|
 |
|
  Yabancılar vakıf kurabilecek
TBMM Adalet Alt Komisyonu, vakıfların yeniden yapılandırılmasını öngören Vakıflar Yasa Tasarısı üzerindeki çalışmalarını tamamladı.
Alt Komisyon, tasarıyı bazı küçük değişikliklerle benimsedi. Tasarıda ''cemaat vakfı'' tanımında değişiklik yapılırken, esnaf
vakfı tanımına da yer verildi. Cemaat vakfı tanımına, ''Türkiye'deki gayri Müslim cemaatlere ait vakıfların yöneticilerinin, Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşı olacağı'' şartı eklenirken, esnaf vakfı ise ''Vakıflar Kanununun yürürlük tarihinden önce esnaflar tarafından
kurulmuş
vakıflar'' olarak tanımlandı.
Tasarıyla yabancıların Türkiye'de yeni vakıf kurabilmelerine olanak sağlanıyor. Yeni vakıfların kuruluşunda, gayesini
gerçekleştirecek asgari mal varlığı miktarı, mahkemece belirlenecek. Yeni vakıflar, vakıf senetlerinde yazılı amaçlarını gerçekleştirmek
üzere, Vakıflar Genel Müdürlüğüne beyanda bulunmak şartıyla şube ve temsilcilik açabilecek. Yabancılar, aynı zamanda Türkiye'de kurulan
vakıfların yönetim organlarında da görev alabilecek.
10 yıl süreyle yöneticisi atanmayan veya yönetim organı oluşturulamayan mülhak vakıflar, mahkeme kararıyla Vakıflar Genel
Müdürlüğünce yönetilip temsil edilecek. Mazbut vakıflar arasına alınan vakıflara bir daha yönetici seçimi ve ataması yapılamayacak.
VAKIF YÖNETİCİSİ OLAMAYACAKLAR
Vakıflarda; hırsızlık, nitelikli hırsızlık, yağma, nitelikli yağma, zimmet, dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık, güveni kötüye
kullanma, kaçakçılık suçlarıyla devletin güvenliğine karşı işlenen suçların birinden mahkum olanlar, yönetici olamayacak. Vakıf
yöneticisi seçildikten sonra bu suçlardan mahkum olanların yöneticiliği sona erecek.
Vakıf yöneticilerinin sorumluluklarını ayrıntılı olarak düzenleyen tasarıya göre, vakıf yöneticilerinin görevden alınma ve
uzaklaştırılmaları, idari karar yerine mahkeme kararıyla yapılabilecek.
Genel Müdürlük tarafından yapılacak tebligata karşın yasa uyarınca istenen beyanname, bilgi ve belgeleri zamanında vermeyen, organların
vakfiye veya vakıf senedine aykırı olarak toplanmasına neden olan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan vakıf yönetimine, görevden alma yerine
500 YTL idari para cezası verilecek.
VAKIFLARIN MAL EDİNİMİ
Tasarı ile vakıfların izin almadan mal edinebilmelerine ve malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunmalarına olanak sağlanıyor. Mülhak,
cemaat ve yeni vakıflara başlangıçta özgülenen mal ve haklar, vakıf yönetiminin başvurusu üzerine, haklı kılan sebepler varsa denetim
makamının görüşü alınarak mahkeme kararıyla, sonradan edindikleri mal ve hakları ise bağımsız ekspertiz kuruluşlarınca düzenlenecek rapora
dayalı olarak vakıf yetkili organları kanalıyla daha yararlı olanlarıyla değiştirebilecek ve paraya çevrilebilecek.
AMAÇ DEĞİŞİKLİĞİ
Vakıfların vakfiyelerindeki şartların yerine getirilmesine fiilen veya hukuken imkan kalmaması halinde; vakfedenin iradesine aykırı
olmamak kaydıyla mazbut vakıflarda Vakıflar Genel Müdürlüğünün, mülhak, cemaat ve esnaf vakıflarda vakıf yöneticilerinin teklifi
üzerine şartları değiştirmeye, hayır şartlarındaki parasal değerleri güncel vakıf gelirlerine uyarlamaya Vakıflar Meclisi yetkili olacak.
HAYRAT TAŞINMAZLARININ TAHSİSİ
Genel Müdürlük ile mazbut ve mülhak vakıflara ait doğrudan kamu hizmetine sunulan hayrat taşınmazlardan kısmen veya tamamen hayrat
olarak kullanılması mümkün olmayanların, nitelik değişikliği yapılarak kullanılabilmesi olanağı getiriliyor. Genel Müdürlük tarafından
değerlendirilemeyen veya işlev verilemeyen hayrat taşınmazlar, fiilen asli niteliğine uygun olarak kullanılıncaya kadar kiraya
verilebilecek.
