SABAH - Türkiye'nin Tarikat Gerçeği
   
SABAH Gazetesi
 
    Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
  » Dosyalar
    Arşiv
    Etkinlikler
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Otomobil
    İşte İnsan
    Sinema
    Turizm Rehberi
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Türkiye'nin Tarikat Gerçeği
Tarikatlar ve siyaset ilişkisi
Yolun yoldan çıkışı
Ve Allah kadını erdirdi
Pamuğa sarılı köz gibi
Kerametin altı ve üstü tartışması
Tekkede şiş, ne iş
Maneviyat hortumculuğu
Delirten reçeteler...
Şiirsiz tekke çağı...

Türkiye'nin Tarikat Gerçeği

Din varken neden tarikatlar oldu? Cami dururken neden bir de tekke çıktı? Kağıt üstünde yasak olan tarikatlar hakkında merak edilenler.

Tarikatları kuranlar, dinde olmayan bir şeyi mi getirdiler? İslam'a başka yerden, başka kültürden adet mi soktular? Sahi nedir bu işin aslı?
'Hak' tarikatlar dört büyük halife üzerinden bizzat Peygamber'e bağlı olarak doğmuştur. Ve dört ana tarikat kökeni oluşmuştur.

Tarikatların oluşumu hakkında farklı bir sivil yorum vardır: İslam yeryüzünü 'mescit' kabul eder.

ÖMER LÜTFİ METE'nin yazı dizisinde tarikatlarla ilgili tüm merak edilenler gözler önüne seriliyor.

***

DİNİ HAYATTA SİVİL SÜREKLİLİK SAĞLANDI

Tarikatların doğuş döneminde camiler resmi daire halini almıştı. Peygamber'in kurumlaştırdığı mescit ise, hayatın tamamına açık, aralıksız yaşayan bir toplum merkezi niteliğindeydi.


Din varken neden bir de tarikat oldu, cami dururken neden bir de tekke çıktı? Tarikatları kuranlar, dinde olmayan bir şeyi mi getirdiler? İslam'a başka yerden, başka kültürden adet mi soktular? Sahi nedir bu işin aslı? Meselenin resmi ilahiyat bilimleri düzleminde tartışması size sıkıcı gelebilir. Ancak böyle bir konuya girebilmek için bu sıkıntıyı birkaç cümleye sığdırmak gerek. En temel tartışma tarikatların Kur'an ve Sünnet'e aykırı olup olmadığı hususudur. Yüzlerce yıl içinde sayısız büyük tasavvuf önde rinin Müslüman toplumlarca benimsenmiş olmasına rağmen bugün bile tarikatı reddeden etkin bir cephe vardır. Özellikle her dönemde var olan maneviyat sahteciliği ve tarikat istismarcılığı bu ret cephesinin gerekçelerini büyük ölçüde şekillendirmektedir. Sözgelimi ülkemizde Mevlana, Yunus Emre, Hacı Bektaş, Hacı Bayram ve daha pek çok tarikat önderinin ve yıldızının tartışılmazlığına rağmen kurum olarak tarikatın İslam'a uygunluğunu reddeden cephe hayli etkindir.

DÖRT HALİFE

Tarikata karşı çıkanların dile getirdikleri başlıca itiraz noktalarından biri 'İslam'da insan ile Allah arasında aracı olamayacağı' yargısıdır. Bu da, tarikatın özünü oluşturan şeyh-mürit ilişkisini kökten İslam'a aykırı bulma sonucunu doğurmaktadır. Oysa başlangıçtan günümüze kadar tarikatın gerekliliğine inananlar bu ilişkiyi, Peygamber ile yakın arkadaşları arasındaki rehberlik- öğrencilik bağının devamı olarak kabul etmektedirler. Onlara göre bütün 'hak' tarikatlar, dört büyük halife Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman ve Hazret-i Ali üzerinden bizzat Peygamber'e bağlı olarak doğmuşlardır. İbadetlerin en üstünü ve Yaratıcı'ya yaklaştırmada en etkin olanı 'zikrullah'ın (Allah'ı zikretme) dört değişik yöntemi bizzat Peygamber tarafından bu büyükİslam önderlerine öğretilmiştir. Böylece Sıddıkiye, Ömeriye, Osmaniye ve Aleviye adıyla dört ana tarikat kökeni oluşmuştur. Kadiriye, Yeseviye, Bedeviye, Rıfaiye, Dussukiye, Nakşibendiye, Mevleviye, Bektaşiye, Şazeliye, Halvetiye, Bayramiye, Celvetiye gibi ana tarikat kolları bu kökenlere uzanan silsilelerle şekillenmiş, her biri ayrıca pek çok tekke ve zaviye ile dallanıp bud a k l a n - mıştır. Tartışmanın ilahiyat bilimleri açısından özeti bu. Zaman ırmağı içinde tarikat kurumunun oluşmasını farklı bir sivil yorumu da var ki, o da İslam'ın yeryüzünü 'mescit' kabul eden yaklaşımında öyküsünü bulur.

