|
 |
|
  Çiftçi buğdayını cebinde taşıyacak
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), tarım ürünlerinin modern şekilde korunup depolanması amacıyla, 2 milyon ton lisanslı depo yapılması için ilk adımı gelecek hafta atıyor.
Ofis, 150 bin tonu fındık için olmak üzere 2 milyon ton lisanslı depo kiralamak üzere, gelecek hafta ihaleye çıkacak. TMO Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, yaptığı açıklamada, şimdiden 700 bin ton kapasiteli depo yatırımı için yurtiçinden teklif olduğunu bildirdi. Kemaloğlu, yurt dışından da Hollanda merkezli bir konsorsiyumun, banka destekli olarak, Türkiye'de lisanslı depo kurup işletme için teklifte bulunduğunu açıkladı.
Çoğunluk hissesine TMO ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) sahip olacağı lisanslı depoculuk şirketinin kurulması konusunda çalışmaların da sürdüğünü kaydeden Kemaloğlu, 30-50 milyon YTL sermayeli şirkete ayni sermaye olmak üzere TMO'nun 65 bin ton kapasiteli silolarını vereceğini belirtti.
Kemaloğlu, şirkete iştirak konusunda Yüksek Planlama Kurulunun (YPK) onayını beklediklerini ve kuruluş işlemlerinin de Mayıs'ta tamamlanmasını öngördüklerini söyledi.
TMO, TOBB, UMAT, Gümrük ve Turizm Şirketi'nin ortaklığı ile kurulacak şirket faaliyete geçince, TMO'nun, lisanslı depo kiralamak için açacağı ihalelere girecek.
İsmail Kemaloğlu'nun verdiği bilgiye göre, TMO, gelecek hafta, depo ihtiyacı olan yerleri ve depo kapasitelerin açıklayacak. Firmalar, ihalede, kiralayacakları depo kapasitesini ve kira ücretini, depoyu ne kadar sürede teslim edeceğini teklif edecek. Ofis, en uygun kira ücretini teklif eden firma ile anlaşacak. Firma, depo yatırımını tamamen kendi finansmanı ile yapacak. Ancak, TMO'nun kiralama garantisini dikkate alarak, bankalar, yatırımcıya uygun şartlarda kredi kullandıracak.
Diğer taraftan Maliye Bakanlığı ile de görüştüklerini bildiren TMO Genel Müdürü Kemaloğlu, yatırımcının hazine arazisi talep etmesi halinde tahsis konusunda kolaylık sağlanabileceğini belirtti. Ayrıca, depo yapılacak alanlarda TMO'nun atıl arazisi varsa, bunun da yatırımcıya uygun şartlarda kullandırılması için görüşmeler yapılacak. Depo yapımları nedeniyle, 2 yılda 300 milyon YTL'lik yatırım gerçekleştirileceği öngörülüyor.
ÖNCELİK FINDIK DEPOLARINDA
TMO; 2 yıl içinde, 150 bin tonu fındık için olmak üzere 2 milyon ton lisanslı depoculuk kapasitesi yaratılmasını öngörüyor. Hububat depolarının bu hasat dönemine yetiştirilmesi mümkün olmadığı için, öncelik fındığa veriliyor.
Geçen yıl 160 bin ton fındık alan Ofis, bu sezon için Ordu'da 40 bin ton, Giresun ve Samsun'da 30'ar bin ton, Trabzon ve Sakarya'da 20'şer bin ton, Düzce'de 10 bin ton kapasiteli olmak üzere, toplam 150 bin ton kapasiteli lisanslı depo kiralamayı öngörüyor. Buralarda depo yaptırıp kiralamak isteyen yatırımcılar ihaleye girecek ve TMO, en uygun kiralama teklifini veren yatırımcı ile anlaşacak. Sezona yetişmesi için, depoların 6-7 ayda teslimi gerekiyor.
DEPOLAR, ÜRETİCİYE BEDELSİZ, TÜCCAR-SANAYİCİYE MALİYETİNE
Kemaloğlu'nun verdiği bilgiye göre, TMO, lisanslı depo yatırımcılarına, 5 yıl tam kapasiteli, 2 yılı da yüzde 50 kapasiteli olmak üzere 7 yıl kiralama garantisi verecek.
Kiralanan depo, şimdiye kadar olduğu gibi çiftçiye ücretsiz, tüccar ve sanayiciye maliyetine bir bedel karşılığı kullandırılacak. Alım sezonunu hasat mevsimi dışına yaymak isteyen TMO, bu amaçla emanete alım uygulaması kapsamında depolarını çiftçilere ücretsiz kullandırıyor. Geçen yıl bu kapsamda 300 bin ton hububat emanete bırakılırken, çiftçi, yıl içindeki fiyat artışlarından yararlanma imkanı bulmuştu.
Çiftçinin hasattan hemen sonra ürünün piyasaya indirmesi nedeniyle hem alımda hem de depolamada önemli sorunlar yaşadıklarını hatırlatan TMO Genel Müdürü Kemaloğlu, ''Alım ve depolamada yaşanan sorunlar nedeniyle, depo kirası ödemeye razıyım. Alım kampanyasını uzatınca, zaten ben, kiraya ödediğim paradan daha fazla kar elde etmiş oluyorum'' dedi.
Depoları çiftçiye ücretsiz kullandırmakla birlikte, TMO'nun üreticiden örgütlenmesine yönelik bazı şeyler isteyeceğini ve bunu destekleyeceğini anlatan Kemaloğlu, böylece, hem üretimde standardizasyon hem de örgütlü bir arz yaratmayı hedeflediklerini kaydetti.
