  |
|
CHP oturuma katılmazsa Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılabilir mi?
Cumhurbaşkanı seçimiyle ilgili tartışmalar yeniden alevlendi. AKP iktidarının milletvekili sayısının 367'nin altında olması ve ilk oylamaya diğer partilere mensup milletvekilleri ile bağımsızların katılmaması halinde AKP'nin tek başına Cumhurbaşkanı seçemeyeceği öne sürülüyor.
Peki bu görüş doğru mu? Bana göre hayır.
Anayasa'nın toplantı ve karar yeter sayısı başlıklı 96. maddesinin 1. fıkrasında, "Anayasa'da, başkaca bir hüküm yoksa, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz" deniliyor. Anayasamızın diğer maddeleri incelendiğinde, toplantı yeter sayısıyla ilgili bu hükmün dışında başka bir hüküm bulunmamaktadır. Her konuyla ilgili farklı toplantı yeter sayısı öngörmek mümkün değildir. Toplantı yeter sayısı bu hükme göre 184, karar yeter sayısı ise 139'dur.
Karar yeter sayısı
Anayasa'da 96'ncı maddenin dışında karar yeter sayısı ile ilgili 84, 87, 94, 99, 100, l02, 105, 111 ve 175. maddeler de düzenlenmiştir. İleri sürülen görüşe göre Anayasa'nın bu maddelerinde öngörülen karar yeter sayısına göre toplantı yeter sayısını uygulamak gerekir. Böyle bir görüş hâkim olsaydı, Anayasa'da toplantı yeter sayısı bir kural olarak yer almaz, karar yeter sayısı ne ise toplantı yeter sayısı da o olurdu.
Anayasa'nın 102. maddesinin birinci fıkrasında "Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu (367) ile ve gizli oyla seçilir. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır. Müteakip fıkralarda seçimin ne zaman başlayacağı, bitirileceği ve üçte iki çoğunluk (367) sağlanamadığı takdirde nasıl bir yöntem uygulanacağı düzenlenmiştir .
Anayasa'nın 102. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan "Yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki (367) çoğunluk oyu sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir", ilk iki oylamaya katılan herhangi bir adayın 367 oy alamaması halinde, "Üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur" hükmüne uygun düşüyor. Her iki oylamada adaylardan hiçbiri 367 oy alamadığı takdirde üçüncü oylamaya geçileceği Anayasa hükmü gereğidir. Birinci oylamada 367 oy sağlanamazsa ikinci oylamaya geçilemeyeceği savı Anayasa'nın bu hükmüne uygun düşmemektedir.
Birinci oylamada en az 367 veya üzerindeki TBMM üyesinin katılmadığının anlaşılması halinde, ikinci oylamaya geçilemeyeceği savı, Cumhurbaşkanlığı seçimine katılan adayların tümünün aldığı oy sayısının toplamı 367'nin altında çıkması sonucuna bağlanmıştır. Bu düşünce kabul edildiği takdirde ikinci oylamada bütün adayların toplam olarak 367 oy alması halinde dahi Anayasa'nın "oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki (367) çoğunluk oyu sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir" kuralını işletmek mümkün olmayacaktır. Çünkü üçte iki çoğunluk sağlanmış olduğu için üçüncü oylamaya geçilemeyecektir.
Üçte bir birleşimi açar
TBMM İçtüzüğü'ne göre yoklama, başkan birleşimi açtıktan sonra tereddüde düşerse yapılır. İçtüzük 57. maddenin son fıkrasına göre yoklama yapılmış olsa bile üye tamsayısının en az üçte biri mevcutsa (184 üye) birleşime devam edilmektedir . İçtüzük'te de bu sayının dışında başka bir toplantı nisabı öngörülmemektedir.
Özal 31.10.1989 tarihli 24'üncü birleşimde, Demirel 16.5.1993 tarihli 103'üncü birleşimde, Sezer ise 5.5.2000 tarihli 90'ıncı birleşimde seçildikleri oturumlarda da Genel Kurul'u yöneten başkanlar yoklama yapmamışlar ve İçtüzüğün 57. maddesinin kendilerine tanıdığı takdir haklarını kullanarak "toplantı yeter sayısı vardır. Gündeme geçiyoruz" demişlerdir.
Cumhurbaşkanlığı seçimi için yapılacak ilk oylamadaki birleşim açıldıktan sonra, yoklama yapılarak 367 üye mevcut değilse oylamanın yapılamayacağı ve birleşimin kapanması gerektiğini savunanların savı kanımca hukuken tutarlı bir yaklaşım değildir. Böyle bir uygulama İçtüzük ihdası niteliğinde bir karardır.
Takvim nasıl işleyecek?
Cumhurbaşkanı Sezer 5 Mayıs'ta seçilmiş, ancak TBMM'de and içme töreni 16 Mayıs olduğu için görev süresi 16.5.2007'de dolmaktadır. Dolayısıyla seçim sürecinin 16 Nisan 2007 Pazartesi günü başlaması ve 25 Nisan 2007 Çarşamba saat 24.00'e kadar adayların Meclis Başkanlık Divanı'na bildirilmesi gerekmektedir. Müteakip 20 gün içinde de Genel Kurul'da oylamalar yapılarak sonuca gidilmelidir. konuya bunun dışında yorum getirmek Anayasa ve içtüzüğü zorlamak olacaktır.
|
