|
 |
|
  "Alo fetva" hizmeti
İsrail'de, bazı tutucu hahamların tepkilerine rağmen, "çağı yakalayan" bazı hahamlar, yaşamlarını dinin kurallarına göre sürdürmek isteyenlere, cep telefonlarıyla kısa mesajlarla fetvalar veriyor, sorularını cevaplandırıyor.
Haaretz gazetesinin haberine göre, Beit-El Hahamı Şlomo Aviner, her ay cep telefonundan en az 3000 kısa mesaj alıyor ve bunları cevaplandırıyor. Soruların neredeyse tümü Halaka denen Yahudi din yasasıyla ilgili. Aviner'in cevapları, kaçınılmaz olarak kısa ve öz oluyor: "caiz" ya da "yasak". Yanıtlarda gerekçeler belirtilmiyor. Sorularda ise sınır yok:
Soru:
"Şabat (Yahudilerin çalışma yerine ibadetle geçirmeleri gereken hafta tatili) sırasında tahin hazırlamak caiz midir?" Cevap: "Caiz, ama sulu olursa!"
Soru: "Üç yaşındaki yeğenime dokunmam haram mı?" Cevap: "Kızlara dokuz yaşlarına kadar dokunulabilir."
Soru: "Bir Arap'tan, başkasından çalmış olabileceği bir şeyi çalmaya izin var mı?" Cevap: "Hayır yok. Hırsızdan mal çalmak yasaktır."
Yahudi dininin geleneğinde, davranışları belirleyen kılavuzların yazılı olması esas. Halaka denilen dini yasalara ilişkin fetvaların radyoda yayımlanmasının bile aşırı dinci Yahudilerin şoke olmasına yettiği belirtilen haberde, "Alo Fetva" uygulamasına karşı tutumun da aynı çevrelerce tepkiyle karşılandığına dikkat çekildi.
Bu kesimdekilere göre, kısa cep mesajları, dini konular bir tarafa, "dünyevi" iletişim için bile uygun değil. Ancak bazı Ortodoks
(aşırı tutucu) hahamlar bile birkaç yıldır, cemaatin "acil fetva" istemlerine cevap verebilmek için cep telefonlarından yararlanıyor.
Haham Aviner de bunların öncülerden biri. Cep telefonunun numarası gizli değil. "Bir hahamın görevi, cemaati için her zaman erişilebilir olmaktır" diyen Aviner'e gelen mesajların sayısı, İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı giriştiği savaş sırasında olağanüstü arttı.
"Birinde bir Lübnanlı'nın terk edilmiş evinden arayan bir asker, telefonunun pilini şarj etmek için evin elektriğini kullanmasının uygun olup olmadığını sordu" diyen Haham Aviner, askere "izin verdiğini" belirtti, ancak askerin ertesi gün tekrar arayarak, "Ne olur ne olmaz... Masaya 10 şekel bıraktım" dediğini aktardı.
Son aylarda uygulamanın giderek yaygınlaştığı, SMS fetvaları verenlerin arasına başhahamların da katılmaya başladığı belirtildi. Bunlardan bazılarının, verdikleri fetvaları bastırıp Şabat günleri sinagogda dağıttığı da kaydedildi."Yeni nesil dindarlar" uygulamadan memnun. Aviad adlı bir dini lise öğrencisi, "Bizim kuşağa uygun" diyerek, gerekçelerini şöyle sıraladı:"Bir kere bizimkisi tembel bir kuşak. İkincisi, insanın Aviner gibi büyük bir hahama canı istediğinde ulaşabilmesi de güzel. Ayrıca fetva isteyenin kimliğinin gizli kalması bir avantaj. Böylece okulda öğretmeninize, hatta en yakınlarınıza bile soramadığınız şeyleri sorabiliyorsunuz." Aynı öğrenci, bu işin herkesi tembelliğe alıştırdığını kabul ediyor, "Hazır yanıtı bulunca artık kütüphaneye gidip rafları karıştırmıyorsunuz" diyor."Alo Fetva" uygulamasının, tutucu Yahudilerin "Olam Katan" (Küçük Dünya) adlı yayın organlarında da köşesi var. Birçok kişinin, hahamdan fetva almadan hiçbir şey yapmadığı belirtilen gazete haberinde, "doğru yoldan sapmak istemeyen" birinin, "Hayvanlar üzerinde denendiğini duyduğum bir şampuan markasını kullanabilir miyim" diye sorduğu ve "Yasak değil, ama hayvanların acı çekmesine
yol açmamak ya da onlara eziyet edenlere yardımdan kaçınmak en doğrusu" yanıtını aldığı kaydedildi.
Kutsal günde kan dökmenin günah olduğunu göz önünde tutan biri de işi iyice sağlama almak isterken, "Şabat günü sivilce patlatmanın bir sakıncası olur mu?" sorusunu yöneltti.
Reformcu Aviner'in tutucu yanı ise Halaka dışındaki bazı sorulara verdiği yanıtlarla anlaşılıyor. Haham, "Sokağa çıkma yasağına uymak zorunda bırakılan ya da yollardaki kontrol noktalarında bekletilen Araplar bizim yüzümüzden acı çekmiyorlar mi?" sorusuna, "Hayır, çünkü onlar birer katil. Onlar cinayetlerine başlamadan önce her yere güven içinde gidebildiğimiz günleri hatırlıyorum" yanıtını verdi.
Hahamın bir başka kısa mesajda popüler şarkıcı Aviv Gefen'in şarkılarını dinlemenin dinen yasak olduğunu ifade etmesi de tartışmalara yol açmıştı.
(AA)
|
