|
Beş yılda 112 milyar dolar geldi, devamı iki gelişmeye bağlı
27 Şubat'ta şiddetli ve yaygın biçimde başlayan küresel dalgalanma son günlerde yerini toparlanmaya bıraktı. Ancak 3-5 günlük iyi gidiş bu dalgalanmanın atlatıldığı anlamına gelmeyebilir.
Çünkü dalgalanmaya yol açtığını kabul ettiğimiz nedenlerde henüz bir netleşme ve düzelme yok. Neydi bu nedenler?
- Düşük faizli Japon Yeni'yle yapılan boçlanmaların, Japonya'da faizlerin artırılma ve para biriminin değerlenmesine bağlı olarak, kapatılma eğilimi.
- Çin'de spekülatif borsa kazançlarının vergilendirilmesine yönelik çalışmalar.
- ABD ekonomisinde resesyon ihtimali.
- Geçiş dönemi - Bu üç neden henüz ortadan kalkmadı. Japon Yeni'nin değerlenmeyeceği garanti değil. Çin geri adım atmış değil. Şimdiye kadar açıklanan veriler de ABD ekonomisinin resesyondan kurtulduğunu göstermiyor. Gerçi olumsuz yönde gelişmeler de yok. Piyasalar ilk günlerdeki sert düşüşleri son günlerdeki yükselişlerle kısmen töprülediler. Ancak bu pozitif piyasa trendine geri dönüldüğü anlamına gelmez. Biraz daha veri açıklanmasına ve merkez bankalarının yol göstericiliğe ihtiyaç var. Belli bir geçiş döneminin ardından piyasaların yeni yönü ortaya çıkabilir. Bu yön pozitif tarafa olabileceği gibi negatif de olabilir.
- Geçmişle olan fark - Küresel piyasaların alacağı yöne bağlı olarak Türkiye piyasaları ve ekonomisi de kendi yönünü belirleyecek. Gerçi bu süreçte çifte seçimin etkisi de yaşanacak. Ancak bu etki, küresel etkinin olumsuzluğunu biraz daha artırabilir veya olumlu etkisini biraz daha azaltabilir. Türkiye'nin küresel eğilimlerden ayrılması için, siyasi ve ekonomik açıdan dramatik bir yıkım yaşaması gerekiyor.
Yukarıdaki tablo, sermaye hareketlerinde kriz öncesi beş yılın, 2001'in ve kriz sonrası beş yılın toplamını veriyor. 2002-2007 Ocak arasında hem küresel piyasalarda likiditenin bol ve risk alma iştahının yüksek hem de Türkiye'de siyasi ve ekonomik istikrarın olduğu bir dönem. Bu beş yılda 81.6 milyar dolarlık cari açık verilmesine karşılık Türkiye'ye gelen toplam sermaye 111.9 milyar dolara varmış. 7.2 milyar dolar da net hata noksan kalemiyle gelmiş. Cari açık finanse edildiği gibi 37.6 milyar doları rezerv artışı gerçekleşmiş.
- Büyümeyi finanse etti - Gelen paranın 37.3 milyar doları doğrudan yatırımla, 8.7 milyarı hisse senedi, 34.9 milyarı borçlanma senetlerine yatırım yoluyla gelmiş. Bankalar 21.8 milyar dolar, banka dışı kesim 49 milyar dolar borçlanmış. İş yapmak için, işler iyi olduğu için, geleceğe güvendikleri için, bu borçlanmaya gitmişler. Aynı şekilde yabancılar da Türkiye güvendiklerinden dolayı bu boçları vermişler, yatırımları yapmışlar. 2002'den itibaren başlayan yüksek büyüme kesintisiz bir şekilde bu nedenle sürüyor. Türkiye'deki büyümenin ardında yatan iki temel nedenden biri, belki de en önemlisinin dışarıdaki olumlu konjonktür
- Dışarısının önemi ne? - Şimdi dünya likiditesi daralır ve bunun bir sonucu olarak Türkiye'ye gelen para azalırsa veya yurtiçi gelişmelerden dolayı bu kaynak girişi azalır ya da dünya piyasalarından kopuş gerçekleşirse, yukarıda yer alan tablodaki 1996-2000 dönemi ekonomik performansına geri dönmeyiz. Ama 2002-2007 arasındaki parlak sonuçların yaratıldığı dönemi de sürdüremeyiz. Hem finansal piyasalar hem de büyüme açısından vasat bir döneme mahkum olabiliriz. Küresel piyasaların nereye doğru gideceğinin ve yaklaşmakta olan çifte seçimin Türkiye açısından böyle bir önemi var.
- Sonuç - "Fazla ileriye bakmak hatadır. Kader zincirinin halkalarıyla ancak birer birer başa çıkabiliriz" William Churchill
|
