Kısa vadeli dış borç 50 milyar dolara yaklaştı

Küresel kriz koşullarında yüksek kur riski oluşturan Türkiye'nin kısa vadeli dış borç stoku, yılın ilk dört ayında 5.5 milyar dolar büyüyerek 47.3 milyar dolara ulaştı.

Türkiye'nin tamamına yakını bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektöre ait kısa vadeli dış borç stoku, 2007 sonu itibariyle 41 milyar 810 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Bu yılın ilk dört ayında söz konusu borç stoku 5 milyar 534 milyon dolar artış gösterdi. Söz konusu artışın büyük bölümü şirketler kesiminin borcundan kaynaklandı. Dört aylık dönemde şirketlerin kısa vadeli dış borcu 2 milyar 708 milyon dolar artarak 25 milyar 416 milyon, bankalara ait borç 2 milyar 809 milyon dolar artışla 19 milyar 629 milyon, Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borcu ise 17 milyon dolarlık bir artışla 2 milyar 299 milyon dolar oldu.

Küresel sermaye hareketlerine bağlı olarak Türkiye'den sermaye kaçışı olasılığı nedeniyle ciddi bir kur riski yarattığı için ekonominin cari açıktan sonraki ikinci "yumuşak karnı" olarak nitelendirilen kısa vadeli borç stoku, AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu 2002 sonundan bu yana, özellikle şirketler kesiminden kaynaklanan rekor düzeyde bir artış gösterdi. 2002 sonunda 16 milyar 424 milyon dolar olan kısa vadeli dış borç, bu yılın Nisan ayı sonuna kadar olan dönemde yüzde 188.3 oranında 30 milyar 920 milyon dolar artış gösterdi. Bu artış da tamamen özel sektörden kaynaklandı.

ŞİRKETLERİN BORCUNDA REKOR ARTIŞ


Merkez Bankası'nın revize verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, Nisan sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stokunun 25 milyar 416 milyon dolarla en büyük bölümünü oluşturan banka dışı özel kesime ait borç, 2002 sonundan bu yana geçen dönemde yüzde 201.7 oranında 16 milyar 991 milyon dolarlık artış gösterdi.

Söz konusu borç stokunun 15 milyar 692 milyonu ithalat borçları, 7 milyar 893 milyonu da prefinansman ve peşin ihracat kredileri olmak üzere toplam 23 milyar 585 milyon dolarını ticari krediler oluşturdu. Şirketlerin ticari kredileri anılan dönemde yüzde 230.1 oranında 16 milyar 441 milyon dolar arttı.

Şirketler kesiminin diğer kredileri de aynı dönemde yüzde 42.9 büyüyerek 1 milyar 831 milyon dolara çıktı.

BANKALARIN KISA VADELİ BORCU 19.6 MİLYAR DOLAR

Bankaların 2002 sonunda 6 milyar 344 milyon dolar olan kısa vadeli dış borçlarının hacmi 2006 sonunda 19 milyar 830 milyon dolara yükseldi. Bu tarihten sonra borcunu azaltan bankalar 2007 sonu itibariyle söz konusu stoku 16 milyar 820 milyon dolara çektiler. Bu yılın Ocak sonunda 15 milyar 671 milyon dolara kadar inen bankaların kısa vadeli dış borç stoku, izleyen dönemde ise yeniden artmaya başladı. Şubat sonunda 16 milyar 769 milyon dolar olan söz konusu borç, Mart sonu itibariyle 17 milyar 364 milyon, Nisan sonu itibariyle de 19 milyar 629 milyon dolara kadar yükseldi.

Bankaların kısa vadeli dış borcu, 2002 sonundan bu yılın Nisan sonuna kadar olan dönemde yüzde 209.4 oranında net 13 milyar 285 milyon dolarlık artış kaydetti.

Bankaların kısa vadeli dış borcunun 7 milyar 106 milyon dolarını döviz kredileri, 5 milyar 658 milyon dolarını banka mevduatı, 3 milyar 508 milyon dolarını döviz tevdiat hesapları, 3 milyar 357 milyon dolarını da YTL cinsinden mevduat oluşturuyor.

Bankaların kısa vadeli dış borcu kapsamında özellikle banka mevduatında hızlı bir artış olduğu gözlendi. Bu yıl ilk dört ayda 2 milyar dolara yakın büyüyen söz konusu borç stokunda, 2002 sonundan bu yana artış yüzde 712.9 oranında 4 milyar 962 milyon dolar oldu.

KAMUNUN KISA VADELİ DIŞ BORÇ RİSKİ YOK

Bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektör, son beş yıllık dönemde kısa vadeli dış borcunu aşırı büyüterek ciddi boyutlarda kur riski alırken, kamu ise bu riskten kaçındı.

Kısa vadeli dış borcunu 2001 yılında sıfırlayan genel hükümet, izleyen dönemde yeni borç almazken, Merkez Bankası'nın 2002 sonunda 1 milyar 655 milyon dolar olan, 2004 sonunda 3 milyar 287 milyon dolara çıkan kısa vadeli dış borcu ise, izleyen dönemde düşüş trendine girdi.

Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borcu 2007 sonunda 2 milyar 282 milyon dolara geriledi, bu yılın Nisan sonu itibariyle de 2 milyar 299 milyon dolar oldu.


AA