|
|
 |
 |
 |
|
 |
|
  Mernis skandalı
İçişleri ve TÜİK Mernis'teki kayıtların % 25'inin hatalı olduğu iddilarını reddederken, müfettiş raporu hataları tek tek ortaya koyuyor.
22 yıllık e-Devlet projesi MERNİS bünyesinde bulunan 130 milyon kaydın yüzde 25'inin hatalı olduğu söyleniyor.
Türkiye'nin kamu işlemlerinin internet üzerinden yapılmasını sağlamaya yönelik prestij projesi MERNİS (Merkezi Nüfus İşletim Sistemi) zor günler geçiriyor.
İŞTE MÜFETTİŞLERİN RAPORU
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nde MERNİS sisteminin hata vermesi üzerine devreye giren müfettişler heyeti, 19 Eylül 2004'te başladıkları denetim sonrasında sistemdeki hataları tek tek belirledi.
SADECE
İLÇELERDE 70 BİNİN ÜZERİNDE HATALI KAYIT
Bakanlığa 1 Kasım 2004'te sistemin düzeltilebilmesi için yapılması gerekenleri açıklayan müfettişler, sadece ilçelerden çıkan 70 binin üzerindeki hatalı ve mükerrer kaydın düzeltilmesini de ilçe nüfus müdürlüklerinden talep etti.
TC Kimlik numaralarının sürekli olarak hata vermesinden dolayı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nde 2004 yılının sonunda bir İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı'nın talebiyle bir komisyon kuruldu. Başkanlığını Şube Müdürü Latif Memiş'in yaptığı komisyonda Şube Müdürleri Hakan Sakallı, Yılmaz Atasoy, Çözümleyici Döner Tetik ve Şef Aysel Yücel yaklaşık 20 gün Mernis sistemini inceleyerek, "T.C Kimlik Numaralarındaki Hataların Tespiti ve Düzeltilmesine Dair Rapor"u 1 Kasım 2004 yılında İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu'na verdiler.
Amacı, "iller itibarıyla tüm hata listesinin çıkarılması, hata listelerinin içeriğinin incelenmesi ve hataların kaynaklarının tespitinin yapılması, ön inceleme yapıldıktan sonra programın bakımını üstlenen şirtten yardım alınması, hataların kaynağının tespitinden sonra hataların düzeltilmesine yönelik esasların belirlenmesi, hataların kaynağının tespitinden sonra yeniden hata yapılmasını engellenmesi için gerekli tedbirlerin tespit edilmesi" olarak belirlenen komisyonun "örnekleme metoduyla" yani "zaman zaman sistemin bazı bölümlerinden çekip çıkardığı hatalara göre" yaptığı incelemede şu korkunç sonuçlara vardı. İşte MERNİS'in "web tabanlı olarak yeniden yapılandırılmasına" neden olan rapordan çarpıcı satırlar:
"Komisyonumuzun yaptığı incelemesi sonucunda genel sorunlar şunlardır:
1-Hataların aynı T.C Kimlik Numarası almış kişiler ve birden fazla T.C Kimlik Numarası almış kişilerin kapsadığı görülmüştür. Bunun yanı sıra 19 kişiye hiç T.C. Kimlik Numarası verilmediği tespit edilmiştir.
2-Bu sorunun önceliğini bu hataların birçoğunu oluşturan aynı T.C Kimlik Numarası almış kişilerin oluşturduğu görülmüştür.
3-Aynı T.C Kimlik Numarası almış kişiler ile ilgili olay sayısı 15 günlük örneklemede 77 bin 756 olarak tespit edilmiş ve bu olayların 58 bin 558 tanesinin halen yaşamakta olan kişileri ilgilendiren olaylar olduğu görülmüştür. Ayrıca bu olayların 6 bin 160 kişiyi ilgilendirdiği ve kişilerin 4 bin 501 tanesinin kadın, bin 659 tanesinin erkek olduğu görülmüştür.
4-Hataların çoğunluğunun aynı ilçe içinde yapılan ve sadece aynı il içinde çözülebilecek sorunlar olduğu görülmüştür. Ayıra birden fazla ili ilgilendiren sorunlar da bulunmaktadır.
Olayların özel incelemesi sonucunda tespit edilen sorunlar ise şunlar olmuştur:
1-Aynı T.C kimlik numarası almış kişilerin yarısından çoğunun aslında aynı kişiler olduğu ve kadın olduğu görülmüştür. Bu kişilerin nüfus olaylarının(evlenme, boşanma ve vatandaşlık işlemleri gibi) kayıtlarının bir kısmının kapatılmadığı ve farklı soyadı taşıyan ama aynı kişi olan kişilerin aynı T.C kimlik numarası taşıdıkları saptanmıştır.(EK 1)
2-Aynı T.C Kimlik Numarası almış kişilerin geri kalan kısmını ise aynı T.C kimlik Numarası almış farklı kişilerin oluşturduğu görülmüştür. Yaptığımız incelemeler sonucunda bu hataların üç temel sorundan kaynaklandığı görülmüştür. Bunlar;
A-28.10.2000 tarihinde T.C Kimlik Numaralarının ilk defa verilmesi esnasında merkez-taşra arasında off-line çalışan bir dönem olması. Bu dönem sırasında taşınan yada postadaki kayıtlarla ilgili mükerrerliklere rastlanabildiği tespit edilmiştir.
