Bedelliden 750 trilyon
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen ancak yeni yasama döneminde Genel Kurul gündemine getirilmesi planlanan Ek Vergi Yasası ile 350 trilyon lirası bu yıl içinde, 200 trilyon lirası da gelecek yıl olmak üzere 550 trilyon lira gelir hedeflendi.

Yaklaşık 200 bin kişiyi kapsayan bedelli askerlik kararı ile kişi başına ortalama 15 bin Mark üzerinden 3 milyar Mark (750 trilyon lira) kaynak toplanabilecek.

IMF'ye verilen ek gelir yaratma sözünün tutulması yanında depremden kaynaklanan ek harcamaların karşılanması gerekçesiyle hazırlanan "Deprem Vergisi" otomobilden cep telefonuna kadar uzanan geniş bir alanda yeni yükümlülükler getiriyordu.

Buna göre, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri ile esnaflar 1998 yılı kazançları üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere yüzde 5 ek vergi ödeyeceklerdi. Ayrıca, cep telefonu kullanan abonelerle 2000 yılı Haziran ayına kadar cep telefonu sahibi olacaklar da her ay konuşma bedelinin yüzde 25'i oranında Özel İletişim Vergisi verecekler. Her türlü motorlu araçlar ile gayrimenkulden de 1999 yılında ödenen vergi ölçüsünde ek vergi tahsili planlanmıştı. Ancak, bedelli askerlikle sürpriz kaynak yaratılması, ek verginin de askıya alınması olasılığını kuvvetlendirdi.

İlk sinyal geldi
Maliye Bakanı Oral, deprem hasarlarının karşılanmasına dönük ek gelir yaratma çalışmaları konusunda sorularımızı şöyle yanıtladı:

- Bedelli askerlik önemli bir kaynak yaratacak. Bu gelişme sizin için sürpriz oldu mu?

- Böyle bir adımı deprem felaketinin ardından bekliyordum. Türk halkı, 17 Ağustos'tan sonra toplumsal dayanışmanın en güzel örneklerini gösterdi. Bedelli askerlik kararı, bütün bunların yanında Silahlı Kuvvetler'den gelen gerçekten çok onurlu bir katkı oldu.

- Bu kaynağın ardından Ek Vergi ısrarınız sürecek mi?

- Hükümet, ek vergiyi ekim ayına erteleyip, duruma bakma kararı aldı. Ek vergi, yapılacak ek harcamaların gelir ayağını oluşturacaktı. Ancak bu aşamada gerek iç bağışlar gerek dış yardımlar gerekse yaratılan yeni kaynakların ışığında Ek Vergi de gözden geçirilebilir. Hükümet içinde konuşup bir sonuca varmamız lazım.

- IMF Heyeti Ankara'ya geliyor. Depremin ekonomiye maliyetini sorduklarında ne diyeceksiniz?

- "Ekonomide mucizelere yer yok" diyeceğim. Türkiye'nin 17 Ağustos'tan önce bir porgramı vardı ve tedbirler alınıyordu. Hedefe giderken başımıza böyle bir olay geldi. Bu durumu bahane edip hedeften sapmamız sözkonusu olamaz.

- Hasarın boyutu belirlendi mi?

- Birtakım tahminler var. Ancak başlangıçtaki gibi abarlı boyutta olmadığı artık görüldü. Türkiye ekonomisini kesinlikle sıkıntıya sokmadan bizden beklenen tedbirleri almaya devam edeceğiz.

- Depreme rağmen enflasyonda ani bir sıçrama olmadı. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Enflasyon, bu olağanüstü koşullara kıyasla gerçekten fena değil. Bu işin üstesinden gelebileceğimizi gösteriyor.

- Ekonomideki daralma eğilimi azalarak da olsa devam ediyor. 2000 yılını nasıl görüyorsunuz?

- Ekonomi 2000 yılının ikinci çeyreğinden itibaren canlanacaktır. Temmuz ayında daralmayı ayşmaya yönelik bir seri karar aldık. Vergi kolaylıkları getirdik. Eximbank'ın kaynaklarının arttırılmasına dönük önlemlerimizi yeniden gözden geçiriyoruz. Hedefimiz, ihracatı en azından geçen yılki seviyesinde tutmak.