Halk "reform" dedi
İran'da dün yapılan seçimlerde 21 yıl sonra ilk kez muhafazakarların Meclis'te çoğunluğu yitirmesi bekleniyor. Gençlerin reform isteği dalga dalga yayılıyor
İran halkı dün Meclis'teki 290 sandalye için sandık başına gitti. Resmi olmayan ilk sonuçlar, değişim (reform) yanlılarının Meclis'te ilk kez çoğunluğu ele geçireceğini gösteriyor. İran'ın kader seçimine katılım yüzde 80 civarında gerçekleşti. Sonuçları nufusun yarısından fazlasını oluşturan gençler ve kadınlar belirledi. Reformcuların galibiyetinde şeriat kanunları altında düzlüğe çıkamayan ekonomi de büyük rol oynuyor.
İşsizlik oranı yüzde 30'u aşmış durumda. İç ve dış borçlanma da 20 milyar doların üzerinde. Bütün bunların faturası şeriatı, yani mevcut statükoyu korumak isteyen mollalara kesiliyor. Hatemi gibi ekonomik ve siyasi anlamda ülkenin dışa açılmasını savunan siyasiler ise puan topluyor.
MOLLALAR DİNOZOR OLDU
Ali Hamaney önderliğindeki muhafazakarlar ise çözüm yollarını tıkayan "dinozor" siyasetçiler olarak görülüyor. Reformcu partilerin seçim sloganı gençliğin de baskısıyla "basın özgürlüğü" ve "hukukun üstünlüğüne saygı" oldu. Reformcular, mollalarn karşı çıktığı Amerika'yla diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması konusunda da referandum önerdiler.
Mollalar, reformcuların zaferini engellemek için büyük baskılar yaptılar. 500'ü aşkın kişinin adaylığı Devrim Muhafızları Konseyi'nce engellendi. Gerekçe ise fazla liberal olmalarıydı. Ancak reformcuların işi Meclis'te çoğunluğu ele geçirmekle bitmiyor. Meclis'te çıkan yasaların İslam'a uygunluğunu denetlemekle görevli Devrim Muhafızları Konseyi hâlâ mollaların elinde. Bundan sonra çıkacak tabloda reformcular ve gençliğin yok sayılması imkansız hale gelecek. Şimdi reformcu Meclis; ordunun, İstihbarat Servisi'nin ve polis teşkilatının yönetimini elinde tutan Devrim Muhafızları Konseyi ile hararetli bir çatışmaya girişecek.
International Herald Trubune Gazetesi, "Reformcuların zaferi İslamla demokrasinin bir arada bulunamayacağı yönündeki yaygın inancı değiştirebilir" yorumu yaparken; Bangladeş, Endonezya, Malezya, Pakistan gibi İslam ülkelerinden ve Türkiye'den örnekler de veriyor.
Gazete, Türkiye'de Ordu'nun laik milliyetçi tavrının İslam'ın politikadaki rolünü kısıtladığını belirtiyor. Batı, İran'daki demokratikleşmenin Çin'e de örnek olabileceğini düşünüyor. The Economist Dergisi de İran seçimlerini kapak yaparak "Demokrasi ve İslam Bağdaşır mı?" başlığını kullandı.
Seçim sistemi
Meclis: 290 sandalye, 4 yıllığına seçiliyor. Yasama, bakanları ve cumhurbaşkanını atama ve görevden alma yetkisi var. 12 kişilik Devrim Muhafızları Konseyi'nce denetleniyor.
Seçim Sistemi: Adayların kazanması için en az yüzde 25 oy alması gerek. Yeterli oy çıkmazsa, en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur seçim yapılır.
Adaylar: 400'ü kadın 5 bin 700 aday var. Devrim Muhafızları Konseyi adayları, inancı ve Hamani'ye bağlılıklarına göre değerlendiriyor.
Seçmenler: Seçmen yaşı 16. 38.7 milyon seçmenin yarısından fazlası genç. 207 seçim bölgesinde 36 bin merkezde oy kullanıldı.
|