Kitaplarda, filmlerde, şarkılarda 68 ruhu

NE OKUDULAR?
* Françoise Sagan'ın 1954 tarihli romanı Günaydın Hüzün (Bonjour Tristesse) ve Herman Hesse'nin 1927'de çıkan Bozkırkurdu (Steppenwolf) kitapları, 1968'de elden ele dolaşıyordu.

* Pulitzer ödülünü The Confessions of Nat Turner kitabıyla William Styron, Nobel Edebiyat Ödülü'nü Japon yazar Yasunari Kawabata aldı. Bizim 68'liler ise Kemal Tahir'in romanları, Nâzım Hikmet'in şiirlerini okurken Rus klasiklerini ellerinden bırakmadı. Fürüzan 47'liler kitabında o kuşağın sınıfsal kökenlerini anlatırken, Vedat Türkali ise Bir Gün Tek Başına'da isyancı kuşağın aşkla imtihanını sergiledi.

* 1968 yılı TIME dergisine kapak olan yazar John Updike, banliyölerde yaşayan modern çiftlerin cinsel dünyalarını Couples romanında anlattı, kitap, Updike'ın hocası Nabokov'un Lolita romanı gibi Birleşik Devletler'de bir yayıncılık fenomenine dönüştü, best-seller listelerinden inmedi.

* Yıllar sonra Türkçe'de de yayımlanan Philip Roth kitabı Portnoy'un Feryadı (Portnoy's Complaint), 60'lardaki cinsel baskıdan müthiş bir komedi çıkardı. Yahudi annesi kapının önünde kendisine seslenirken tuvalette mastürbasyon yapmaya çalışan Portnoy'un görüntüsünü '68 kuşağı kahkahalar eşliğinde okudu.

* Mario Puzo'nun Godfather (Baba) kitabı büyük ilgi gördü.

* Beat kuşağı, 1968'de hâlâ ilgiyle takip ediliyordu. Ama Yolda (On the Road) kitabının yazarı Jack Kerouac perişan halde bir alkolikti, 47 yaşında 1969 yılında öldü.

* Howl (Haykırış) şiirinin yazarı Allen Ginsberg, Oakland'da yapılan Vietnam savaşı karşıtı protestoda başroldeydi. Binlerce göstericiyle birlikte savaşa karşı çıktı.

* 1960'da kurulan Oulipo isimli deneysel edebiyat akımının temsilcilerinden Georges Perec'in Uyuyan Adam (Un homme qui dort) kitabı Paris'te çok tutulmuştu.

NE DİNLEDİLER?
* 1968'de Grammy ödülünü Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band albümüyle Beatles kazandı.

* Beatles'ın Hey Jude'u yılın en çok dinlenen şarkısıydı.

* O yıl yapılan Altın Mikrofon Şarkı Yarışması'nda TPAO Batman Orkestrası, Meşelidir Enginde Dağlar Meşeli adlı türküyü okumuştu.

* 8 Aralık 1967'de çıkan Their Satanistic Majesties Request ile The Rolling Stones.

* The Who'nun üçüncü albümü Sell Out 1968'e damgasını vurmuştu.

* Cream, Sunshine of Your Love'la çok dinlendi.

* Hello I Love You'yla The Doors.

* Herman Hesse'nin çok sevilen romanına referans yapan Steppenwolf grubunun Born to be Wild'ı.

NE SEYRETTİLER?
* Mike Nichols'un yönettiği, başrollerde Dustin Hoffman ve Anne Bancroft'un olduğu The Graduate filmi, Birleşik Devletler'de en çok izlenen filmdi.

* Sinema sanatında devrim yapan 2001: Uzay Macerası (2001: A Space Odyssey) filmi gösterime girdi.

* Jane Fonda'lı Barbarella, yılın en çok konuşlan filmlerinden oldu. Türkiye'de ise Ö. Lütfü Akad'ın Vesikalı Yarim filmi bolca konuşuldu.

* Rosemary'nin Bebeği'nin (Rosemary's Baby) başrolünde Mia Farrow vardı.

* Ingmar Bergman'ın filmi Utanç (Shame) sanat sineması meraklılarını heyecanlandırdı.

* Aynı zamanda hem 1968 üzerine hem de 1968'de çekilmiş bir film çekme şerefi ise büyük Fransız yönetmen Jean-Luc Godard'ındı. Çinli Kız (La Chinoise) Maocu devrimciler üzerine, devrimci yöntemlerle yapılmış bir filmdi. 1965'te Ömer Lütfi Akad'ın çektiği Beyaz Geceler köy hayatını anlatan ilk filmdi ama toplumsal uyanışa dikkat çeken filmler de ardı ardına çekilmeye başlandı. Ertem Göreç Otobüs Yolcuları'nı (1961) Halit Refiğ Şafak Bekçileri'ni çekti.

* Çinli Kız gibi Easy Rider da 1968 ruhunu tam zamanında yakalayan bir yapımdı. 14 Temmuz 1969'da gösterime girse de, düşük bütçeli bu bağımsız ve cesur film, Amerika'nın muhafazakâr eyaletlerinde motorsikletleriyle gezen hippilerin hayatını filme geçirmekte hiç de geç kalmamıştı. Başrollerde Peter Fonda ve Dennis Hopper vardı.