Para ve sermaye piyasaları deprem sonrasında iyi bir sınav verdi. Ara vermeden çalışan para piyasasında yüzde 94 düzeyinde olan bono faizleri yüzde 111'e kadar çıktı. Ancak geçen hafta sonu itibariyle yüzde 100'e geri döndü. Deprem öncesine göre 6 puanlık bir artış var. Bu artışta repo ve mevduatta artırılan stopajların da bir etkisi olabilir.
*Önlemlerin etkisi - Borsa ise biraz da özel önlemlerle depremi az hasarla atlattı. Borsa şirketlerinin deprem sırasında hasar görmesi aslında borsayı daha olumsuz etkileyebilirdi.
Ancak burada İMKB yönetiminin yerinde kararıyla işlemlerin borsa tarihinde ilk kez 8 iş günü durdurulması ve yeniden açıldığında kontrollü başlatılmasının önemli bir katkısı oldu.
Öncelikle hasarlı borsa şirketlerinden kesin bilgilerin gelmesi beklendi. Bilgi gelmeyen Tüpraş'ta işlemler daha sonraki tarihte başlatıldı. Aksa endeksten çıkartıldı. Bu önlem, hasarlı şirket hisseleri üzerinde spekülasyon yapılmasını ve dalgalanmayı önledi.
*Açığa satış önlemi - İşlemlerin başlamasıyla ilk üç günde depo edilmesi, yanı satılacak hisse senedinin önceden Takasbank'a teslim edilmesi zorunluluğu getirildi. Bu da karşılıksız, yani ödünç almadan seans içinde yapılan açığa satışları engelledi. Açığa satışların engellenmesi, bu gibi durumlarda fiyatları en hızlı düşüren faktörü ortadan kaldırdı. Ödünç hisse almadan yapılan açığı satışlar aslında yasal değil. Ancak takas işlemlerinde kıstasiyeciliği ortadan kaldırmak için benimsenen gün sonunda netleştirme ilkesi, seans içinde karşılığı olmadan açığa satışları yaygınlaştırıyor. Bu da borsayı olumsuz etkileyen olaylar sırasında fiyat düşüşlerini aşırılaştırıyor.
Bu önlemlerin de bir sonucu olarak borsanın düşüşü sınırlı kaldı. Hatta işlemlerin normalleştiği, Tüpraş'ın yeniden borsaya döndüğü bu haftada İMKB Endeksi yüzde 1.54 artış kaydetti ve 5358 puana çıktı. Borsa depreme 5807 puandan yakalanmıştı.
* Büyüklerin desteği - Borsanın depremi az hasarla atlatmasına, büyüklerin malda olması da olumlu katkı yaptı. Böyle bir ortamda satarak panik yaratıp elindeki portföyün değereninin daha da düşmesine yol açma yerine, büyükler beklemeyi, hatta destek atmayı tercih ettiler. Kısaca borsa katılımcılarıyla da iyi bir sınav verdi.
*Yardım ve IMF etkisi - Para ve sermaye piyasalarının gözü artık, dışardan gelecek yardımlara ve IMF ile yapılacak anlaşmaya çevrilmiş durumda. Yardımlar gelmeye devam ediyor. Ancak depremin yol açtığı kaybı karşılaması zor.
Bu ay sonu Amerika'da yapılacak toplantılar IMF ile anlaşmada önemli kilometre taşı olacak. Beklenti yaratabilecek.
* Beklentiler karışık - Cuma günü dış piyasaların toparlanması ve enflasyonun düşük çıkacağı beklentisiyle yükselen borsa bu hareketini biraz daha sürdürebilir. Ancak bu yükselişin sınırlı kalması beklenebilir. Çünkü dış yardımlar gelse de, depremin ekonomiye getireceği ekstra bir yük var. Buna karşılık IMF ile anlaşma olasılığı olumlu beklenti yaratabilecek. Bu koşullarda borsanın belli bir koridorda dalgalı bir seyir izlemesi daha büyük olasılık.
Sonuç - "İhtiyatlı başa kar yağmaz"
