SALI 30 MART 1999
NATO, Yugoslavya'nın ortasından geçen bir hat çizdi ve bu hattın güneyinde yer alan tüm Sırp birliklerine ültimatom gönderdi: Ya çekilin ya da öleceksiniz
44'üncü paralel... Belgrad'ın 100 kilometre güneyinden geçen bu paraleli Kosova yönünde ihlal eden Sırp birlikleri, tankları ve zırhlı araçları derhal vurulacak. Açıklama NATO'nun Brüksel'deki merkezinden yapıldı. İngiliz Savunma Bakanı George Robertson, "İnsanlarına karşı soykırım yapan bir rejime karşı mücadele ediyoruz. Bu hattın altındakileri uçaklarımız derhal imha edecek" dedi.
NATO'nun böyle bir hat belirlemesi, çatışmaların şiddetleneceği anlamına geliyor. NATO tankları ve zırhlı birliklerinin Kosova içlerine sızarak, soykırım başlatması karşısında böyle bir karar alan NATO, "Hattı geçen her Sırp ünitesi uçaklarımızca derhal vurulacaktır" ifadesini kullandı.
Şu ana kadar Kosova içindeki Sırp birliklerinin sadece Kosova Kurtuluş Ordusu'nun zayıf muhalefetiyle karşılaştıklarına dikkat çeken NATO'nun İngiliz kuvvetleri kanadı sözcüsü General David Wilby, "İkinci aşama çoktan başladı. Artık Kosova içlerindeki Sırp birliklerinin işi daha zor olacak" diye konuştu.
44'üncü paralel yasağı, NATO'nun Irak'ta Saddam'ın uçaklarına yönelik koyduğu 33 ve 36'ncı paralel kısıtlamasının bir benzeri. Yalnız Irak'taki paraleller sadece uçuş yasağı kısıtlamasını içerirken, 44'üncü paralel her türlü Sırp uçağı ve birliğine Kosova'ya geçiş yasağı getiriyor. 1992-95 Bosna Savaşı sırasında da, Birleşmiş Milletler Bosna üzerinde uçuş yasağı uygulamışlardı.
Çatışmalara katılan Amerikan F-16 pilotları ise, şu ana kadar güçlü bir direnişle karşılaşmadıklarını ancak bundan sonra harekatın genişlemesiyle birlikte asıl savaşın yaşanacağına dikkat çekiyor. Washington'dan bölgeye gelen 36 yaşındaki Amerikalı pilot Jeff, Aviano Üssü'ndeki gazetecilere "Henüz bir karadan havaya füze atılmadı. Bize bir tuzak hazırlıyorlar. İki üç gün içerisinde anlarız" diyor. Radarları karıştırıcı EA-6B Prowler uçağı pilotlarından Tom ise, "Ben Körfez'de de savaştım. Böyle değildi. Fazla bir taciz olmadı. Bundan sonra olacak. En kötüsüne hazırlıklıyız" sözleriyle savaşın sertleşeceğini bildirdi.
NATO uçaklarının, yere birçok elektronik cihaz bıraktığını belirten Sırp yetkilileri, bu cihazların yerdeki hedeflerin tam yerini belli etmeye yaradığını tespit ettiler. Sırplar bu konuda köylüleri uyararak "Bu tür ufak cihazlar bulursanız, bize bildirin" açıklamasını yaptılar.
Amerikan Savunma Bakanlığı Pentagon kaynakları, Sırplara düzenlenen harekatın ikinci aşamasında kullanılacak savaş makinalarını özenle seçiyor. Sırplar'ın küçük yer birliklerini ve tanklarını yok etmeyi amaçlayan operasyonun ikinci bölümünde A-10 uçaklarının kullanılması planlanıyor. İlk aşamada Sırp hava sahası üzerinde 6 bin 500 metre yükseklikten uçarak, füze yağdıran NATO uçakları bu kez bunun yarısına, 3 bin metreye, düşecek. Tankları yoketme görevi A-10 uçaklarına verildi. A-10 uçakları tamamen yer birliklerini korumak ya da düşman birliklerini çökertmek amacıyla dizayn edildi.