Türkiye'de 100 çeşit buğday üretildiğini bu nedenle depoya konacak buğdayda standardı sağlamanın zor olduğuna işaret eden Kemaloğlu, üretici örgütlenmesi ve yönlendirilmesi ile standart üretimi de sağlamayı öngördüklerini söyledi.
DEPOLAR, TARIM ÜRÜNÜ BANKASI OLACAK
Depoların faaliyete geçmesi ile günlük depolama kapasitesi fındıkta ve hububatta 10 kat artacak. Ürünlerin hasat döneminde hemen piyasaya inmesi önlenecek.
TMO Genel Müdürü Kemaloğlu, lisanslı depoları, ''tarımın barajı, bankası'' gibi düşündüklerinin belirtirken, ''Böylece ihtiyaç olunca bankadan ürün çekilecek. Hasat döneminde piyasayı ürün basmayacak, fiyatlar düşmeyecek'' dedi.
Projenin gerçekleşmesi ile müdahale alımları ilk kez özel sektör tarafından yapılabileceği için TMO'nun finasman yükü, alım miktarı da azalacak. TMO'nun, ürünün özel sektör tarafından depolanması nedeniyle 40 milyon YTL tasarruf sağlayacağı, ayrıca TMO'nun kent merkezindeki silo ve arazilerinin satışından da 150 milyon YTL gelir elde edileceği hesaplanıyor.
BORSAYA, KAMYON DEĞİL MAKBUZ SENEDİ GELECEK
Lisanslı depoculuk sistemi işlemeye başlayınca, makbuz senedine dayalı piyasa işlemlerinin de artması öngörülüyor.
Sistem devreye girince, çiftçi, ürününü depoya koyup, ürüne dayalı değerli kağıtları borsada satabilecek. Yani, çiftçi ürününü artık ''cebinde taşıyıp'', satabilecek. Borsalara, kamyon, traktör değil, makbuz senetleri gelecek.Çiftçi makbuz senetlerine dayalı olarak kredi de alabilecek.
Türkiye'de halen, 8,5 milyon tonu özel sektöre, 4,6 milyon tonu TMO'ya ait toplam 13,1 milyon ton hububat depo kapasitesi var. Ancak yıllık ortalama 20 milyon tonu buğday olmak üzere, 35 milyon tonun üzerinde hububat üretimi dikkate alınırsa en az 10-12 milyon ton depo açığı bulunuyor.
TMO; 4,5 milyon tonluk depo kapasitesinin bir kısmını ömrünü doldurması ve üretim bölgelerinin dışında kalması nedeniyle kullanamıyor. 1,5 milyon tonluk depo kapasitesi de şehir içlerinde kaldığı için yakında kullanılamaz hale gelecek. Alınan ürünün yüzde 40'ı toprak altında depolanıyor.AB'ye uyum sürecinde hububat piyasalarının pazarlama altyapısının iyileştirilmesi ve altyapısının tamamlanması gerekiyor.
NERELERDE DEPO YAPTIRILACAK
TMO, illerin üretim miktarı ve şimdiye kadar gerçekleştirilen alımlara göre depo konusunda 88 ihtiyaç noktası belirledi. Buralarda bin 670 tonu çelik silo, 180 bin tonu yatay depo olmak üzere bir milyon 850 bin ton hububat deposu kiralayacak.
Depoların kurulması için TMO ihale açacak. TMO'nun belirlediği yerlerde, istenilen kapasitenin üstünde depo yapılabilecek, ancak TMO ihtiyacı kadar olan miktar kadar kiralama garantisi verecek. Kira sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren her yıl, üretici fiyatları endeksi (ÜFE) oranında kira artışı yapılacak.
Depoların 260 bin tonluk bölümünde mısır kurutma cihazı, tüm depolarda protein analiz cihazı, otomatik numune alma cihazı, elektronik araç baskülü, çeltik depolarında ise otomatik çuvallama cihazları bulunacak. Tüm depolar, kapalı devre kamera sistemi ile tek noktadan kontrol edilecek.
İlk aşamada, Konya'da toplam 320 bin ton kapasiteli 13, Ankara'da 150 bin ton kapasiteli 6, Yozgat'ta 130 bin ton kapasiteli 5, Edirne'de 100 bin ton kapasiteli 5, Adana'da 90 bin ton kapasiteli 4, Kırşehir'de 90 bin ton kapasiteli 3 lisanslı depo yaptırılması planlanıyor. Aynı şekilde, Diyarbakır ve Kırıkkale'de 80'er bin tonluk, Eskişehir ve Kırklareli'de 70'er bin tonluk, Çorum, Gaziantep ve Tekirdağ'da 60'ar bin tonluk, Kayseri ve Sivas'ta 50'şer bin tonluk, Çankırı ve Mardin'de 40'ar bin tonluk, Çanakkale, Hatay, Kahramanmaraş, Aksaray ve Karaman'da 30'ar bin tonluk, Adıyaman, Batman ve Siirt'te 20'şen bin tonluk, Afyon, Aydın, Balıkesir, Bitlis, Elazığ, Kütahya, Samsun, Tokat, Şanlıurfa, Iğdır'da 10'ar bin tonluk lisanslı depo yapımı için ihale açılacak.
Uygulama ile ürün standart depolarda korunacak, nakliye masrafları da en aza inecek. Sanayici, standartlara uygun hammaddeyi yıl boyunca bulma imkanına kavuşacak. Hububat alternatif yatırım aracı haline gelecek
(AA)
|
