Katarakt:Dedesinde ninesinde ve kızımda var

Anadolu Sağlık Merkezi'nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Naci Sakaoğlu, çocuklarda görülen katarakt ve tedavisi ile ilgili soruları yanıtladı:

* Çocuklarda katarakt olur mu?
Olur. Üstelik çocuklarda katarakta hiç de nadir rastlanmaz. Yeni doğanlarda görülme sıklığı binde n'tür. Çocuk kataraktlarının çoğunun sebebi bilinmemektedir.

İLAÇLA TEDAVİ EDİLEMEZ

* Başı çarpma ya da göze yabancı cisim girmesi gibi travmalar katarakt oluşumuna sebep olabilir mi?
Çocukluk kataraktlarında, kataraktın üçüncü sıklıktaki sebebini travmalar oluşturur. Başını veya gözünü sert bir şekilde çarpma ya da delici göz yaralanmaları, önemli katarakt sebeplerindendir.

* Çocuklarda kataraktın tedavisi ilaçla mümkün mü?
Hiçbir yaş grubunda kataraktın tedavisi ilaç değildir. Maalesef ilaçtan fayda sağlanamamaktadır.

* Çocuğa katarakt ameliyatı kaç yaşında yapılabilir?
Tek taraflı kataraktı olan olgularda, çocuğa anestezi alabileceği en erken dönemde katarakt ameliyatı yapılmalıdır. İdeal olan; bu ameliyatın çocuk 2-3 aylıkken yapılmasıdır. Cerrahi müdahale ne kadar erken yapılırsa, göz tembelliği oluşumu da o kadar az olur.

TEKRARI MÜMKÜN DEĞİL

* Çocuklukta ameliyat ile tedavi edilen katarakt, sonradan tekrarlar mı? Kataraktın tekrarı mümkün değildir. Ancak arka kapsülü açılmamış ve ön vitrektomi yapılmamış çocuklarda, arka kapsülde kalınlaşma olmakta ve görmeyi yeniden bozmaktadır. İdeal bir çocukluk kataraktı ameliyatından sonra dahi görülebilen bu durum, 'katarakt sonrası katarakt' ya da 'ikincil katarakt' diye bilinmektedir. Bu duruma çocuklarda erişkinlere göre daha çok rastlanmaktadır. Tedavisi lazer ya da cerrahi müdahaledir. Her iki şekilde de, arka kapsül açılır ve tekrar görme sağlanır.

* Çocuk ameliyat sonrası ne sıklıkla takip edilmelidir?
Çocuklarda, ameliyat sonrası ilk hafta 2 saat arayla antibiyotik ve kortikosteroid kombinasyonu damlalar kullanılır. 3 hafta boyunca ilaç kulanılır. Ameliyattan sonra birinci gün ve birinci hafta sonunda ise, durumun kontrol edilmesi gerekmektedir.

LENS KULLANSIN

* Kataraktı olan çocukta ileriki yaşlarda glokom da görülür mü?
Çocukluk çağı katarakt ameliyatlarından sonra yıllar içerisinde glokom gelişebilmektedir. Erken dönemde glokom olabileceği gibi, 15-20 sene sonra da glokom ortaya çıkabilir. Özellikle konjenital katarakt cerrahisi sonrası, glokom uzun yıllar içerisinde ortaya çıkabilmektedir. Bu süre 5-20 yıl olarak gerçekleşebilir. Onun için ameliyattan sonra, 6 ayda bir kontrol önerilir. Tek taraflı kataraktta, cerrahi sonrası eğer göz içi lensi takılmadıysa; çocuğa uzun süreli kontakt lensler takılmalıdır. Görmenin rehabilitasyonu açısından özellikle kontakt lens tercih edilmelidir. Bunun için anneye kontakt lens takması öğretilir. Göz içi lens olduğu halde, kalan miktarlar da kontakt lens ile düzeltilir.

GÖZ TEMBELLİĞİ OLUŞUR

* Çocuk kaç yaşından itibaren kontakt lens takabilir?
5 yaşından itibaren kontakt lens kullanılabilir. Kız çocuklarında kontakt lens takma becerisi, erkeklere göre daha fazladır.

* Çocukluk çağındaki katarakt, göz tembelliğine yol açar mı?
Evet, yol açar. O nedenle çocukluk çağı kataraktlarının en önemli problemi görmenin rehabilitasyonu yani göz tembelliğinin engellenmesidir. Beynin katarakt ya da diğer görsel sebepler olduğunda tek gözü kullanma eğilimine girmesi sonucunda göz tembelliği oluşur. Güçlü göz kullanılırken; zayıf olan göz kullanılmadığı için daha da zayıflar.

* Göz tembelliği ne gibi sonuçlara yol açar?
Eğer bu duruma müdahale edilmezse görme bulanıklığı yerleşik olmaya başlar. Ne yazık ki 7-10 yaşlarından sonra, istense de bu durum geri döndürülemez. Göz tembelliğinde prensip; sağlam gözün kapatılarak zayıf gözün çalıştırılması yani zayıf gözün zorlanması esasına dayanmaktadır.