Aleviler için zor seçim

İddialara göre, 4.5 milyon ile 25 milyon arasında değişen Alevilerin çoğu artık kentlerde yaşıyor. Toplam sayı hakkındaki en ciddi araştırma ise 10 milyon civarında oldukları yönünde bitmiyor!

Türkiye 2007 genel seçimlerine laik-anti-laik kamplaşmasının sahne aldığı gergin bir ortamda gidiyor. Siyasi partiler tarafından oy deposu olarak görülen Aleviler üzerine yapılan tartışmalar, hiçbir seçim döneminde olmadığı kadar alevli. En sağından en soluna kadar tüm siyasal partiler Alevi kitlesini cezbetmeye çalışıyor. İktidar yarışında ve barajı aşma mücadelesinde birkaç oyun bile altın değerinde olduğu ortamda, Alevilerin oylarını alan siyasi partiler, önemli bir avantaj elde edecek. Partiler Alevilere kanca atmaya çalışırken, Aleviler de Meclis'e mümkün olduğu kadar çok temsilci gönderme derdinde. Yok sayılmış, horlanmış ancak "rejim tehlikesi" ortaya çıkınca laik düzenin sigortası olarak hatırlanmış fakat destek verdikleri partilerin taleplerini karşılamadığı Alevilerin seçimlerde izleyeceği tavrın izini sürdük. Siyasi parti temsilcileriyle, Alevi örgütlerinin önde gelen isimleriyle, akademisyenlerle Aleviliği ve Alevilerin seçim döneminde tercihlerinin ne olacağını konuştuk. Alevilerin seçimi hakkında herşey bu dizide...

SAYI TARTIŞMASI BİTMİYOR!

Kimileri onları laikliğin bekçisi, kimileri rejimin güvencesi, kimileri de demokrasinin sigortası olarak gördü. Kimileri seçimden seçime hatırladı, kimileri yok saydı. Birileri için çantada keklik, ötekileri için ise Meclis'in anahtarıydılar. Bazılarıyla ezelden düşman olageldiler, bazıları değerlerini yeni anladı. Aleviler, bir kez daha genel seçimler öncesi siyasi arenada kıymetli seçmenler haline geldi. Ancak bu seçim öncekilerden daha farklı geçeceğe benziyor. Herkesin aklındaki soru şu "Bu seçimlerde Aleviler klasik ezberi bozacak mı?" Aleviler siyasi tercihlerini sandıkta ekseriyetle ve geleneksel olarak ortanın solu ve sosyal demokrat partilerden yana kullanıyor. Oysa bu seçimlerde Alevilerin tek adresi merkez sol olmayabilir. Alevi oyları, Cumhuriyet tarihinde ilk kez, 22 Temmuz günü siyasal yelpazenin çok farklı yerlerinde bulunan partilere dağılırsa kimse şaşırmamalı. Bu kez Alevi oylarının önceki seçimlere oranla çok daha fazla bölünme eğiliminde olduğu görülüyor.

25 MİLYON İDDİASI DOĞRU MU?

Bu bölünmenin arka planında Türkiye'nin yaşadığı sosyolojik değişimler ve gerçekler var. Alevilerin farklı ekonomik ve sosyal programları olan partiler arasında ayrışmasının nedeni şehirleşme ve modernleşme. Sünni nüfusa göre daha geç ama daha ivmeli bir şehirleşme süreci geçiren Aleviler, bugün büyük ölçüde köyden kente göçü tamamladı. Hıdır Abdal Ocağı'na mensup, dede kökenli araştırmacı Ali Yıldırım'ın, "Türkiye Alevi Atlası" araştırmasına göre, Alevi köylerinin yüzde 90'ında ilkokullar çocuk olmaması nedeniyle kapatılmış durumda. Kentleşen, eğitim düzeyi yükselen Alevilerin hatırı sayılır bir kesimi son yıllarda orta sınıflaştı, kimi ciddi bir sermaye birikimine ulaştı. İstanbul'da büyük bir holdingin sahibi olan Aleviyle, Tokat'ta çiftçilikle uğraşan bir Alevi vatandaşın hükümetten talepleri farklılaştı. Bu farklılaşma ve kentleşme temsil problemi yaşayan Alevilere farklı partilerden Meclis'e seçilebilme şansı veriyor. Artık geçmişte olduğu gibi belirli merkezlerde toplanmış ve blok olarak kullanılan Alevi oylarından bahsetmek mümkün değil. Kentin her yanına dağılan Aleviler, şehirdeki kimlikleri gibi siyasi tercihlerini de sorguluyor. Üstelik bu dağınıklık Alevilerin sayısının kaç olduğu ve gerçekte siyasi arenada sanıldığı kadar büyük bir güçleri olup olmadığı sorusunu da gündeme getiriyor. Diğer bir deyişle Türkiye'de kaç milyon Alevi var? Eğer iddia edildiği gibi 25 milyon Alevi yaşıyorsa, bunun 14 milyon 250 bini seçmen olurdu. ODTÜ Sosyoloji bölümünden Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şen'e göre, Alevi seçmenlerin yüzde 70'i CHP'ye, geri kalanı da AKP'den MHP'ye kadar diğer sağ partilere oy verme eğiliminde. 2002 genel seçimlerinde yüzde 19.41 ile CHP toplam 6 milyon 114 bin 843 oy almıştı.

GERÇEK SAYIYI BİLEN YOK

Türkiye'de Alevilerin nüfusuyla ilgili tartışma büyük. Herkesin dilinde farklı rakamlar dönüyor. Aleviler üzerine çalışmalarıyla tanınan Fransız bilim adamı, Paris'teki Sosyal Bilimler Enstitüsü (EHESS) öğretim görevlisi Dr. Elise Mesicard'a göre, Alevilik, resmi istatistiklerde hiç yer almadı. 1960'lı yıllarda yapılan, köylerin envanteri çalışması ise asla yayınlanmadı. Bu nedenle Alevi nüfusu, hep spekülasyona açık bir sorun olarak ortada duruyor. Alevi Birlikleri Federasyonu (ABF) Genel Başkanı Selahattin Özel, 25-30 milyon Alevi olduğunu iddia ediyor. ABD Dini Özgürlükler Komisyonu Raporu'na (USCIRF) göre ise 7 ila 10 milyon arasında. Aslına bakılırsa sorun, Türkiye'de kaç Alevi var olduğu meselesi değil. Alevi ve Sünniler arasında yaşam pratikleri ve alışkanlıkları arasında çok büyük bir fark yokken politik tercihleri arasında ne kadar fark olabilir?

BARIŞ ERDOĞAN