HAYAT VE MESCİD
Bu yaklaşımın özü de, İslam'a göre hayatın şu veya bu alanıyla din arasında keskin ayırım çizgisinin bulunmamasındadır. Bu anlayışın uygulama merkezi de mescittir. Böyle olduğu için yeryüzündeki ilk cami olan Peygamber Mescidi, hayatın her boyutuyla yaşanabildiği bir mekandır. Bu, hiç kapanmayan, aralıksız olarak içinde insanın bulunduğu bir birleyicilik (tevhid) kurumudur. Orada Peygamber'in evi hemen bitişikte, Meclis'le iç içedir. Orada Peygamber'in bilimle ve insani olgunlaşma-gelişme faaliyetleriyle meşgul kıldığı ve birinci elden eğittiği 'suffa ehli' denen kadro ikamet etmekte, yiyip içmekte ve uyumaktadır. Orada istişare meclisleri kurulmakta, düşmanların açtığı veya açmaya çalıştığı savaşlara karşı direniş müzakere edilmekte ve örgütlenmektedir. Orada yoksulun ihtiyacı karşılanır, zenginin topluma borcu tahsil edilir. Orada dertlinin derdi dinlenir, yolda kalmışın barınması sağlanır.

O KAPININ KİLİDİ YOK

Orada nikah yapılır, başka inanıştan misafirler bile ağırlanabilir. Hatta bir rivayette, İslam'ı incelemek üzere gelen bir Hıristiyan ruhban ve tüccar topluluğu henüz inanıp inanmamakta kararsız ikenkendi dinlerinin gerektirdiği ayini bile yapabilmişlerdir. Yeryüzündeki bütün camilere örnek olan bu yapının kilidi yoktur. Orası hiç kapanmaz; çünkü hayatın merkezinde mola olmaz, tatil olmaz. Mescit sadece ibadet nöbetleri için var değildir, aralıksız mesaidedir. Zaman değişir, toplum gelişir, kısa sürede klasik devlet yapısı oluşur, hatta imparatorluk kurulur, bir olan Mescit yüz olur, bin olur. İmamlık henüz bir meslek değildir ama camilerin hiç değilse bakımı için bir veya daha fazla hizmetli ihtiyacı kaçınılmaz hale gelmiştir. Hazret-i Osman döneminde sayılara daha da artan Mescitler için maaşlı görevliler tutulur, böylece İslam dünyası 'profesyonel din görevlisi' ile tanışır.

TOPLUMUN HARMANI

Camiler artık birer din ve hayat evi olmaktan çok devlet dairesini andırmaya başlayacaktır. Hıristiyanlıktakine benzer bir ruhbanlık kurumunun doğuş zemini oluşmuştur. Ancak tam bu dönemeçte önce sufilik ortaya çıkar, kendilerini Allah'a adamış önderlerin tuttuğu 'sivil din nöbeti' sayesinde imparatorluk şartlarının da oluşmasını hızlandıracağı ruhban sınıfının doğuşu engellenir. Sonrasında tarikatların oluşumu ile Peygamber Mescidi'nin işlevlerini karşılamaya çalışacak bir sistem şeklinde tarikatlar doğmaya başlar. Hankah, dergah, tekke gibi anılan yapılar, yirmi dört saat aralıksız yaşayan mescit kimliği ile dini hayat ile gündelik hayat arasındaki zoraki sınırları gevşetir. Bu doğuş bir anlamda Peygamber Mescidi'nin yeniden canlandırılmasıdır. Hayatın bütününü kuşatan sivil din geri gelir. Serserisinden bilginine kadar çok renkli insanların harmanlanabildiği çatılar altında toplumun yatay kenetlenmesi başlar. Gerçeği ve sahtesi ile tarikatlar, şeyhler, dervişler hızla çoğalmış, böylece estetik İslam'ın kurumlaşması başlamıştır. Meselenin sivil hikayesi budur.

 1  2   





UEFA Şampiyonlar Ligi
Dünyanın en güzel kenti İstanbul mucizevi bir Şampiyonlar Ligi finaline ev sahipliği yaptı. 6 gollü maçta...
IMF'yle yeni dönem
Uluslararası Para Fonu IMF'nin İcra Direktörleri Kurulu, Türkiye'nin gelecek 3 yıl için 10 milyar dolarlık...
Maya kehanetleri
Maya Kehanetleri'ne göre 22 Aralık 2012 tarihi dünya için çok önemli.

2012 yılı insanlığın...
Sabetay gerçeği
İzmirli Sabetay Sevi 1648'de 22 yaşında Mesihliğini ilan edip tarihin en gizemli hareketini...
Genelkurmay Başkanı Org. ÖZKÖK'ün Yıllık Değerlendirme Konuşması (20 Nisan 2005)
Değerli Komutan Arkadaşlarım,
Harp Akademilerinin değerli komutan, öğretmen, müdavim ve...
Yankesicilik dolandırıcılık ve kapkaç olaylarına karşı alınacak önlemler
* Yankesiciliğe karşı bayanların otobüse binerken ve alış veriş yaparken omuzlarında asılı bulunan...
Nostradamus'un sırlar dünyası
Nostradamus'un kehanetleri gerçek mi oluyor? Son depremler Fransız kâhinin işaret ettiği 2012'deki kıyametin...
Otonuzun güvenliği için alabileceğiniz önlemler
* Aracınızı risklerden uzak tutmak için öncelikle otoparklara veya iyi aydınlatılmış yerlere bırakmaya...
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Bilgi ve Yaşam | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Üretim ve Tasarım   Merkez Bilgi Grubu