İki jet motorlu uçak, düşük hızlarda inanılmaz ölçüde hızlı manevra yapabiliyor. Savaş alanlarında 300 metre gibi düşük yükseklikte ya da 2.4 kilometrelik görüş mesafesinde görevini yerine getirebiliyor. Gece görüşü sayesinde gece de operasyonlara katılabiliyor. Zırhı sayesinde uçaksavar ateşine direnebiliyor.
Ancak A-10'ların düşman menzili içerisinde alçaktan ve yavaş hareket etmesinin, bu uçakların omuzdan atılan füzelerle bile vurulma şansını yükselttiğini bilen Pentagon, tank mermilerini daha etkin hale getirmeyi planladı. Pentagon, bu operasyonda A-10 uçaklarına yüklenecek mermilerin DU (Depleted Uranium) ile donatılmasını masaya yatırdı. "Zayıflatılmış Uranyum"a batırılan mermilerin tankları "jilet gibi kestiği" belirtiliyor.
DU mermileri daha önce ilk kez, Körfez Savaşı'nda, müttefik kuvvetlerin yüz saat süren kara harekatı sırasında kullanılmış, bu tür mermilerden en az bir milyon adet atılmıştı.
DU maddesiyle kaplanan mermilerin tanklara karşı son derece etkili olduğu ancak bununla birlikte insanlar üzerinde de çeşitli yan etkilerin bulunduğu birçok kez ileri sürüldü. İngiliz The Guardian gazetesi konuyla ilgili yayınladığı bir makalede, DU giydirilmiş mermilerin tankları darmadağan ettiğini ancak patlayan hedefle birlikte atmosfere milyonlarca küçük radyoaktif partiküller yayıldığını belirtti. Uranyum maddesinin daha sonra Irak'ta düşük doğumlara, beyinsel özürlü çocuklara ve anormal büyüklükteki meyve-sebzelere yol açtığı kaydedildi.
Amerika Başkanı Bill Clinton "NATO üyesi tüm ülkeler bizim paylaştığımız düşünceleri paylaşmaktadır. Yugoslavya Cumhurbaşkanı Slobodan Miloseviç'e en sert tepki gösterilecektir. Kosova'da halen mevcut olan ve Miloseviç emriyle yapılan insanlık dramına dur diyeceğiz. NATO'nun harekatta ikinci aşamaya geçmesini onaylıyorum" dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, Almanya Başbakanı Gerhard Schröder ve İtalya Başbakanı Massimo D'Alema ile telefonla görüşerek bu ülkelerden tam destek aldığını kaydeden Clinton, "Bütün liderler bizimle aynı görüşte. Kosovalı Arnavutlara yönelik bu katliama müsahama göstermeyeceğiz" diye konuştu.
Amerika Dışişleri Bakanı Madeleine Albright ise, "Miloseviç bu işin bedelini çok ağır ödeyecek. Bu savaştan paramparça bir ordu ile çıkacak" ifadesini kullandı. Kosova'daki Arnavutlar'ın katledilmesine seyirci kalmayacaklarını söyleyen Albright, "Kararlıyız" dedi.
Savunma Bakanı William Cohen de henüz Amerikan NATO bölgeye sokulmasını istemediklerini bildirdi. Bu arada Amerikan Genelkurmay Başkanı Hery Shelton harekatın ne kadar süreceğine dair belirlenmiş bir tarih olmadığını vurgulayarak "Bu öyle hızlı ve kolay bir operasyon olmayacak. Arazi çok kötü. Dağlık ve engebeli... Hava koşulları ise elverişsiz" dedi.
KORCAN KARAR (AVİANO)
Kuzey İtalya'daki Aviano Hava Üssü çevresinde, Avusturya, İsviçre, Slovenya ve Hırvatistan sınırlarından gelen meraklı savaş turistler dikkat çekiyor
Hava Üssü'nün etrafında toplanan bu meraklı turistler ellerinde dürbünler, fotoğraf makinaları, video kameraları ile yaşadıkları olayları NATO uçaklarını adeta belgeliyorlar.
