IMF'nin İslami bankacılık ilgisi

Uluslararası Para Fonu (IMF) uzmanları tarafından hazırlanan bir Çalışma Raporu'nda "finansal açıdan" küçük İslami bankaların küçük ticari bankalardan, büyük ticari bankaların büyük İslami bankalardan, küçük İslami bankaların büyük İslami bankalardan daha güçlü olabilecekleri iddia edildi.

IMF uzmanlarının her yıl değişik ekonomik konularda hazırladıkları Çalışma Raporlarından biri de "İslami Bankalar ve Mali İstikrar: Deneysel Analiz" başlığını taşıdı. IMF için herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayan raporda İslami bankaların mali istikrar üzerindeki etkileri incelendi. Raporun sonuç bölümünde "finansal açıdan" küçük İslami bankaların küçük ticari bankalardan, büyük ticari bankaların büyük İslami bankalardan, küçük İslami bankaların büyük İslami bankalardan daha güçlü olabilecekleri tartışması ortaya atıldı.

"Küçük ölçekteki İslami bankalardaki görülen yüksek istikrar durumuyla büyük İslami bankalarda istikrarın görece düşük olması özellikle ilgi çekicidir" denilen çalışmada bu sonuçların İslami bankalar büyüdükçe kredi riski denetiminin karmaşık hale gelmesinden kaynaklandığı öne sürüldü. Çalışma Raporu'nda özetle şu konulara değinildi:

"Bu tip kuruluşların kredi risk yönetimi standardizasyonları üzerindeki sınırlılıklar göz önüne alınırsa, bankacılık işlemlerinin ölçüleri büyürken, farklı kar-zarar anlaşmalarının denetimi hızla çok daha karmaşık hale gelmekte, ekonomideki 'ters seçim' ilkesi gereğince (cazip kredi koşullarına kötü müşteriler çıkması gibi) sorunlar ortaya çıkmaktadır. Gerçekleşebilecek bir başka olasılık ise, büyük bankalar daha fazla 'Kar-Zarar Paylaşımı' türü işler yaparken, küçük bankaların düşük riskli yatırımlara ve harç gelirleri üzerinde yoğunlaşmalarıdır."

BÜYÜDÜKÇE DİKKATLERİ ARTMALI

Araştırmacı Donsyah Yudistira tarafından Malezya bankaları üzerinde yapılan bir araştırmaya da yer verilen Çalışma Raporu'nda, sonuçların büyük ve küçük İslami bankalar arasında ilginç farklılıklar ortaya koyduğu kaydedildi. Karşılaştırmada, küçük İslami bankaların "verimliliği artırmak amacıyla" birleşme ihtiyacı hissettikleri belirtilerek, "Bulgularımıza göre bu verimliliğin semeresini almak için gerekli dikkatin gösterilmesi, daha büyük İslami bankalar için fazla olan risklerin de makul olması gerekir" denildi.

Çalışma Raporu'nda İslami bankaların ülkenin mali sistemindeki diğer bankalar üzerindeki etkisinin de sınandığı belirtilirken, burada kayda değer bir etkinin bulunmadığı bildirildi.

İSLAMİ BANKACILIK DAHA FAZLA ARAŞTIRILMALI

Raporda İslami bankacılık alanında ortaya konulan bilgilerin "hazırlık" niteliği taşıdığı bu alanda tam deneyimli İslami bankalar üzerinde odaklanıldığı, İslami şubeleri olan ticari bankalarla ya da İslami "vitrini" bulunan bankaların ele alınmadığı kaydedildi.

Veri sınırlılığı yüzünden, Kar-Zarar Paylaşımı ve diğer yatırımlar arasındaki farklar gibi, İslami nitelikli mali sözleşmelerin tüm yönleriyle ele alınamadığı da belirtilen Çalışma Raporu'nda İslami bankacılık alanında, daha iyi ve ileri araştırmalar için geniş alan bulunduğu bildirildi. Çalışmaların daha fazla veri, ülke ve bankayı kapsayacak şekilde genişletilebileceği, tümüyle İslami bankacılık uygulayan kurumlar dışında bu alanda branşları bulunan kuruluşların da istikrar durumlarının incelenebileceği ifade edildi.

"HARAMA YATIRIM YAPMIYORLAR"

Raporda, "Amana, bay muaccel, bay salam, sukuku icara, istisna, cuala, kifala, mudaraba, murabaha, muşaraka, kardassana" gibi İslami bankacılık terimleri açıklandı. Bu kuruluşlarda parasal işlemlerin Şeriata uygun yapıldığı, tefeciliğin, para toplama ve ödemede faizin bulunmadığı, bunun yerine kar zarar ortaklık anlaşmalarının, mal ve hizmetlerin satış ya da ikinci el satışlarının sözleşmelerin temelini oluşturduğu kaydedildi. Çalışma raporunda, "İslami yasalar aynı zamanda (kumarın bir biçimi olarak görülen) finansal risk içinde ticareti, haram olarak addedilen alkol ya da domuz eti pazarlanması gibi işlere yatırımı da yasaklamaktadır" denildi.

(ANKA)