AB hedefinden vazgeçildi işkence yine ortaya çıktı

İnsan hakları kuruluşları son dönemde ısrarla bir konuya dikkat çekmek istiyor: İşkence yeniden ortaya çıktı. Bu gerçek Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın (TİHV) hazırladığı İşkence Atlası'nda da verilerle ortaya konuldu. Bunun üstüne bir de 1 Mayıs'ta İstanbul'da polisin uyguladığı akıl almaz şiddet geldi. Oysa 2000'li yılların başından itibaren işkence olaylarında büyük bir azalma hatta bitme noktasına gelmişti. Peki, neden yeniden işkence vakaları yaşanmaya başlandı? Yöntemlerde bir değişiklik var mı? En çok hangi illerde uygulanıyor? Polis 1 Mayıs'ta neden şiddetin dozunu artırdı? Tüm bu soruları bu alanın en yetkili ismi, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı'ya sorduk. İnsan hakları, işkence ve şiddet üzerine araştırmalarıyla bilinen Fincancı, işkence davasında polisin işkence yaptığına dair rapor vermesi nedeniyle 2000 yılında Adli Tıp Kurumu'ndaki görevinden alınmıştı. Fincancı, uzun yıllar İstanbul Tabip Odası'nda yöneticilik ve Başbakanlık İnsan Hakları Danışma Kurulu üyeliği yaptı.

* TİHV'nin İşkence Atlası'nı hazırlayan ekiptesiniz. Gerçekten işkence yeniden hortladı mı?
Evet. Gözaltında işkenceler yeniden ortaya çıkmaya başladı. TİHV'nin yıllık raporları ve işkence nedeniyle yapılan başvurularda bu durum açıkça görünüyor. Ayrıca gözaltına alınma ve toplu gösterilerde çok şiddet kullanılıyor. Özellikle kayıt tutulmadan, gözaltına almadan şiddet uygulayıp salıverme yöntemi çok uygulanıyor. Sonuç olarak herhangi bir şekilde karşı koymayan insanların coplarla, sopalarla dövüldüğünü, sopayla kafasına vurulduğunu görüyoruz. Bunları artık son dönemde birçok toplu gösteride görüyoruz.

FİZİKSEL İŞKENCE PATLADI
* Ne zamandan beri işkence vakaları arttı?
2005'in sonu, 2006'dan bu yana. Bu dönemde daha çok ruhsal işkence yöntemleri uygulanıyordu. Ancak 2007 ve bu yıl fiziksel işkencede de patlama yaşanıyor. Sadece poliste değil jandarma bölgelerinde de aynı durum geçerli.

* İşkence yöntemlerinde değişiklik var mı?
Eski yöntemler artık daha az kullanılıyor. Örneğin falaka işkencesi artık çok az uygulanıyor, hatta hiç uygulanmıyor. Daha az iz bırakan, ya da hiç iz bırakmayan ve özellikle de ruhsal etkisi çok belirgin olan yöntemlerle işkence devam ediyor. Son dönemde en fazla uygulanan işkence yöntemlerden biri soğuk uygulamaları. Gözaltına alınanlar soğuğa maruz bırakılıyor. Bu yöntem değişik biçimlerde uygulanıyor. Her birimin kendisine ve bölgelere göre değişik yöntemleri var. Soğuk bir yerdeyse pencereleri açmak yeterli olabiliyor. Ama çok soğuk bir bölge değilse soğuk su kullanılıyor ya da kişi buz üzerine yatırılarak işkence uygulanıyor.

YENİ İŞKENCE YÖNTEMİ
* Neden özellikle soğuk?
Çünkü soğuk uygulamasını, tıbbi olarak belgelemek kolay değil. Soğuğun etkisini ilk anda gözlemleyebilmek çok zor. Elbette laboratuvar inceleme yöntemleriyle işkence tanısı koyabilirsiniz. Ancak bunun erken dönemde yapılması şart. Hatta erken dönemde bile gözden kaçabiliyor. Aslında Gözaltı ve Muayene Yönetmeliği 2005'te değişti. Bir takım kurallar getirildi ve bunlar çok önemliydi. Şimdi ise yeniden saptaması daha zor olan yöntemler kullanılmaya başlandı.