Danıştay'dan Petkim'in itirazına ret

Danıştay 13. Dairesi, Petkim'in yüzde 51'lik kamu hissesinin özelleştirilmesine, satışın blok satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin 8 Şubat 2007 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararının iptal istemini oy birliğiyle reddetti.

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, Petrol-İş Sendikası'nın Petkim'in yüzde 51'lik kamu hissesinin özelleştirilmesine, satışın blok satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin 8 şubat 2007 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararının iptal istemiyle açtığı davayı esastan sonuçlandırdı.

Daire, Petkim'in yüzde 51 oranındaki kamu hissesinin satış yöntemiyle özelleştirilmesine, satışın blok satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin 8 Şubat 2007 tarihli ÖYK kararının iptal istemini oy birliğiyle reddetti.

Dairenin gerekçesinde, Anayasa'nın ''Devletleştirme ve özelleştirme'' başlıklı 47. maddesinin 3. fıkrasında ''devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan işletme ve varlıkların özelleştirilmesine ilişkin esas ve usuller kanunla gösterilir'' hükmünün yer aldığı belirtildi. 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun amacının, kanunda sayılan kuruluşların ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek olduğu belirtilen kararda kanun ile özelleştirme uygulamalarındaki ilkelerin düzenlendiği kuruluşların özelliklerine ve içinde bulundukları şartlara göre özelleştirme yöntemlerinin belirlendiği gibi kurallara yer verildiği hatırlatıldı. Yine aynı kanuna göre söz konusu kuruluşların özelleştirme yöntemlerinden hangisiyle özelleştirileceğini belirlemenin ÖYK'nın görevleri arasında sayıldığı belirtilen kararda kanunun özelleştirme uygulamalarıyla ilgili diğer hükümlerinden de alıntılar yapıldı.

Kararda, bu mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden kanunda belirtilen kuruluşların özelleştirme kapsam ve programına alınmalarının Kurul kararı ile yapılacağının kural olduğu, ancak kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan mevzuat gereğince özelleştirilmek üzere Kamu Ortaklığı İdaresi'ne devredilmiş kuruluşlar için bir kapsama alma ve hazırlık işlemine gerek olmaksızın bunların kanun gereği devir tarihi itibariyle doğrudan özelleştirme programına alınmış sayıldığının anlaşıldığı kaydedildi.

Bu tür kuruluşların kanunun geçici 11. maddesi hükmüyle kapsama alındığı vurgulanan kararda, yalnızca 3 ay içinde bunlardan bazılarını hazırlık işlemlerine tabi tutma veya kapsamdan çıkarma konusunda Özelleştirme Yüksek Kuruluna bir takdir yetkisinin verildiği ifade edildi.

''İDARİ YARGININ GÖREV ALANI İÇİNDE DEĞİL''

Kararda, şöyle denildi: ''Bu itibarla yasanın yürürlüğünden itibaren 3 ay içinde kurulca kapsamdan çıkarılmamış bu tür bir kuruluşun özelleştirme kapsamında bulunmasının hukukiliğini tartışmak, kanun ile yaratılan bir hukuki durumun, dolayısıyla yasa hükmünün mevcudiyetinin tartışılmasını beraberinde getirir ki bunun da idari yargının görev alanı içinde olmayacağı açıktır.

4046 sayılı yasanın söz konusu geçici 11. maddesi gereği Petkim'in özelleştirme programına alınmış sayılması nedeniyle bu davada yargısal denetimin, Petkim'in yüzde 51 kamu hissesinin özelleştirmesinin satış yöntemiyle ve satışın blok satışla yapılmasına ilişkin ÖYK'nın özelleştirme yöntemine ilişkin bu tercihinin 4046 sayılı yasayla öngörülen özelleştirme amaç, ilke ve yöntemlerine uygun yapılıp yapılmadığına yönelik olması gerektiği kuşkusuzdur.''

Kararda, kanunun ''Stratejik Konu ve Kuruluşlar ile İmtiyazlı Hakların Belirlenmesi'' başlıklı 13. maddesinde, özelleştirme programına alınan kuruluşlarla ilgili ''stratejik sayılacak konu ve kuruluşları tespit etmeye, tekelleşmenin önlenmesi de dahil ekonomi ve güvenlik ile ilgili milli yararın korunması amacıyla tespit edilecek stratejik kuruluşlardaki kamu payının yüzde 50'nin altına düşmesi durumunda bu kuruluşların yetkili kurullarında alınacak kararlarda söz ve onay hakkı verecek imtiyazlı hisselerin miktarını ve bu paylara dayanarak devletin sahip olacağı imtiyazlı hakları belirlemeye, imtiyazlı hisselerin miktarını ve bunlarla ilgili imtiyazlı hakları değiştirmeye, stratejik konu ve kuruluş olarak tespit edilenlerin bu kapsamdan çıkarmaya...'' ÖYK'nın yetkili olduğunun belirtildiği kaydedildi.

