toplumsal kesimleri ikna edebilme gücüne güvenmemesi veya zora başurmak istememesi nedeniyle gelirler politikasını kullanmaması pekala mümkün.

Bizi şaşırtan husus, toplumsal tepkilere yol açabilecek nitelikte ciddi yapısal reformların gerçekleştirilmesi taahhüt edilirken bunlara paralel ölçüde bir gelirler politikasının programa dahil edilmemiş olması. Bunun nedenini de bilmiyoruz.