 |  |
 |
|
Sade politikacılar mı sorumludur?
Dün Çernobil Nükleer Felaketi'nin 20'nci yıldönümüydü.
Şimdi Ukrayna topraklarında bulunan ve o zaman Sovyetler Birliği'ne ait olan Çernobil'deki nükleer reaktördeki kaza sonucu sızan radyasyondan, BM rakamlarına göre 9 bin, Greenpeace'e göre de 93 bin kişi kanserden öldü, 200 bin kişi de çeşitli hastalıklara yakalandı.
Çernobil felaketinin tüm dünyayı dehşete boğan sonuçlarından biri de "Kapalı Rejim" lerde insan hayatının "Siyasi İstikrar" karşısında ne kadar değersiz olduğunun anlaşılmasıydı. Çünkü Çernobil'deki kaza sonunda tüm coğrafyayı etkileyen radyasyon dalgası o anda yayılırken, Sovyet yetkilileri bu kaza hakkında ancak iki hafta sonra kamuoyuna resmi açıklama yapmışlardı.
Sovyet Komünist Partisi Genel Sekreteri olduktan 13 ay sonra Çernobil'le karşılaşan Mihail Gorbaçev, o dönemde yaşananları geçen hafta, Çernobil sonrasında kurulan sivil toplum örgütü "Green Cross International" in (Yeşil Haç) "Optimist" dergisinde yayınlanmak üzere anlattı (optimistmag.org).
Buna göre 26 Nisan 1986 günü sabah saat 5'te "Çernobil Nükleer Santralı'nda kaza oldu" diye haber geliyor Gorbaçev'e. O günün akşamına kadar nükleer santralın patladığını ve radyoaktivitenin çevreye yayıldığını bilmiyor. Santralın yöneticileri de, 4'üncü bloktaki yangını söndürmek için, reaktöre su dolduruyorlar. Bunu yaparken reaktörün zaten patladığının ve söndürülecek bir şey kalmadığının bilincinde değiller.
Mayıs başında yapılan hata anlaşılıyor. Ergimiş haldeki nükleer yakıt ve grafit, doldurulan ve radyoaktif hale gelmiş bu suyla birleşip yeni bir nükleer patlamaya sebep olabileceği için, pompalarla bu su geri boşaltılıyor.
Bu arada durum açıklanmak yerine, çevre kentlerde ve Kiev'de, Minsk'de 1 Mayıs geçit resmi yapılıyor. Çernobil'e 30 kilometre uzaklıktaki Pripyat kenti ve çevre yerleşimlerdeki 116 bin insanın boşaltılması operasyonu daha sonra başlatılıyor.
Kamuoyuna kazanın resmen duyurulması için iki haftanın, Gorbaçev'in televizyona çıkıp, felaketi açıklaması için de, patlama üzerinden üç haftanın geçmesi gerekiyor.
Gorbaçev, "Öncelikle panikten korktuğumuz için olayı geç açıkladık" diyor.
Ama asıl sebep, sorumluluktan korkan fonksiyonerlerin, felaketin çapını küçük gösterme çabaları oluyor.
Gorbaçev'in bu felaketten aldığı ders, "Çevrenin önemi" yanında şu cümlelerde şekillenmekte:
- İnanılmaz büyüklükteki sorumlulukları sadece politikacıların taşıdığı yanılgısına düşmemeliyiz. Hatalarının milyonlarca insanın hayatına mal olacağı bilim adamları, mühendisler, teknisyenler de politikacılar kadar sorumluluk taşıyor.
Çernobil'i hatırlarken bizim de Gorbaçev'in aldığı derslerden kendimize aktaracağımız dersler vardır.
1- Şeffaflık, sade demokrasinin ve yönetimlerin değil, insan yaşamının ve çevre sağlığının da güvencesidir. Devleti ve rejimi korumak için her çeşit ayıbı örten Sovyet modeli, hem bir çevre felaketine sebep olmuş ve hem de sonunda çöküp dağılmıştır.
2- Devlet de, yönetim de bir takım işidir. Felaketler ve krizler sonrasında sadece politikacıları sorumlu tutmak, o felaketlerin tekrarlanmayacağı anlamına gelmez. Politikacıları yanlış yönlendiren bürokratlar veya politokratlar ve anlayış aynı kaldığı takdirde, gelen yeni politikacılar da aynı felaketlerin sorumluları olur.
|