DÜNYA ÖLÇEĞİNDE REKABET

Dava dosyası ile 11 Temmuz 2007 tarihli ara kararı ile istenen belge ve bilgilerin incelenmesinden, Petkim'in, Ana Sözleşmesinin 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre yeniden düzenlendiği ve şirket ana sözleşmesinde, ''İmtiyazlı Hisseye'' ait hakları etkileyecek değişikliklerin konulduğu belirtilen kararda, Petkim'in 22 fabrikadan kurulu bir petrokimya kompleksi olduğu, dünya ölçeğinde rekabete açık bulunan bu sektörde gelişmiş teknolojilerle ve optimum kapasitelerle üretim yapan, ucuz hammadde ve düşük üretim girdileri maliyeti avantajına sahip rakiplerle sürekli rekabet edebilmek gerektiği gibi konuların yer aldığı vurgulandı.

Kararda, sözleşmede ayrıca, ''Petkim'in son beş yılda yaptığı yatırımlara karşın iç pazar payının düşüşüne engel olamadığı, Türkiye'nin petrol ve doğalgaz kaynağından yoksunluğunun Petkim için temel kritik nokta olduğu ve Petkim'in yüksek maliyetli yapı denilen grup içinde faaliyet göstermek zorunda kaldığı, hammadde güvenilirliği ve yüksek riskli yatırım kararlarının alınması gibi konuların, Petkim'in ancak sektör deneyimi ve finansal yeterliği bulunan stratejik yatırımcılar eliyle geleceğe taşınabileceğini gösterdiği, blok satış suretiyle gerçekleşecek süreç sonunda, ertelenen yatırımların gerçekleştirilebileceği, bu sayede Petkim'in, küresel anlamda rekabetçi hale gelebileceği...'' gibi ifadelerin bulunduğu belirtildi.

Kararda, ''Petrokimya sektöründeki yeni gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan ve hızla artan şiddetli rekabetin yarattığı koşullara (teknoloji, üretim kapasitesi, hızlı karar alabilme, ham madde güvenilirliği ve maliyeti) Petkim'in uyum sağlayabilmesi ve temel ham madde olan naftanın tedarik sorununu çözebilmesi gerektiği, bunun da Petkim'in blok satış yöntemiyle, ham madde kaynaklarına sahip veya bu kaynaklara kolay erişebilen yatırımcılara ivedilikle satılmasını gerektirdiği gerekçeleriyle işlem tesis edildiği saptanmaktadır'' denildi.

''HUKUKA AYKIRILIK YOK''

Dairenin kararında 1990 ve 2005 yıllarında olmak üzere toplam yüzde 38.68 oranında hissesi halka arz yoluyla özelleştirilmiş olan Petkim'in kalan kamu hissesinin yüzde 51'inin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesinin, 4046 sayılı kanunda yer alan özelleştirme ilkelerine, ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak amacına uygun olduğu anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ifade edildi. Daire, bu nedenlerle ''yasal dayanağı bulunmayan'' davanın reddine karar verdi.

Davacı Petrol-İş'in bu kararı temyiz etme hakkı bulunuyor. Temyiz istemini Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu görüşecek.

KURUL, YÜRÜTMEYİ DURDURMUŞTU

Danıştay 13. Dairesi söz konusu davayla ilgili daha önce yürütmenin durdurulması istemini reddetmişti. Bu karara itiraz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, PETKİM'in yüzde 51 oranındaki kamu hissesinin, satış yöntemiyle özelleştirilmesine, satışın blok satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin 8 Şubat 2007 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararı ile kamu hissesinin blok satılmak suretiyle ihaleye çıkarılmasına ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) ''ihale oluru'' kararı ve ihale şartnamesinin yürütmesini durdurmuştu.

Kurulun gerekçesinde, bütün idari işlemlerin kamu yararı maksadını taşıması gerektiğinin tartışmasız olduğu belirtilerek, ''İdari işlem tesis ederken kişisel, siyasal, üçüncü kişilere yarar sağlama amacı gütmemeli, mali çıkar sağlama amacıyla yetki saptırma içinde bulunmamalı. Petrokimya ürünlerine olan talebin sürekli arttığı ülkemizde, yapılan yatırımlarla üretim kapasitesi artan ve kar eden büyük bir petrokimya kompleksi olan Petkim'in yüzde 51 oranındaki kamu hissesinin özelleştirmesinde üstün kamu yararı bulunmamıştır'' tespitine yer verilmişti.

(AA)