S A B A H O N L I N E 18.11.1999

Şu an 18 Kasım 1999 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

18.11.1999

Anasayfa

Win-Turkce US-Ascii

Fayları patlatalım mı?
Bilim dünyasından Marmara'daki fayları patlatıp deprem korkusundan kurtulma önerisi geldi. Uzmanlar şimdi fayların patlatılıp patlatılamayacağını tartışıyor

MARMARA'DA 30 yıl içinde 8 şiddetinden fazla bir deprem bekleniyor. Bu beklenti bölgedeki insanları tam anlamıyla panik içine itti. Bilimadamları ise ayrı ayrı tellerden çalıyor. Kimisi depremin küçük kimisi büyük olacağını iddia ederken, bir grup da deprem beklemiyor. Bu kaos içinde, herkes bir çıkış noktası ararken Prof. Dr. Atilla Uluğ "fay hattını patlatalım" önerisini ortaya attı. Bu öneriye göre fay hattı patlatılıp enerji kontrollu bir şekilde açığa çıkartılacak ve insanların korkulu rüyası haline gelen deprem olasılığı yok edilecek. Şimdi bilim dünyası şimdi bu öneriyi tartışmaya başladı.

FAY HATTI KIRILABİLİR
Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Jeofizik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Atilla Uluğ:

ABD'de petrol kuyularından yağ pompalanarak faylarda sürtünme azaltılıyor ve böylece orada suni bir deprem oluşturulmuş oluyor. Biz buna Griffith kuralı diyoruz. Bu kurala göre kayaçların gözeneklerindeki sıvının basıncı artarsa kırılma çabuklaşır. Türkiye'nin üzerinde bulunduğu fay hattı yüzeye yakın. Bu yüzden böyle bir işlem rahatça yapılabilir. Bunun dışında deprem ocağının derinliğine inip patlama yöntemi ile enerji boşaltılabilir. Fay hatlarındaki birikmiş enerjiyi boşaltabilecek iki yöntem kullanılabilir. Fay hattı 165 km uzunluğunda, bu fay tek seferde kırılırsa 8'in üzerinde deprem olur. Ancak biz bunun üç parçada kırabiliriz. Böylelikle en fazla 6 şiddetinde deprem yaşanır ve birikmiş enerji boşaltılarak yıkıcı depremin oluşması engellenir.

BU BİR FANTAZİ
Prof. Dr. Aykut Barka:

Fay hattının patlayıcılar ile patlatılması fikri ancak bir fantazi olur. 1970'li yıllarda Amerika'da bu konu üzerine bir araştırma yapıldı. Fay hattının kırılması patlayıcılar ile olmaz. Ancak fay hatlarına sıvı enjekte edilerek olur. Bu konu üzerine Amerikalı uzmanlar çalıştı.

Ancak belli bir noktada kontrolu kaybetmişler ve araştırmayı yarıda bırakmak zorunda kalmışlar. Marmara'da biriken enerjiyi boşaltmak için böyle bir yöntemi düşünmek sadece fantazi ve bilim kurgudan öteye gidemez. Bu tür senaryolar internette de yayınlandı. Böyle bir şey yapılmasını ne tavsiye ederim ne de desteklerim. Hatta sonuna kadar karşı çıkarım. Bunun sebebi ise belki de 50 yıl sonra olacak depremi şimdi gerçekleştirdiğimizde yıkılan evlerin, harap olan İstanbul'un sorumluluğunu kim alacak. Şahsen ben böyle bir sorumluluğu alamam. Fay hatlarına sıvı enjekte etmek bile büyük bir organizasyon ve yoğun çalışma gerektiriyor.

TEKNOLOJİ YETERLİ DEĞİL
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü sismologu Prof. Dr. Mustafa Aktar:

Fay hattının dışarıdan bir müdahale ile kırılması mümkün değil. Şu anda dünyanın sahip olduğu teknoloji buna yetmez. Yaşadığımız depremin başlangıç yeri 22-24 kilometre derinlikte. İnsanoğlu sahip olduğu teknoloji ile en fazla 14 kilometre yerin aşağısına ulaşabiliyor. Dolayısıyla bu hipotez imkansız. Fay hatlarına sıvı enjekte edilerek deprem yaratmak da sadece bir tez. Kanada'da gölet ya da baraj gibi suların biriktiği yerlerde ancak mikro depremlere rastlandı. Bunu ABD bile yapamadı.

Öge DEMİRKAN HABER MERKEZİ