Hayrat taşınmazlar, Genel Müdürlük tarafından işlev verilmek amacıyla vakfiyesinde yazılı hizmetlerde kullanılmak üzere, onarım ve
restorasyon karşılığı kamu kurum ve kuruluşlarına veya benzer amaçlı vakıflara tahsis edilebilecek. Tahsis edilen taşınmaz, ticari bir
faaliyette kullanılamayacak; tahsise aykırı kullanımın tespiti halinde taşınmaz tahliye edilecek. Cemaat vakıflarına ait kısmen veya tamamen
hayrat olarak kullanılmayan taşınmazlar, vakıf yönetiminin talebi durumunda meclis kararıyla aynı cemaate ait başka bir vakfa tahsis
edilebilecek veya vakıf akarına dönüştürülebilecek.
Tapu kayıtları üzerinde vakıf şerhi bulunan taşınmazları tasarruf edenlerin mirasçısız ölümleri, kaybolmaları veya terk ve mübadil gibi
durumlara düşmeleri durumunda, bu taşınmazların mülkiyetleri hiçbir hükme gerek olmaksızın şerhte belirtilen vakfı adına tescil edilecek.
TAVİZ BEDELİ
Tasarı ile gayrisahih vakıflarla ilgili mülkiyet ve tasarruf sahipleri ile genel müdürlük arasında ihtilafların ortadan
kaldırılması amacıyla düzenleme yapılıyor. Taviz bedellerinin hesaplanmasında rayiç bedelin baz alınması uygulaması yerine, emlak
vergisi değerinin esas alınması ve ödeme kolaylığı getiriliyor. Taviz bedeli peşin ya da bir yılda 5 taksitte ödenebilecek,
ayrıca, eşdeğer bir taşınmazla takas edilebilecek.
KİRA SÜRESİ
Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taşınmazlar, azami 3 yıl süreyle kiralanabilecek. Ancak, onarım veya inşa karşılığı
kiralamalarda kira süresi, genel müdürün onayıyla 29 yıla, Meclis kararıyla 49 yıla kadar uzatılabilecek.
Vakıflara ait onarımı planlanan eski eserler ile yatırım yapılacak taşınmazlar, kira süresinin bitiminden bir ay önce bildirim yapılmak
kaydıyla hiçbir hüküm ve karara bağlı olmaksızın Genel Müdürlüğün talebi üzerine, kira süresi sonunda mülki amirlikçe tahliye edilecek.
VAKIF ORMANLARI VE SULARI
Hazinenin mülkiyetine geçen fiilen orman niteliğini kaybeden,şehir, kasaba ve köy yapılarının bulunduğu yerlerdeki mazbut vakıf
taşınmazların mülkiyeti, hiçbir hükme gerek kalmaksızın vakfı adına tescil edilebilecek.
Vakıf yoluyla meydana gelen hazine, özel idare, belediye ve köy tüzel kişiliklerinin mülkiyetine geçen vakıf su ve kaynağı ve zemini
ile vakıf su ve kaynakları, Genel Müdürlüğün hüküm ve tasarrufu altında olacak.
ESKİ ESERLERİN KORUNMASI
Kamu kurum ve kuruluşları, koruma imar planlarını düzenlerken eski eserlerle ilgili konularda Genel Müdürlüğün görüşünü alacak. Genel
Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taşınmaz mallarla ilgili olarak belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan uygulama,
imar ve parselasyon planları askıya çıkarılmadan önce, ilgili idareler tarafından Genel Müdürlüğe bildirilecek.
Vakıflara ait uygulama imar planlarında okul, hastane ve spor alanlarında kalan taşınmazlar, ilgili kurumlar tarafından, imar
planının tasdik tarihinden itibaren 2 yıl içinde kamulaştırılamadığı takdirde Genel Müdürlük tarafından özel okul, özel hastane veya özel
spor tesisi olarak değerlendirilebilecek.
Kiraya verilen veya tahsis edilen mazbut vakıf taşınmaz malları, yangın, hırsızlık ve doğal afetlere karşı, kullananları tarafından
Genel Müdürlük adına sigortalanacak.
