Tebliğ ve kararname nasıl iptal ettirilir?

Özellikle son yıllarda, başta mali konular olmak üzere, çeşitli konularda, tebliğ ve kararnamelerle yapılan yasa hükmündeki düzenlemeler artmaya başladı...

Daha açık bir anlatımla, sadece "yasa" ile yapılabilecek düzenlemenin, bazen bir "kararname" ya da "şartname" ile, bazen de "genel tebliğ" ya da "genelge" ile yapıldığına rastlayabiliyoruz.

Sabah okurları anımsayacaktır. Son bir-iki ay içinde, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü "genelge" ile tapu harcına esas değeri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın bir şartnamesi de, "stopaj" uygulamasını değiştirmiş, ancak hemen ardından uyarılarımız üzerine düzeltilmişti.

İPTAL DAVASI
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve adeta yasa niteliğinde hükümler ve yükümlülükler getiren tebliğ ya da kararnamelerin de, kısmen ya da tamamen iptal ettirilmesi, "hukuki anlamda" mümkün.

Tebliğler ve kararnamelerin, iptal için, bunların Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren "60 gün içinde", Danıştay'da iptal davası açılabilir. Ancak bu davayı açabilecek kişinin, tebliğ ya da kararname konusu düzünleme ile "vergi yükümlülüğü anlamında" bir ilişkinin olması gerekir.

Örneğin, yatırım indirimi ile ilgili bir tebliğ ya da kararnameyi, yatırım indiriminden yararlanan bir mükellef dava konusu yapabilir. Aynı şekilde, vadeli mevduatların, 31 Aralık 1999 tarihi itibariyle işlemiş faizinin beyanına ilişkin tebliğin ya da kârın sermayeye eklenmesinin, kâr dağıtımı sayılacağına ilişkin tebliğin, bu konuyla doğrudan ilişkisi olan mükellef tarafından dava konusu yapılması mümkündür.

Bir genel tebliğin iptali amacıyla "doğrudan Danıştay'a" dava açılır. Danıştay'da açılan dava hakkında, ilgili vergi dava dairesince verilen karara karşı temyiz başvurusu ise, "Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu" nezdinde yapılabilir. Burada temyiz süresi kararın tebliğini izleyen 30 gündür.

İTİRAZ KAYDI İLE BEYAN
Vergi beyannamelerinin, "ihtirazi kayıt" denilen, itiraz etme kaydı ile verilmesi, verginin tahsilini durdurmaz. Ancak, yapılan vergilendirme işlemini kısmen ya da tamamen kabul etmeyen mükellefler, bununla ilgili beyanname verirken "ihtirazi kayıtla verdiklerini" ayrı bir dilekçe ile ya da beyannamenin uygun bir yerine şerh (yani not) düşmek suretiyle belirtecekler.

Bu uygulamada, beyannamenin "ihtirazi kayıtla" verildiğinin "ayrı bir dilekçe ile belirtilmesi" daha uygun olur. Mükellefler, beyannameyi verdikleri tarihten itibaren, 30 gün içerisinde de, "vergi mahkemesinde" dava açacaklardır.

Beyannamelerin ihtirazi kayıtla verilmesi, tahakkuk eden vergilerin tahsilinin durdurmaz. Tahsilatın durabilmesi için, vergi mahkemesinde dava açılırken, dilekçenin uygun bir yerinde "yürütmeyi durdurma" talebinde bulunmak gerekir. (Dilekçe örnekleri ile konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalar için Bkz. Şükrü Kızılot, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, 2. Baskı, Şubat 2000).

Yukarıdaki açıklamalardan da farkedileceği gibi, genel tebliğlerin ya da kararnamelerin, Danıştay'a başvurmak suretiyle iptali istenebileceği gibi, tebliğ ve kararname ile alınan vergileri ödememek için, beyannamenin "ihtirazi kayıtla" verilmesi ve 30 gün içinde, "yürütmenin durdurulması" talebi ile dava konusu edilmesi de mümkün olabilir.