Yabancı strateji uzmanlarıyla görüşmeler yapmak işimin bir parçası. En son Paul Michael Wihbey'i dinledim. Wihbey, bir ayağı Washington'da, öteki ayağı İsrail'de olan İleri Stratejik ve Siyasi Araştırmalar Enstitüsü'nden; İstanbul'a geliş sebebi ise Arı Grubu'nun düzenlediği Doğu Akdeniz'de Güvenlik ve İşbirliği konulu konferansta sunacağı "Enerji ve Suyun Türkiye'nin Yeni Jeopolitik Statüsüne Etkisi" başlıklı tebliğdi.
Wihbey'e sorarsanız, soğuk savaş sona erince Türkiye'nin ABD nezdindeki stratejik önemi tamamen ortadan kalkmış... Bu arada bu arada Bakü-Ceyhan projesi de çökmüş...
Bu görüşlerin ikisine de katılmıyorum, ama Wihbey'i saygı ve dikkatle dinledim; çünkü suya atılan bir taş gibidir bu araştırmacıların düşünceleri, etrafında halkalar oluşur. Yarın öbür gün bu düşünceler bizim konferans müdavimi kimi tembel kafaların ağzında sakız bile olur.
Yeni bir şey değil, ama Türkiye'nin oluşturması gereken bölgesel vizyonun iki öğesi su ve enerji olmalı dediğinde ise onayladım Wihbey'i...
Ve sonra, bilmem kaçıncı kez dinlediğim şeylerin tekrarı: Bakü-Ceyhan'a petrol sanayiinin ihtiyacı olmadığını anlattı Wihbey.
Bakü-Ceyhan onun dediği gibi çöktüyse, projeyi kurtarmak için ne yapmalı? Bu soruyu sorduğumda üç madde saydı Wihbey: 1. Devlet teşviklerini dayayın. 2. Enerji sektörü özelleştirmelerine meydanı açın. 3. Washington'un bu meseleye ticari değil stratejik bakmasını sağlayın.
Birincisini Türkiye zaten yapıyor. İkinci konuda Wihbey'in bir uyarısı var: Şu sırada petrol alanındaki Amerikalı yatırımcılar Latin Amerika ve Nijerya'ya para akıtıyor. Bu iş fazla uzarsa, Hazar bölgesinin uluslararası yatırım acendasındaki yeri giderek geriye düşübilir.
Washington'un Bakü-Ceyhan'a stratejik bakmadığı görüşüne katılmak ise çok zor. Fakat bütün bunların dışında Wihbey'in söylediği bir cümleye takıldım: "Türk yönetici sınıfının stratejik kapasitesi yok..."
Şimdi gelelim iyi habere: Strateji üretmek amacıyla Türkiye'nin en büyük özerk araştırma kuruluşu Eylül ayında Ankara'da faaliyete başlayor. Adı, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, finansörü İstanbul sermayesi. 28 ayrı dili konuşan çok sayıda uzman istihdam eden kuruluş, bütün dünyayı kapsayan araştırmalar yapacak. Mesela Ortadoğu konusunda 11 uzman çalıştıracak, Çince bilen 4 uzmanı olacak. Çok yakında bir de ASAM'a bağlı Strateji radyomuz doğuyor. Halen Avrasya Dosyası ve Jeo Ekonomi dergilerinin editörlüğünü yapan Doç. Ümit Özdağ var ASAM projesinin başında.
Türkiye'nin kendi stratejisini kendi oluşturması şart. Özetlersek; başkasının dediğini duy, ama öz stratejini kendin pişir.
