SMS: AY yaz boşluk bırak mesajını yaz 4122'ye gönder
Ekonomi durmuş cari açık durmamış
Dün açıklanan büyüme rakamları beklentilerin bir hayli altında geldi. Yüzde 4.8'lik piyasa tahminine rağmen yılın üçüncü çeyreğinde GSMH artışı yüzde 3 oldu. Ekonomideki bu sert yavaşlama Merkez Bankası'nın tahminlerinin de çok ötesine taştı. Banka'nın beklentisi ekonomide kısmi bir yavaşlamanın başladığı yönündeydi.
Büyümenedendüştü Büyümenin hız kesmesine belli bazı nedenler gösterilebilir. * Geçen yılın aynı dönemindeki büyümenin yüzde 8 olmasının bu yılki üçüncü çeyrek milli gelir artışını sınırlaması gayet normal. * Mayıs-haziran ayındaki dalgalanmada kurların ve faizlerin yükselmesinin tüketimi azaltması mümkün. Zaten faiz artırmadaki amaçlardan biri de buydu. Ama bunun oranı nihai tüketim harcamalarında ikinci çeyrekte yüzde 10.4 düzeyinden üçüncü çeyrekte yüzde 1.3'e inmek mi olmalıydı? Özellikle yarı dayanıklı tüketim malları harcamasının ikinci çeyrekte yüzde 16.5 artıştan üçüncü çeyrekte yüzde 8.9 eksiye geçmesi dikkat çekici. * Bu ölçüde düşük büyüme ortaya çıkmasına karşılık, sanayininbüyümesiyüzde6.4ilebeklentilerdahilinde.Acababuüretimneoldu?Pazarlanmadımı,taşınmadımı,kiticarettebüyümeyüzde3.7'dekalmış,ulaştırma-haberleşmekalemisadeceyüzde0.9büyümüş. * İnşaat sanayi büyümenin öncüsü olmaya devam ediyor. Geçen çeyrekte yüzde 14.7 artışı üçüncü çeyrekte yüzde 20'lik büyüme izlemiş. Buradan da inşaat yan sanayi ile ilgili sektörlerin üretim artışının sanayi üretimini yukarı çektiği söylenebilir. * Üçüncü çeyrekte tarım sektörü yüzde 2 küçülmüş. Üstelik bu dönem tarımın milli gelir içindeki payı yüzde 19.4 ile en yüksek düzeyde. * Tüketimdeki dramatik düşüşe karşılık inşaat yatırımları, devlet yatırımları ve özel yatırımlar sürüyor. Özel sektör yatırımlarındaki artış yüzde 13 düzeyinde.
Hızkesmeninetkisi Sanayi üretimi devam etmiş, ama tüketim artmamış. Buna karşılık stoğa da ilave yok. Üstelik stokta eksilme var. Geleceğe güvensizlikten dolayı stokta bir eksilme varsa, yatırımlar niye devam ediyor. Yok satışlar iyiyse tüketim niye kötü? İlk bakışta ortada çelişkili veya açıklanması gereken bir durum görünüyor. Belki rakamlar daha sonra revize edilir. Büyümeninhızkesmesininönümüzdekidönemeilişkinbazısonuçlaryaratmasıbeklenebilir. Bunlardan biri enflasyon açısından umut vermesi olabilir. Enflasyonlamücadeledeiçtüketimiyavaşlatmayıbaşardık. Ancak enflasyon hâlâ yüksek. Dolayısıyla büyüme rakamları ile enflasyon arasında da belli bir çelişkiden söz etmek mümkün.
Cariaçıkpatlaması Büyümenin sanılandan düşük çıkması cari açık için düşündürücü olabilir. Çünkü yılın üçüncü çeyreğinde büyümenin sert bir şekilde düşüş göstermesine karşılık cari açık coştukça coştu. Cari açık yıllık bazda haziran sonunda 19.139 milyon dolarken eylül sonunda 25.334 milyon dolara yükseldi. Üçüncü çeyrekte yüzde 3'lük büyümeye rağmen 6 milyar 159 milyon dolarlık cari açık verildi. Dün açıklanan ekim ayı verileri de 2.476 milyon dolar çıkarak cari açığı 10 ayda 28.021 milyon dolara yükseltti. Yani ekonomidurmuş,cariaçıkdurmamışgibibirdurumortayaçıkıyor. Neden acaba?
Budaçözmeyecekse Yatırımların devam etmesi, cari açığın nedenlerinden biri olarak gösterilebilir. Tabii ara malı ithalatını azaltamamak ya da giderek daha yüksek oranda ara malı ithalatına yönelme de söz konusu. Böyle bir eğilim var. Ama aynı zamanda sanayi üretimi devam ediyor. Bu durumda büyüme rakamları, büyüme ile cari açık arasında ilişkileri kurmak zorlaşıyor. Büyümenindüşüyorolmasıdurumundadahicariaçığınyükselmesi,Türkiyeekonomisiiçinenistenmeyensonuçlardanbiri. Büyüme hızının düşmesi de cari açığı kontrol altına almayacaksa, başka ne alacak?
Sonuç "Birkararalmakzorundaolduğunuzdakararalmazsınız,birkararvermişolursunuz"WilliamJames
