Alınmayan paranın vergisi Yeminli mali müşavirin sorumluluğu

Tasdik yapan yeminli mali müşavirlerin 3'er aylık geçici vergi dönemleri için tasdik raporu düzenlemelerine gerek yoktur. Ancak, yeminli mali müşavirler, geçici vergi matrahlarının doğruluğundan da sorumlu olup, düzenledikleri tasdik raporunda geçici vergiye ilişkin tespitlere de yer vereceklerdir.

Öte yandan, kendilerine gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini muhasebeci ve mali müşavire imzalatma yükümlülüğü getirilen mükellefler geçici vergi beyannamelerini imzalatacaklardır.

PARA TAHSİL EDİLMESE DAHİ GEÇİCİ VERGİ ÖDENECEK Mİ?

Hem evet, hem de hayır.ÿSerbest meslek kazancı elde edenler (doktor, avukat, mimar, serbest muhasebeci, mali müşavir vb.) bu konuda şanslılar. Bunlar yalnızca, "Tahsil ettikleri" para karşılığında serbest meslek makbuzu kesecek ve tahsil ettikleri tutarı defterlerine gelir kaydedip, buna göre geçici vergi ödeyecekler.

Hatta, gelir vergisi mükellefi olan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavirler ile yeminli mali müşavirler, kendilerine yapılan ödemelerden ilk üç ayda yüzde 20, Nisan ayından itibaren de yüzde 15 stopaj yapıldığı için, bu stopajın geçici vergiden mahsup edilmesi nedeniyle hiç geçici vergi ödemeyecekler. Ticari kazanç elde edenlerde "tahsil" değil "tahakkuk" esas olduğu için, bunlar vadeli mal sattıklarında hiç para tahsil etmeseler dahi, fatura kesmek zorundalar. Ve yine hiç tahsil etmeseler dahi o satışı defterlerine gelir kaydedip, buna göre ortaya çıkan üç aylık kazanç üzerinden geçici vergi ödemek zorundalar.

Gerçi senetli alacakları için "reeskont" avantajından yararlanabiliyorlar ama çek karşılığı alacakları ya da senetsiz alacakları için reeskont uygulayamayacaklar. Burada Danıştay'ın "vadeli çek" için reeskontu kabul etmesine rağmen, Maliye'nin kabule yanaşmaması, vergi mükellefi aleyhine önemli bir aksaklık olarak göze çarpıyor.

YENİ İŞE BAŞLAYAN MÜKELLEFLERİN BEYANI
Yeni işe başlayan mükellefler faaliyete başladıkları tarihin içinde bulunduğu dönemin sonuna kadar geçen süre, "geçici vergi dönemi" kabul edilerek bu dönem kazancı üzerinden geçici vergi beyan edeceklerdir. Örneğin 15 Şubat / 31 Mart dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesini 17 Mayıs gününe kadar vereceklerdir.

EKSİK BEYANIN TESPİTİ
Yapılan incelemeler sonucunda geçmiş dönemlere ait geçici verginin yüzde10'unu aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde eksik beyan edilen vergi kısmı için geçici vergi tarh edilir. yüzde10'un (yüzde 10 dahil) altındaki noksanlıklarda ilave geçici vergi aranmaz. Buna göre gelir vergisi mükellefleri yönünden geçici vergi oranını yüzde 13.5, kurumlar vergisi oranını yüzde 22.5 kabul etmek mümkündür. Ancak, geçici vergi matrah üzerinden hesaplanacağı için mükellefin oran üzerinden bir indirim yapması mümkün değildir. Matrahın tespitinde "bilerek" yapılacak fahiş hatalarda da mükellefe bir kusur yüklenemez. Çünkü Yasa yüzde10 hata payını kabul etmiştir.

Mahsup süresi geçtikten sonra ortaya çıkarılan geçici vergi farkları kesinleştikten sonra vergi dairesince terkin edilir. Yani kaldırılır. Ancak, terkin edilen bu vergi için gecikme faizi ve ceza tahsil edilir. Uygulamada vergi inceleme elemanları düzenledikleri raporlarda mahsup süresi geçen geçici verginin aranmamasını belirtmektedir. Esasen geçici vergi tarh ve tahakkuk ettirilmeden üzerinden gecikme faizi ve ceza hesaplanması teknik olarak mümkün değildir. Önce vergi tahakkuk etmeli, terkin işlemi sonra yapılmalıdır.

RE'SEN VEYA İKMALEN TARHİYAT VE CEZA UYGULAMASI
Geçici verginin yüzde10'u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespit edilmesi halinde yüzde10'u aşan kısım re'sen veya ikmalen tarhiyata konu olacaktır. Bu durumda, tarh edilecek ek vergi için vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanacaktır. İkmalen veya re'sen tarhiyata konu matrah farkının Vergi Usul Kanunu'nun 359. maddesinde belirtilen fiil ve işlemlerden kaynaklanması halinde, vergi ziyaı cezası 3 kat artırılarak kesilecek, ayrıca söz konusu madde hükmüne göre hapis cezası uygulanacaktır.