ULUSLARARASI FAALİYET
Vakıflar, amaç ve faaliyetleri doğrultusunda, uluslararası faaliyet ve işbirliğinde bulunabilecek, yurtdışında şube ve
temsilcilik açabilecek, üst kuruluş kurabilecek ve yurtdışında kurulan kuruluşlara üye olabilecek.
Vakıflar, yurtiçi ve yurtdışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi bağış ve yardım alabilecek, yurtiçi veya yurtdışındaki
benzer amaçlı vakıf ve derneklere ayni ve nakdi bağış ve yardımda bulunabilecek. Ancak yurtdışı nakdi yardımlar, banka aracılığıyla
alınabilecek.
Amacını geliştirmeye yardımcı olmak veya gelir sağlamak amacıyla vakıflar iktisadi işletme ve şirket kurabilecek, kurulmuş şirketlere
ortak olabilecek.
Sona eren yeni vakıfların borçlarının tasfiyesinden arta kalan mal ve haklar vakıf senedinde yazılı kurum veya kuruluşa, senetlerinde
özel bir hüküm bulunmayanlar ise mahkeme kararıyla benzer amaçlı bir vakfa, dağıtılan yeni vakıfların borçlarının tasfiyesinden arta kalan
mal ve haklar ise Genel Müdürlüğe intikal edecek.
ESKİ ESERLERİN KORUNMASI
Vakıflara ait taşınır ve taşınmaz eski eserlerin belirlenmesi, envanterinin çıkarılması, tescili, Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara
ait olanların korunması, koruma alanlarının kamulaştırılması, değerlendirilmesi, onarımları ile restorasyonları Genel Müdürlük
tarafından yapılacak.
Sermayesinin yüzde 50'sinden fazlası Genel Müdürlüğe veya mazbut vakıflara ait işletme ve iştiraklerin Kurumlar Vergisi matrahının
yüzde 10'u, yeterli geliri bulunmayan mazbut vakıflara ait eski eserlerin onarımında kullanılmak üzere Genel Müdürlüğe aktarılacak.
Yeterli geliri bulunmayan mazbut vakıflara ait eski eser nitelikli taşınmazların benzer amaçlı mazbut vakıfların gelirleriyle korunmasına
ve yaşatılmasına meclis yetkili olacak.
Kültür ve tabiat varlıkları, Genel Müdürlük, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra kullananları tarafından da korunacak.
Vakıf eski eserlerinin korunması amacıyla, eserlerin tescili, röleve, restorasyon ve restitüsyon projelerinin incelenmesi,
onarılması konularında uzman kişilerden ''Koruma ve Değerlendirme Komisyonu'' oluşturulacak. Uzman bir mimar başkanlığında 2 mimar, bir
inşaat mühendisi, bir restoratör, bir tarihçi ve bir sanat tarihçisinden oluşacak olan Komisyonun başkan ve üyelerinin görev
süresi, 5 yıl olacak. Üyelerin üçte ikisi 2 yılda bir yenilenecek. Aynı kişiler tekrar seçilebilecek.
VAKIFLARIN MUHASEBESİ
Vakıflar, muhasebe kayıtlarını Genel Müdürlük tarafından belirlenecek usul ve esaslar dahilinde tutacak. Mazbut vakıfların her
birinin gelir ve giderleri ayrı ayrı takip edilecek, vakıflar varlıklarını ekonomik kural ve riskleri gözeterek değerlendirebilecek.
Vakıflarda iç denetimi esas alan tasarı, bağımsız denetim kuruluşlarına denetim yaptırmaya da olanak sağlıyor.
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Vakıflar Genel Müdürlüğünün yeniden belirlenen görevleri şöyle: ''Mazbut vakıfların vakfiyelerinde veya vakfiye yerine geçen
hüccet, berat, ferman gibi belgelerinde yazılı hayri, sosyal, kültürel ve ekonomik şart ve hizmetleri yerine getirmek,
Vakfiyelerde öngörülen hizmetlerin en iyi şekilde yerine getirilebilmesini sağlamak amacıyla Genel Müdürlüğe ve mazbut
vakıflara ait paraları ve malları değerlendirmek, daha fazla gelir getirici yatırımlara tahsis etmek,
Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait paralarla işletmeler kurma, kurulmuş şirketlere iştirak etme, bunların sermaye artışları
hususlarında karar vermek, Yurtiçi ve yurtdışındaki vakıflara ait eski eserleri ihya etmek,
Mülhak, cemaat ve yeni vakıfların denetimini yapmak, Vakıflarla ilgili konularda araştırma, geliştirme, eğitim, kültür
ve yayın faaliyetlerinde bulunmak, ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak,
Kültür varlıklarından oluşan koleksiyonlar meydana getirmek, müze,kütüphane ve kültür merkezleri kurmak.''
