'Kadınlar üniversitesi'
Ferzan Özpetek (Filmin yönetmeni)

BUGÜN hâlâ Türkiye'nin bir benzerini oluşturamadığı, Doğu'yla Batı'nın çok uyumlu bir şekilde harmanlandığı bir yer Harem.

Kadınlar yabancı terzilere, Avrupa” bir giyime sahipler, Fransızca konuşuyor, piyano çalıyorlar; aynı zamanda da başlarını örtüyor, namaz kılıyorlar. Müslümanlığın gereklerini harfiyen yerine getiriyorlar. Türk geleneklerini, Osmanlı adetlerini yaşıyorlar. Bunlarla birlikte kültüre açık, evrensel değerlere sahip olduklarını görüyoruz. Bu, bugün Türkiye'de yok.

Yaptığımız araştırmalar, Harem'de çekilen fotoğraflar sonucu, bambaşka bir Harem çıktı karşıma... Bir kadınlar üniversitesi...

Ben İtalya'da kime sorduysam, hep çıplak uzanmış, Sultan'ı bekleyen kadınlar geliyordu insanların aklına. 'Ooh, Sultan yaşadı, haremi var,' diye... Böyle bir şey yok. Konunun bu yanları çok ilgimi çekti, çok kapıldım anlayacağınız.

"Sistemin bir gereği"
Ayla Algan (Sanatçı / Valide Sultan'ı canlandırıyor)

Harem'i yatılı bir okul gibi düşünürsek; anne-babalar kendi elleriyle götürüyorlar... Harem dağılınca çoluk-çocuk ortada kalıyor, kötü yola sapmalar da oluyor.

Müdürü gitmiş bir okulun ortada kalmış çocukları gibi, korumasız kaldılar. Kendi hayatlarını sürdürmeyi de bilmiyorlardı. Kimisi ailesinin yanına döndü, kimisi kötü yola düştü...

Harem'i, o devrenin bir kadınlar okulu gibi görmek lâzım. Resmi bir şey çünkü... Anne-babalar çıkar yol olarak götürüyorlardı. Zamanın ekonomik sistemi bunu gerektiriyordu. Sultan olup idareyi ele alma ümitleri vardı.

Eleştireceksek, o devreyi, bütün sistemi eleştirmek lâzım. O düzen içinde düşünmemiz, kendimizi onların yerine koymamız lâzım. Tarihi olaylara empatiyle, yani kendini onların yerine koyarak bakmak gerekiyor. Duyguyla bakmak yerine, durumun içine girip, akıl ve duyguyla o durumu anlamak...

"Anlamak mümkün değil"
Tunca Arslan (Film eleştirmeni)

Ferzan Özpetek kolay 'büyülenen' bir sinemacı. Hamam'dan sonra bu kez de Osmanlı hareminin büyüleyiciliği ve Abdülhamit'in İtalyan kökenli gözdesi Safiye'nin yaşadıkları var karşımızda. Her iki mekân da dış dünyadan yalıtılmışlıkları içinde, kahramanlarını tutsaklaştırdığı ölçüde büyük değer kazanıyor Özpetek'in gözünde.

Özpetek neredeyse bir 'eko-sistem' olarak bakıyor Harem'e.

Avrupa” giyinen, piyano çalan o kadınların birer köle olduklarını neden söylemiyor; 'Büyük adam' dediği, hayranlık beslediği Abdülhamit'in, kadınların 'sahibi' olduğunu nasıl oluyor da dile getirmiyor, anlamak mümkün değil.

Cariyelerin kaderi
Zülfü Livaneli'nin iktidar, aşk, şiddet ve cinsellik tutkularını irdeleyen, "Engereğin Gözündeki Kamaşma" adlı kitabında, Harem yaşamına dair ilginç anlatımlar yer alıyor...

"... Harem-i Humayu'nda korkuya kapılan cariyelerin ağlamaları sürüyordu. Padişahın kaderinden çok, içine düştükleri dehşet duygusundan ağladıklarını biliyordum. Yürekleri dağlanıyordu.

Ne olacaktı şimdi? Allah'ın yeryüzündeki gölgesi, nasıl adi bir cariye gibi hapsedilirdi? Cariyeler, Padişah Efendimiz'in gözüne çarpar da yatağında geçirdikleri üç-beş saat sonunda bir erkek çocukla meyvelenirse, talihleri değişiyordu...."

"... Yeni büyük vezir, sarı sakallı, mavi gözlü bir Sırp. Kömür rengi çocuğun İstanbul'daki saray hayatı ağır bir çalışma ve eğitim düzeniyle başlamış ve uyum sağlamanın ışıltılı bıçağıyla, geçmişine ait ne varsa kazınıp çıkarılmış, yerine İslami kurallar, Arapça, Farsça, Türkçe, Latince ve Yunanca gibi diller, şiirler ve meseller doldurulmuştu. Harem'de bunların hiçbiri işe yaramazdı ki..."

COSTA GAVRAS, 3.3.1998, PARIS
"Kitabı merakla ve son sayfasına kadar eksilmeyen bir zevkle okudum. İnsanın düşsel, zalim ve bazen de umutsuz bir dünyayı keşfetmesini sağlıyor. Filmlerde romantik bir biçimde gösterilen harem evrenini ve genç kadınların yaşadığı hapis hayatını hiçbir kuşkuya yer bırakmayan bir gerçeklikle betimliyor."