Uçak kazası ve şirket değiştiren pilotlar

Geçtiğimiz cuma günü meydana gelen uçak kazası sonrasında medyada yer alan haberleri iki başlık altında toplamak gerekiyor. 1) Kaza hakkında yapılan yorum ve haberler. 2) Kaza nedeniyle Türk sivil havacılığını her yönüyle irdeleyen haber ve yorumlar.
Dünyanın her tarafında da durum bundan farksız değil. Yani Amerika'da uçak düşünce haber ve yorum yapmak için kara kutuların deşifresi beklenmiyor. Sektörün devlet ve özel tarafında yer alan yetkililerine düşen görev, bu haberlerin önünü kesmek yerine eleştirilerde doğruluk payı olanları dikkate alıp söktürün disipline edilmesini sağlamaktır.
Düşen uçakla birlikte sık şirket değiştiren, bir yılda göçebe gibi 23 şirkette uçan pilotlar da gündeme geldi. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), 'pilotlar tecrübeli' diyerek konuyu tartışmak istemedi. Özellikle Pegasus, Onur, Atlasjet gibi pilot disiplinine ciddi anlamda önem veren şirketler ise 6 ayda bir yapılması gereken simülatör eğitimlerinde, başarısız olan kaptan pilotlarla yolunu ayırıyor. Ancak, bu yol ayırma, SHGM'ye rapor edilerek, 'Bu pilot başarısız olmuştur' şeklinde yapılmıyor. Pilota, simülatördeki eğitimi sonrası "Seninle bu şartlarda çalışamayız" deniyor. Başarısız pilot da gidip başka bir havayolunda uçmaya başlıyor. Bu sebeple çalıştığı şirketten istifa eden yaklaşık 40 civarında pilot olduğunu hesap ettik. Bu tablodan Onur, Pegasus ve Atlasjet gibi şirketlerin üzerine alınması gereken bir şey yok. Zaten birçok pilotu beğenmeyerek, uçuş güvenliği için eleyen bu şirketler.
Ancak, simülatör eğitimlerinde başarısız olanlar hakkında SHGM bir bilgi havuzu bulunmuyor. Özetle işin bu tarafında bir eksiklik var. Çünkü, pilotlar yaşlarına göre 6 ayda ya da yılda bir sağlık kontrolünden geçmek zorunda. Ciddi bir sağlık durumu ortaya çıkınca bu raporlar SHGM'ye gönderiliyor. Ancak simülatördeki başarısızlıklar, nedense aynı şekilde rapor edilmiyor.
Şimdi Türkiye'de 4500 civarında SHGM'den lisanslı pilot var. Yaklaşık 40 civarında pilot, simülatördeki başarısızlığı sebebiyle sektörün büyük havayollarından ya da kokpit disiplini uygulayan şirketlerden ayrılarak çeşitli şirketlerde uçuyor. Bu rakam nerden çıktı diyenler, son iki yılda çalıştığı şirketten istifa ederek başka şirketler çalışmaya başlayan pilotları sayabilirler. Ayrıca 40 rakamı sahip olduğumuz pilot sayısı içinde düşük bir oran sayılır.
Herhangi bir hava aracı kazası hakkında kesin bilgiye kısa sürede ulaşmak mümkün değil. Türkiye Özel Sektör Havacılık işletmeleri Derneği (TÖSHİD), pilotlar ve SHGM gibi kaza taraf olan yetkilerinin açıkladığı gibi sadece uçuşla ilgili bilgileri kayıt altına alan kara kutuların (CVR ve FDR) deşifresiyle de kazanın sebepleri ortaya çıkmıyor. Kara kutular bir nevi zaman kazanmak ve olayın gündemden düşürülmesi için can simidi olarak kullanılıyor. Çünkü kara kutular bir yol gösterici konumda. Kaza mahallindeki araştırmalar, toplanan deliller, dış etkenler, kokpit disiplini gibi hususlarla birlikte kara kutu deşifreleriyle kaza raporu yazılıyor. Yani medyada çıkan haberler, görgü şahitleri de kazanın aydınlatılmasında bir işaret olarak kullanılabiliyor. Ancak, TÖSHİD yetkilileri simülatör eğitiminde başarısız olanların raporunu rahatlıkla tutabilir, bu konumda kaç pilot olduğu yönünde bizi bilgilendirebilirler.