HİZMET SATIN ALABİLECEK
Genel Müdürlük, ihtiyaç duyulan konuyla sınırlı olmak üzere Kamu İhale Yasası'na tabi olmaksızın uzman kişi, kurum ve kuruluşlardan
danışmanlık ve hukuki mütalaa şeklinde hizmet satın alabilecek. Genel Müdürlüğün iç denetimi, Genel Müdür tarafından
görevlendirilecek iç denetçiler, dış denetimi ise Sayıştay tarafından yapılacak.
Mazbut vakıflara ait taşınmazların satışından elde edilecek gelirlerle taviz bedelleri, vakfa taşınmaz alımında, vakfın
taşınmazlarının onarım ve yapımında kullanılabilecek. Ayrıca, bu gelirler meclis kararıyla gelir getirici yatırımlarda, yurtiçi ve
yurtdışında bulunan ve geliri kalmayan vakıflara ait eski eserlerin bakım ve onarımlarında kullanılabilecek. Genel Müdürlüğe yapılan
şartlı bağışlar, bağış yapanın şartları doğrultusunda harcanacak.
Genel Müdürlük merkez ve taşra teşkilatında devlet memuru olarak çalışan personel, Başbakanlık merkez teşkilatı personelinin
yararlandığı fazla çalışma ücreti ile diğer mali haklardan aynen yararlanacak.
Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı, 1. hukuk müşaviri ile bölge müdürü ortak kararnameyle, daire başkanı genel müdürün teklifi
Başbakan veya görevlendireceği devlet bakanının onayıyla, diğer personel ise genel müdür tarafından atanacak.
Vakıflar Genel Müdürlüğünde merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan personele ''performans ücreti'' ödenecek. Vakıflar Genel
Müdürlüğü bünyesinde kurulan tüm döner sermaye işletmeleri, yüzde 15 oranında gayrı safi hasılat payından istisna olacak.
VAKIFLAR MECLİSİ
Vakıflar Meclisi, Genel Müdürlüğün en üst seviyedeki karar organı olarak görev yapacak. Meclis, Genel müdür, üç genel müdür yardımcısı
ve 1'inci hukuk müşaviri olmak üzere beş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü, Başbakanca
vakıf konusunda bilgi ve deneyim sahibi yükseköğrenim mezunları arasından atanacak beş, yeni vakıflarca seçilecek üç, mülhak ve cemaat
vakıflarınca seçilecek birer üye olmak üzere, toplam on yedi üyeden oluşacak. Genel Müdür, aynı zamanda meclisin de başkanı olarak görev
yapacak.
Vakıflar Meclisi, şu görevleri yürütecek: ''Genel Müdürlüğe, mazbut ve mülhak vakıflara ait akar ve hayrat
taşınmazların tahsis, satış ve trampasına yönelik tasarruflarla, kamulaştırmalarda kamu yararı kararını vermek,
Genel Müdürlük ve işletme müdürlüklerinin bütçelerini onaylamak, Genel Müdürlük ve vakıflarla ilgili tüzük ve yönetmelik
taslaklarını karara bağlamak, Genel Müdürce gerek görülen konuları karara bağlamak.''
Meclis üyeleri, devlet memuru olma şartı taşıyan kişiler arasından seçilecek. Başbakan tarafından atanacak üyelerden en az üçünün kamuda
on yıldan fazla görev yapması şartı aranacak. Meclis üyeleri üç yıl süreyle görev yapacak.
Meclis üyeleri, görevleri süresince ve görevlerinin sona ermesinden itibaren iki yıl süreyle Genel Müdürlük ve ilgili
kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde giremeyecek, komisyonculuk ve temsilcilik yapamayacak.
Tasarıyla, Limanlar İnşaatı Hakkında Kanun uyarınca yaptırılan iskele, rıhtım, mendirek gibi tesislerin, tamamlandıktan sonra
işletilmek üzere Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredilerek, mazbut vakıf taşınmazlarının gelir getirici şekilde değerlendirilmesine olanak
sağlanıyor.
Genel Müdürlük hangi aşamada olursa olsun, diğer kamu kurum kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerle arasında çıkan hukuki ihtilafların
anlaşma ve sözleşme değişikliğiyle neticelendirilmesinde meclis yetkili olacak.
(AA)
|
