AÇIL SEZEN

Dünyada kendi ilacını üretebilen 20 ülkeden biri olan Türkiye, bu özelliğini yitirme tehlikesiyle karşı karşıya. Yaklaşık 4 milyar dolarlık bu dev pazarda yerli üreticiler, fiyat kararnamesindeki sorunlar nedeniyle sıkıntılı. Türk ilaç sanayinin batı standartlarında üretim yapabildiğinin altını çizen İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası Başkanı Kaya Turgut, "Ancak son 4-5 yıldır sektör zararda. Yaptığımız yatırımın sürekli yenilenmesi ve gelişmesi gerekiyor. Oysa biz pazar olarak dahi kendimizi amorti edemez hale geldik" diyor. Türkiye'nin en eski ilaç üreticilerinden Fako İlaçları'nın da patronu olan Turgut ile ilaç sektörü ve sorunları üzerine konuştuk.

Son yıllarda yerli ilaç üretiminde büyük bir düşüş görülüyor. Bu neden kaynaklanıyor?

Türkiye'de ilaç endüstrisi ölüyor. Nedeni ilaç fiyat kararnamesi. Bu kararname, Bakanlar Kurulu'nun da onayından geçerek ilaç satış fiyatlarını belirliyor. Ancak üzerinde yapılan yanlışlıklar var. Üreticinin tüm gider kalemleri yerine sadece hammadde fiyatlarındaki artış hesaba katılıyor. Oysa ilacın içinde hammadde dışında katkı maddeleri, depo masrafları, enerji kullanımı da var. En önemlisi enflasyondan doğan devalüasyon var. Ancak satış fiyatı bunlar hesaba katılmadan belirleniyor.

Bu politika sonucunda ulaşılan nokta ne?

Olumsuz tabii. Türkiye'de ilaç ithalatı 400 milyon dolardan 425 milyon dolara yükseldi. Eğer bunun önü alınmazsa kısa süre içinde Türkiye de İtalya ve Yunanistan gibi ithal ilaç cenneti haline gelir.

Bu kararnamenin önüne niye geçilemiyor?

Birçok nedeni var. Başta istikrarsızlık geliyor. Son 7 yılda 9 bakan değişti. Bu istikrarsızlık da sektörü olumsuz etkiliyor. İlaç fiyatlarının bir an önce serbest bırakılması lazım.

Yabancı üreticiler bundan nasıl etkileniyor?

Kısa süre öncesine kadar üreticilerin yüzde 90'ı yerliydi. Bu rakam giderek düşüyor. Patent konusunda da avantajları var. Bizim kendimizi sürekli geliştirmemiz lazım. Teknolojiyi sürekli yenileyeceksiniz, araştırıp geliştireceksiniz. Yerli üretici bunların hiçbirini yapamıyor ki.

Bu durum yerli üreticiyi nereye götürecek?

Giderek yükselen bir zarar marjı ile çalışıyoruz. Üretim giderek düşüyor. Nakit sıkıntısı doğuyor. Zaten kanunlarla belirlenmiş bazı kurallar var; örneğin halka açılarak sermayeyi tabana yayamıyorsunuz. Bütün bunları hesaba katınca, acı olacak ama 3-4 yıla kadar yerli üretici kapıya kilidi vurmak zorunda kalabilir.

İlaç kalifiye eleman çalıştırmasıyla da ünlü bir sektör. Türkiye'deki istihdama etkisi nedir?

Yaklaşık 55 firma var, bunların 43-44'ü üretici. Şu anda yaklaşık 14-15 bin kişiye istihdam sağlıyor. Bunların yüzde 90'ı üniversite mezunudur. Çünkü ilaç önemli bir konu ve araştırılıp geliştirilmesinden üretilmesine, sonunda kontrol edilmesine kadar her alanda kalifiye eleman çalıştırmak zorundasınız.

Pazarın üreticiler açısından büyüklüğü nasıl şekilleniyor?

Pazar hacminin yüzde 80'ini ilk 15-20 firma oluşturuyor. İstihdam büyüklüğünün artırılması ise ancak üniversiteler ile özel sektörün daha başarılı ve sinerjik çalışmasıyla mümkün olabilir. Burada özel sektör ile kamu arasındaki hız uyuşmazlığıyla ilgili bazı sorunlar var.

İlaç sektörünün müşterisi direkt olarak tüketici değil, doktorlar ve eczacılar. Bu pazarlama ve satış stratejilerini nasıl etkiliyor?

İlaç reklamı yapmak kanunen yasak. Ancak tıbbi mecmualarda tanıtım yapma şansınız var. Ürünlerimizi satacak olan elemanlar önce genel satış ve pazarlama eğitiminden geçmek zorunda. İnsan anatomisi üzerinde her türlü bilgiyi veriyorsunuz. İlacı tanıtıyor, neye karşı ne etki yaptığını öğretiyorsunuz. Daha sonra da rakiplerinizin ürünlerini anlatısınız. Son aşama, bölgesel eğitimler, seminerler ve doktorların eğitimidir.

Bu alanda çalışmak için hangi özelliklere sahip olmak gerekir?