B-Programın T.C Kimlik Numarası üzerinde güncelleme yapılabilmesine olanak sağlamasının en önemli sorun olduğu görülmüştür. Bazı T.C Kimlik Numaralarının KİMLİK NUMARASI HAVUZU görülerek manuel olarak girildiği ve programın manuel verilen numarayı hala kimlik numarası havuzunda tutuyor olduğu tespit edilmiştir. Bunun sonucunda otomatik bir T.C Kimlik Numarası verilmesi esnasında programın kimlik havuzunda sırada görülen numarayı otomatik olarak başka bir kişiye verdiği belirlenmiştir.(EK 2) Kişi olayları üzerinde yapılan incelemelerde memurların eski nüfus hareketlerini kontrol etmeden aslında eski hanelerinde T.C Kimlik Numarası olan kişilere yeniden manuel bir T.C Kimlik Numarası verdikleri görülmüştür.(EK 3)
C-Merkezin hataların otomatik olarak düzeltilmesi esnasında(eşleme) özellikle ikiz kardeşlerde benzer adların olması durumunda hata düzeltme programının bu kişilere otomatik olarak aynı T.C Kimlik Numarasını verdiği tespit edilmiştir.(EK 4)
Birden fazla T.C Kimlik Numarası almış kişiler ile ilgili temel sorunu ise 28.10.2000 tarihinde T.C Kimlik Numaralarının ilk defa verilmesi esnasında postada olan evraklardan dolayı iki tarafta da açık görülen kişiler aynı yerlerde T.C Kimlik Numaraları verilmesinin oluşturduğu saptanmıştır. Bu tür durumlara daha sonra da bayanlarda rastlanmıştır. Eski hanesine bakılmadan yeni soyadı alan yada baba evine giderek babanın soyadına geçen bayanlara nüfus olayları incelemeden yeni T.C Kimlik Numaraları verilmiştir.(EK 5)"
MERNİS skandalının ilk tespitini yapan müfettişler, ilçelerdeki dataların her nüfus hareketinde güncellenmesi nedeniyle paylaşımda hata oluşturduğunun altını çizerek, şu uyarıda da bulundular:
"Sistemin merkezde depolanması 923 ilçe nüfus müdürlüğünde ise sadece bu kayıtlara ilişkin nüfus işlemlerinin yapılmasını, ancak kayıtların güncellemesinin sadece Nüfus Genel Müdürlüğü'nce yapılabilmesiyle hataların ortadan kalması mümkün olacaktır. Böylelikle kayıtlar merkezden yönetilecek ve oluşan hatalar tekrarlanmayacaktır. Bu nedenle havuzun ekranda görülebilmesinin engellenmesi gerekmektedir.
Ayrıca T.C kimlik numarası ile ilgili değiştirme işlemlerinin taşrada sona erdirilmesi uygun olacaktır. Düzeltme işlemlerinin, bu işlemin yasal olarak da uygun olmadığı düşünülerek bundan böyle Genel Müdürlüğümüz kontrolünde ve eliyle yapılması ilke olarak belirlenmelidir.
Bunun haricinde memurların işlemler esnasında kişinin nüfus olaylarını yada kişinin eski kayıtlarında T.C Kimlik Numarası olup olmadığını sorgulamadan yeni T.C Kimlik Numarası vermemeleri gerekmektedir.
Sorunun bir başka kaynağı ise memurların belli aralıklarla eğitimlerinin tam olarak yapılamaması oluşturmaktadır. Bu amaçla belli aralıklarla illerde eğitim programları uygulanmalıdır. Bunun içinde Genel Müdürlüğümüzde Eğitici Personel istihdamı uygun olacaktır. Ayrıca il ve ilçe müdürleri de belli aralıklarla eğitime tabi tutulmalıdır."
Teftiş Kurulu'na sunulan rapor sonrasında yapılan tüm çalışmalara rağmen MERNİS hata üretmeye devam edince, dağınık veri tabanlı sistemin yeniden oluşturulmasına karar verildi. Web tasarımı adı altında yapılacak değişikliklerle, MERNİS'te bulunan tüm kayıtlardaki hataların ayıklanması sağlanmaya çalışılacak.
İçişleri Bakanlığı'nın yaptığı yazılı açıklamada daha önce 400 bin dolara oluşturulan yazılımın, "Herşey dahil 6 milyon YTL" malolacağı kaydedildi. Doğrudan temin yöntemiyle yasal olarak satın alınan bu hizmetin gerekçesinin de "Dağınık veritabanı yapılarının bakım ve işletim maliyetlerinin yüksek olması, ilçe sunucularının teknolojik ömürlerinin doldurmaları ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde MERNİS yazılımının web tabanlı merkezi yapıya dönüştürülmesi" olduğu ifade edildi.
MERNİS'te yapılacak bu düzenleme ile kayıtların 923 ilçeden müdahale ve paylaşım hakkı ortadan kalkarken, 53 kamu kurum ve kuruluşu tarafından paylaşılan sistemdeki tüm kayıtların merkezden yönetilmesi ile hataların engelleneceği öngörülüyor.
(ANKA)
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