Aviano NATO Üssü'nün etrafını çeviren tel örgülerinin hemen önünde dünyanın çeşitli ülkelerinden onlarca televizyoncu canlı yayında olan biteni anlatıyor. Mesibe-piknik yerine dönüşen NATO Üssü'nün çevresinde seyyar satıcılar da savaş meraklısı müşterilerine su, cola, süt, çikolata, güneş yağı, plastik yağmurluk, şemsiye ve yiyecek maddeleri satıyorlar. Fiyatlar ise şehrin iki misli. Örnek vermek gerekirse bir şişe su 1,5 milyon liraya satılıyor. Turistlere sözünü geçiremeyen İtalyan polisi bu defa NATO Üssü etrafına park eden turist arabalarına 20-25 milyon lira ceza kesiliyor.
"Hayalet"i Rus füzesi düşürdü
Rusya Savunma Bakanı İgor Sergeyev, Yugoslavya hava savunma birliklerinin, Amerikan F-117 uçağını Rus yapımı "Kub" adlı yerden havaya füze kullanarak düşürdüklerini söyledi. Füzeyi Rus Rosvoorijeniye şirketi üretiyor.
Üç namlulu füze sistemi, güdümlü füze rampalarıyla takviyeli. 3,5 kilometreden 28 kilometreye kadar mesafede ve 14 kilometre ile 25 kilometre arasında bulunan yükseklikteki hava hedeflerini vurabiliyor. Güdümlü füze takviyesi, menzili 35 kilometreye çıkarıyor. Böylece tek sistem iki hedefe birden kilitlenebiliyor. Füzenin, manevra yapmayan hava hedeflerine isabet düzeyi yüzde 70-80. Manevra yapmayan ancak hızlı hedeflerde bu oran yüzde 50-70. Manevra yapan hedeflerde ise yüzde 10-30'a düşüyor.
B-52, B-1 ve A-10 uçaklarının katıldığı dünkü saldırıda bu defa Kosova içlerindeki Sırp birlikleri ve tankları imha edildi.
NATO, Sırp "mevzilerine yoğunlaştırılmış saldırı" yaptığını açıkladı. Hava Kuvvetleri Komutanı David Wilby, dün yapılan saldırıların gündüz başladığını ve gece de davam ettiğini belirtirken, Kosova'daki Sırp birliklerine yönelik koordineli hava saldırısı yaplıdığını ve birçoğunun çökertildiğini açıkladı. "Kosovo'daki yer birliklerini vuruyoruz" diyen Wilby, vurulan hedeflerin görüntülerini gösterdi.
Hava harekatının ikinci aşaması için Amerika'dan Tomahawk füzeleri yüklü dört B-52 daha bölgeye getirtildi. B-52'lerle birlikte 6 kadar B-1 uçağı da ilk kez dünkü operasyona katıldılar. İtalya'nın Aviano üssünden NATO uçaklarıyla birlikte dün "tank katili" olarak bilinen bir A-10 uçağı ile iki adet Black Hawk helikopteri de havalandı. Bu uçaklara F-16, F-18 uçakları da eşlik etti.
Sırp kaynakları, dünkü NATO saldırısında bir NATO uçağının Bosna'nın Pale kenti yakınlarındaki bir mezarlığa düştüğünü öne sürdüler. Birçok yetkilinin olay yerine gittiği ve mezarlıktan dumanlar yükseldiği iddia edildi. Yugoslavya'daki hava koşulları ise son derece olumsuz. Bölgede havanın haftasonuna doğru biraz düzelmesi bekleniyor. Uçakların kullandığı lazer güdümlü füzelerin bu hava koşullarından olumsuz etkilendiği bilinilor. Bu nedenle operasyonun dünkü bölümüne uydudan kontrol edilen ve hava durumundan etkilenmeyen Tomahawklar'ın katıldığı gelen haberler arasında.
Priştine'de bulunan TRT ekibi, Makedonya sınırına ulaşmaya çalışırken Sırp polisi ve askerlerinin tekme, yumruk ve dipçikli saldırısına uğradı. Muhabir Ercan Demir, kameraman Mustafa Karaca ve şoför Sinan Köse'den oluşan ekibi feci şekilde döven, Sırplar, kamera, para ve belgelerine de el koydu. TRT ekibi, Üsküp'teki Türk Büyükelçiliği'ne sığındı.