MAHSUBU VE ÖDEME KOŞULU
Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilecek geçici verginin mutlaka fiilen ödenmiş olması gerekmektedir. Beyan edildiği halde nakden veya mahsuben ödenmeyen geçici vergi mahsup edilmeyecektir. Vadesinde ödenmeyen geçici vergiler ilgili gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği dönem sonu itibariyle terkin edilecektir. Terkin edilen geçici vergi tutarına vade tarihinden terkin tarihine kadar geçen süre için gecikme zammı uygulanır. Kanun hükmü gereği ödenmeyen geçici verginin mahsubuna izin verilmemesi doğru bir uygulama gibi görünmekteyse de, bize göre tahakkuk esasına göre işlem yapılması teknik olarak daha anlamlıdır. Çünkü, aslı terkin edilen bir alacağa gecikme zammı uygulanması teknik olarak doğru değildir.

FAZLA ÖDENEN VERGİNİN İADESİ
Beyan edilip ödenen geçici verginin beyan edilen gelir veya kurumlar vergisinden fazla olması halinde, fazla kısım mükellefin öncelikle diğer borçlarına mahsup edilir. Mahsup fazlası ise yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayı izleyen ilk gün itibariyle mükellefin yazılı olarak başvurması halinde iade edilir. İadenin üç ay içinde yapılmaması halinde Devletin mükellefe tecil faizi oranında yani aylık yüzde 8 faiz ödemesi gerekmektedir

ÖZELLİK TAŞIYAN DURUMLAR
Amortisman uygulaması: Yıllık olarak hesaplanan amortisman tutarının, ilgili döneme isabet eden kısmı, geçici vergiye esas kazancın belirlenmesi sırasında gözönüne alınır. Örneğin, işletmenin hesapladığı yıllık amortisman 12 milyar liraysa, bunun 3 milyar liralık kısmı, ilk üç aylık dönemdeki amortisman olarak gözönüne alınabilecektir.

YENİDEN DEĞERLEME YAPILMASI
Geçici verginin hesaplanmasına esas alınacak olan kazanç belirlenirken, işletmeler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek ve yeniden değerlenmiş tutar üzerinden amortisman ayırabileceklerdir.

Maliye Bakanlığı, ilk üç aylık döneme ait yeniden değerleme oranını yüzde 9,7 olarak ilan etmiştir. Buna göre bir hesaplama yapıldığında yani amortismana tabi iktisadi kıymeti yüzde 9,7 oranını uygulamak suretiyle yeniden değerlemeye tabi tuttuğumuzda ve hemen ardından ortaya çıkan tutarında ilk üç aylık döneme isabet eden kısmını hesapladığımızda, yeniden değerleme oranı yaklaşık yüzde 2,5 oluyor.

Maliye Bakanlığı, bu konuda resmi bir açıklama yapmadı ama bize göre bu 9,7'i dörtle çarpıp çıkan 38,8'e göre yeniden değerleme yapmak daha anlamlı gözüküyor. 1998 oranının yüzde 77,8 da olduğunu gözönüne aldığımızda, yüzde 9,7 yerine, bu oranın yıllık tutarı olan yüzde 38,8'in esas alınmasının daha anlamlı olduğu sonucuna varılıyor. Bu konuda, son ana kadar Maliye'nin açıklamasını beklemekte yarar var.

YARIN: İndirim ve istisnalar

BEYANNAMENİN VERİLMEMESİ HALİNDE ÖDENECEK CEZAMÜKELLEF GRUBU CEZA TUTARI (TL)
Sermaye şirketleri (Anonim şirket, limited şirket, sermayesi

paylara bölünmüş komandit şirket, yatırım fonları 24 milyon

Sermaye şirketleri dışında kalanlar, birinci sınıf tüccarlar

ve serbest meslek erbabı 16 milyon

İkinci sınıf tüccarlar [(işletme defteri tutanlar

(bakkal, kasap, manav, terzi, manifaturacı, tamirci vs.)] 8 milyon

Geçici vergi beyannamesinin verilmemesi halinde;

1 Birinci derece "iki kat usulsüzlük cezası" kesilir.

2 Geçici vergiye esas matrahın belirlenmesi için, vergi dairesince

"takdir komisyonu"na başvurulur.

3 Takdir komisyonunca belirlenecek geçici vergi matrahı üzerinden;

- Gelir vergisi mükellefleri için yüzde 15,

- Kurumlar vergisi mükellefleri için yüzde 25, geçici vergi hesaplanır ve ihbarname ile mükellefe bildirilir.